بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:روزی که قدرت‌های جهانی جرقه بحران سوریه را زدند و حتی زمانی که بحران در مشتعل‌ترین حالت خود بود، هیچکس گمان نمی‌کرد دولت تضعیف شده بشار اسد بتواند خود را از یک جنگ جهانی تمام عیار بیرون بکشد.
حالا اما پس از گذشت شش سال از بحران خانمانسوز سوریه شاهد دسترسی حکومت مرکزی و مشروع سوریه به تمامی مرزهای این کشور هستیم، به جز قسمت‌هایی از مناطق شمالی که آن هم به‌زودی پاکسازی خواهد شد اما چیزی که در این برهه زمانی حائز‌اهمیت است پیروزی‌هایی بود که رخ داد و سرانجام روسیه نیز با درک این موضوع که دیگر مخالفان توان عرض اندام ندارند، شروع به عقب‌نشینی مرحله مرحله خود کرده است.
در سفر دو روز پیش پوتین که به پایگاه هوایی حمیمیم در سوریه انجام شد، وی دستور خروج کامل نیروهایش از این پایگاه را اعلام کرد، مساله‌ای که نشان می‌دهد روسیه به این درک رسیده که کاملا اوضاع در سوریه به سمت آرامش می‌رود.
آتشی که خاموش شد
درگیری مسلحانه در سوریه از ماه مارس 2011 آغاز شد، امریکا و کشورهای غربی که ابتدا به بهانه براندازی دولت مرکزی از گروه‌های تروریستی تحت پوشش حمایت از مخالفان معتدل حمایت می‌کردند، وقتی این گروه‌ها را در تحقق اهداف خود ناموفق دیدند، مستقیما وارد عمل شده و از سال 2014 با تشکیل ائتلاف موسوم به ضد داعش و بدون موافقت و مجوز دولت مرکزی سوریه اقدام به مداخله نظامی در این کشور کردند، روسیه البته با موافقت دمشق از سپتامبر 2015 در حال اجرای عملیات علیه داعش در سوریه است. در شرایط کنونی و در حالی که با ریشه‌کن شدن داعش در سوریه بهانه برای ابقای حضور نیروهای امریکایی در خاک سوریه به پایان رسیده، خروج نیروهای روسی مزید بر علت شده تا فشار افکار عمومی برای خروج امریکایی‌ها از سوریه افزایش پیدا کند. روسیه در ماه‌های اخیر انتقادات گسترده‌ای را متوجه حضور نظامی نامشروع امریکا در سوریه کرده و تصمیم اخیر این کشور، اهرم فشار بیشتری در روند مذاکره با شرکای امریکایی خواهد بود.
علاوه بر صدور دستور ولادیمیر پوتین برای خروج بیشتر نیروهای امریکایی از سوریه، آنچه که توجه صاحب‌نظران و تحلیلگران را به خود جلب کرده، باقی ماندن تعداد محدودی از نیروها برای انجام ماموریت‌های مشخص از جمله نظارت بر مناطق کاهش تنش در این کشور است. وزارت دفاع روسیه ساعاتی پس از صدور دستور پوتین اعلام کرد که اجرای این دستور آغاز کرده است. خروج این بخش از نیروهای روسی از پایگاه‌های نظامی این کشور در سوریه نمی‌تواند به موجودیت و نفوذ روسیه در سوریه ضربه‌ای بزند. پایگاه نظامی حمیمیم و طرطوس همچنان به‌عنوان مرکز عملیات نیروهای نظامی روسیه باقی خواهد ماند و تعدادی از عناصر پلیس نظامی و مشاوران نظامی این کشور بر اساس ماموریت‌های ویژه، حضور خود در سوریه را حفظ خواهند کرد. واقعیت این است که برنامه کاری ولادیمیر پوتین در سفر خاورمیانه‌ای خود به مصر و ترکیه تا حد زیادی به تحولات مربوط به سوریه مرتبط است. روند انتقالی سوریه در مرحله پس از داعش به مرحله سازش سیاسی بحران که در مذاکرات ژنو نیز دنبال می‌شود، یکی از محورهای اساسی مذاکرات پوتین در قاهره و آنکارااست.
