جواد شکریان:
این روزها «اقتصاد مقاومتی» یکی از اصلی‌ترین راهبردهای کشور برای خروج از رکود، توسعه پایدار، ایجاد رشد اقتصادی و کاهش وابستگی به نفت است تا آنجا که مقام معظم رهبری بارها اهمیت این موضوع را به دولتمردان گوشزد کرده و آنها را ملزم به حرکت در چارچوب این مسیر می‌دانند. از طرف دیگر، کارشناسان معتقد هستند که پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی به‌عنوان راهکار برون‌رفت از رکود و نماد خوداتکایی کشور، به ایجاد زیرساخت‌ها و برنامه‌ریزی‌های دقیقی نیازمند است که «احترام به مشتریان و رعایت حقوق آنان»، «ایجاد فضایی مبتنی بر کسب و کار آزاد بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا» و همچنین «فراهم آوردن محیطی امن برای سرمایه‌گذاری» از جمله این زیرساخت‌ها است. با این حال، نگاهی به وضعیت برخی از صنایع مادر کشور و بازار انحصاری و غیر ایمن آنان نشان می‌دهد که تا رسیدن به معیارهای لازم برای قرارگیری در چارچوب برنامه‌های اقتصاد مقاومتی فاصله بسیار زیادی دارند؛ یکی از این صنایع، صنعت خودروسازی است.
اقتصاد دنیای امروز، اقتصادی مبتنی بر رقابت است؛ رقابتی آنچنان سریع و بی‌رحم که هر شرکتی در دنیا لحظه‌ای تعلل کند، بازار خود را از دست می‌دهد. در دنیای امروز، واحد تحقیق و توسعه (R&D)، به مهم‌ترین بخش شرکت‌های بزرگ تبدیل شده و شرکت‌ها و سازمان‌ها دریافته‌اند که برای باقی ماندن در عرصه رقابت جهانی، به مشتریانشان نیازمندند، بنابراین مشتری‌مداری به‌عنوان مهم‌ترین اصل در سرلوحه کار سازمان‌ها و شرکت‌های تولیدی و خدماتی قرار گرفته است.
در این میان اما رقابت در برخی عرصه‌ها و صنایع به‌شدت پیچیده‌تر است. در صنایعی که کالاها با هزینه بالایی تولید می‌شوند، فروش نرفتن محصولات به‌راحتی می‌تواند صاحبان شرکت‌ها را با ورشکستگی مواجه کند؛ بنابراین، تولیدکنندگان خودرو در سراسر دنیا رقابت بسیار تنگاتنگی برای فروش محصولاتشان دارند. آنها تمرکز خود را بر مقوله مشتری‌مداری و رضایت مشتری قرار داده‌اند.
این امر سبب شده تا بزرگ‌ترین خودروسازان جهان به سمت تولید سفارشی پیش بروند و به‌جای انبوه‌سازی تولید، به سمت سفارشی‌سازی انبوه گام بردارند؛ روشی که رضایت مشتری را در صدر خواسته‌ها و اولویت‌های سازمان قرار می‌دهد. بر این اساس، شرکت‌های خودروساز نظر مشتری را در تمامی مراحل تولید وارد کرده و از طراحی محصول تا تولید نهایی آن طبق خواسته مشتری و نیاز او انجام می‌گیرد. همچنین برای ایجاد مزیت رقابتی، خودروسازان موظف هستند همواره هزینه‌های تولید خود را کاهش داده و محصولات را با قیمت پایین‌تری به دست مشتری برسانند.
حال با مقایسه خودروسازان برجسته دنیا و صنعت خودروسازی در ایران که از صنایع مهم و مادر کشور بوده و دولت تمرکز زیادی روی آن دارد، مشخص می‌شود که این صنعت در ایران فاصله زیادی با شاخص‌های اقتصاد مقاومتی دارد. کیفیت پایین قطعات و خودروهای ایرانی در سال‌های اخیر و واردات بی‌رویه قطعات بی‌کیفیت چینی، خود گواه این مدعاست تا جایی که رئیس انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در وصف شرکت‌های بزرگ خودروساز ایرانی می‌گوید: «شرکت‌های خودروسازی ایران‌خودرو و سایپا مشتری‌مدار نیستند، به‌همین دلیل مصرف‌کنندگان از کیفیت محصولات این شرکت‌ها ناراضی هستند.
ایران‌خودرو و سایپا سال‌هاست که به تولید خودرو به‌صورت انحصاری مشغول هستند و عواقب این انحصار گریبان‌گیر مصرف‌کنندگان شده است». با این حال، خودروسازان در سال جاری، قیمت تمامی محصولات خود را در چند نوبت و به میزان قابل توجهی افزایش داده‌اند.
متاسفانه انحصار و بازار انحصاری در صنعت خودروی کشور سبب شده که دو خودروساز بزرگ کشور، لزومی نبینند که به نیازها و خواسته‌های مصرف‌کنندگان توجه کنند و این است که «مشتری‌مداری» به حلقه مفقوده صنعت خودروی ایران تبدیل شده که کاملا با محورهای اقتصاد مقاومتی در تضاد است.
حال، باید دید دولت و خودروسازان در سال‌های پیش‌رو و با ورود تکنولوژی و سرمایه شرکت‌های بزرگ خودروساز به ایران و انعقاد تفاهمنامه‌های دوطرفه، قادر خواهند بود که کیفیت خودروهای ساخت داخل را افزایش داده و گامی بلند در مسیر تحقق اهداف عالی اقتصاد کشور و مخصوصا اقتصاد مقاومتی بردارند یا خیر.
