بامداد جنوب:
مشکلات بسیاری که در حوزه حفاظت از دریاها وجود دارد و نگاههای غیر مسوولانه به این نعمت خدادادی طی سالهای اخیر، خلیج فارس را با تهدید جدی مواجه کرده است. از یکسو تجاوز به حریم دریاها و تخریب اکوسیستم دریا و از سوی دیگر تحقیقات پژوهشگران این حوزه در خصوص بهرهبرداریهای صحیح و اصولی از دریا و ذخایر آن، دو کفه ترازو را نامتعادل کرده است. در همین راستا، نیاز به تحقیقات گسترده و دستیابی به دادههای نوین ضرورتی انکارناپذیر است. در این بین، خبر خوشحالکنندهای مبنی بر به آب انداخته شدن یک کشتی اقیانوسپیمای منتشر شد. چند سالی است که ساخت کشتی اقیانوسپیمای ایرانی دهن به دهن میچرخد و سرانجام پس از پنج سال، کاوشگر دریایی خلیج فارس مجهز به سیستمهای ارتباط ماهوارهای، سیستم رانش پیشرفته CPP، سیستم انتقال داده، سیستم تثبیت موقعیت دینامیکی کشتی، دستگاههای اندازهگیری ثابت و چهار آزمایشگاه مستقر در کشتی به آب انداخته شد.
ساخت نخستین کشتی تحقیقاتی اقیانوسپیمای کشورمان با حمایت مالی معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری برای انجام دادن تحقیقات دریایی از سال ۹۱ آغاز شد و پس از پشت سر گذاشتن موفقیتآمیز آزمایشهای فنی آماده تحقیقات دریایی شده است.
رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی با بیان اینکه در این شناور ۱۲ محقق کشورمان در مدت ۶ روز در محدوده تنگه هرمز کاوش میکنند، تصریح کرد: این شناور ۱۵ گره دریایی سرعت دارد و نمونهبرداری از رسوبات کف دریاها و اقیانوسها از قابلیتهای این شناور تحقیقاتی است.
ناصر حاجیزاده در خصوص زمینههای تحقیقاتی این کاوشگر میگوید: این کاوشگر با امکانات موجود در زمینه فیزیک دریا، لایهبندی درجه حرارت، شوری در محیط دریایی و چگونگی شکلگیری جریانات دریایی را بررسی میکند. در زمینه زمینشناسی دریا نمونهگیریهای لازم انجام میشود و جنس رسوبات بستر دریا و لایهبندی دریا مطالعه میشود. همچنین دستگاه پیشرفته (sub-bottom provider) نصب شده روی کشتی میتواند لایههای زیر بستر دریا را شناسایی کند که این در زمینه اکتشاف نفت کاربری دارد. با تجهیزات موجود در شناور میتوان توپوگرافی بستر را تعیین کرد و نقشهبرداری دریایی انجام داد. در زمینه زیستشناسی دریا با انواع تورهایی که در کاوشگر وجود دارد، نمونههای مختلف جانوران دریایی، چه از طریق نمونهگیری در بستر دریا یا از طریق کشیدن تور به دنبال شناور، نمونهبرداری از پلانکتونها و سایر موجودات دریایی انجام میشود. با انواع تجهیزات، نمونهگیریهای آب را در اعماق مختلف میتوان انجام و مورد تجزیه و تحلیل شیمیایی قرار داد و انواع آلودگیها را مطالعه کرد. در مجموع اکنون یک شناور مدرن تحقیقاتی با استانداردهای مدرن جهانی در اختیار داریم. یکی از کارهای مهم دیگری که این کاوشگر انجام خواهد داد نیز نصب دستگاهها در محیط دریایی است. به عبارتی این شناور در زمینههای فیزیک دریا، شیمی دریا، زیستشناسی دریا، زمینشناسی، ژئوفیزیک دریا، هواشناسی تخصصی، اقلیمشناسی و نقشهبرداری دریا کاربرد دارد.
وی با تاکید بر اینکه کشتی تحقیقاتی کاوشگر خلیج فارس مجهز به ۵ آزمایشگاه و انواع تجهیزات، امکانات و دستگاههای پیشرفته مطالعات دریایی و اقیانوسی است، افزود: این کشتی ۹۰۰ تن وزن، ۵۰ متر طول، ۱۰ متر عرض و ۱۲ متر ارتفاع دارد و قادر است با آب و سوخت کامل به مدت ۴۵ روز در خلیج فارس، دریای عمان و شمال اقیانوس هند تحقیقات میدانی انجام دهد.
رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در ادامه با بیان اینکه این کشتی پیشرفته تحقیقاتی توانایی دریانوردی حدود ۳ هزار مایل دریایی را دارد، خاطرنشان کرد: برای ساخت این کشتی بزرگ تحقیقاتی ۲۷ میلیارد تومان از منابع ملی هزینه شده که ساخت آن در داخل کشور ۴۰ درصد صرفهجویی ارزی داشته است. با شروع به کار کاوشگر خلیج فارس، تواناییهای تحقیقاتی دریایی ایران در آبهای کشور، منطقه و جهان به نحو قابل ملاحظهای افزایش خواهد یافت. برای ساخت این کشتی بیش از ۱۵۰ مرکز صنعتی، دانشگاهی، تحقیقاتی، شرکت دانشبنیان با سازمان صنایع دریایی همکاری داشتهاند.
صنایع کشتیسازی شهید درویشی بندرعباس وابسته به صنایع دریایی در ۳۵ کیلومتری غرب بندرعباس واقع شده است. حال باید منتظر ماند و دید که در گذر زمان، دستاوردهای ساخت این کشتی اقیانوسپیما برای ایران چه خواهد بود و چه کمکی به حفاظت از آبهای خلیج فارس و ذخایر آن میکند. آیا ما به دادههای نوین اقیانوسی با فناوری بومی کشور دست خواهیم یافت؟ بدیهی است که دستاوردهای این کاوشگر بومی در راستای بهرهبرداریهایی دارویی و درمانی از دریا یکی از مهمترین دستاوردهای آن خواهد بود. ناگفته نماند، خروجی موفقیتآمیز این کاوشگر تنها منوط به دادههای نوین نیست بلکه باید با علم به ظرفیت دریاها، آنها را به صورت کاربردی و عملی در تصمیمگیریها و برنامهریزیها و مهمتر از همه در اصلاح قوانین دریایی موجود لحاظ کنیم تا پس از آن بتوانیم درباره دستاوردهای این کاوشگر قضاوت کنیم.