پوتین از یک ماه پیش و هم‌زمان با اعلام تلاش برای برگزاری کنفرانس جامعه مردم سوریه، فعالیت‌های دیپلماتیک فشرده‌ای را برای برگزاری کنفرانس انجام داد. وی در درجه اول با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا توافق کرد که در اجرای این کنفرانس مانع‌تراشی نکند. طرح او در ادامه با استقبال بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه مواجه شد و نظر موافق رجب طیب اردوغان و حسن روحانی روسای جمهوری ترکیه و ایران را در جریان نشست سوچی دریافت کرد. روسیه بعد از پیروزی محور مقاومت در عرصه میدانی، تلاش زیادی به‌کار بست تا بتواند میان‌دار روند مذاکرات سیاسی برای حل و فصل بحران سوریه در مرحله آینده این کشور باشد. ولادیمیر پوتین همچنین از طریق این سفر تلاش کرد بر نقش خود در مبارزه با گروه‌های تروریستی و پیشبرد روند سیاسی در سوریه تاکید کند،
پوتین با جلب توجه طرف‌های منطقه‌ای در بحران سوریه تلاش دارد علاوه بر این‌که سازش سیاسی این بحران را از دسترس امریکا و منافع و توطئه‌های این کشور دور کند، سعی دارد برگه انتخاباتی مهمی را برای خود محقق کند تا بتواند بهترین نتایج را در انتخابات ریاست جمهوری این کشور برای خود محقق کند. همراه کردن ترکیه با برنامه‌های مسکو برای پوتین کار مشکلی نیست، به‌ویژه که واشنگتن پشت اردوغان را خالی کرده و همچنان به حمایت از نیروهای دموکراتیک سوریه ادامه می‌دهد. علاوه بر اینها پوتین خبر خوشی برای اردوغان داشت و به او وعده داد که همکاری‌های بیشتری با این کشور در رابطه با منطقه عفرین خواهد داشت و تضمین‌هایی را به آنکارا ارائه می‌کند، مبنی بر این‌که اجازه تبدیل شدن این منطقه به عرصه‌ای برای تهدید امنیت ملی ترکیه را نخواهد داد. رئیس‌جمهور روسیه بعد از نشست یک ساعته با اردوغان در آنکارا در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که در زمینه دور آینده مذاکرات آستانه و کنفرانس گفت‌وگوهای ملی و روند سازش در سوریه شامل اصلاح قانون اساسی و اجرای انتخابات زیر نظر سازمان ملل متحد با اردوغان صحبت کرده است. اردوغان نیز اعلام کرد که بار دیگر برای بررسی اوضاع و پرونده سوریه به سوچی سفر خواهد کرد و با پوتین دیدار خواهد داشت.
کنفرانس مطبوعاتی پوتین پس از دیدار با عبدالفتاح السیسی نشان داد که این کشور مشکل در جلب نظر قاهره نخواهد داشت. آنکارا اعلام کرد که با دیدگاه‌های طرف روسی در پرونده سوریه از جمله در زمینه حفظ مناطق کاهش تنش و ایجاد شرایط مناسب برای مذاکرات سیاسی بین‌المللی و رسیدن به راه‌حل سیاسی فراگیر در راستای تحقق آرمان‌های ملت و حفظ وحدت سوریه و تمامیت موسسات این کشور موافق است. مجموع برآوردها از سفر دوره‌ای پوتین نشان‌دهنده موفقیت نسبی این سفر دوره‌ای است، بنابراین باید گفت در مرحله پیش از برگزاری نشست‌های سیاسی برای حل بحران سوریه، فضای مناسبی برای نتیجه بخشی این مذاکرات وجود دارد و بی‌راه نیست اگر بیشتر نسبت به نتایج این دور از مذاکرات خوشبین باشیم. البته همچنان نباید از مانع‌تراشی طرف‌های غربی و رژیم‌های مرتجع عربی در رسیدن به راه حل سیاسی غافل ماند.
