بامداد جنوب- الهام بهروزی:تئاتر هنری سیال و زنده است که درد میکشد و درد را به نمایش میگذارد. این هنر زبان گویایی برای جامعه است و بهترین ابزار برای نمایش گوشههای پنهان و آشکار زندگی و آلام است، چراکه به کمک موسیقی، حرکت و دیالوگ دنیای شگفتانگیز و جذابی را برای مخاطب به تصویر میکشد و او را به تعمق وا میدارد.
هنر تئاتر در ایران جان گرفته و توانسته نگاه مخاطبان را به خود جذب کند، چون تولیدات تئاتری بهگونهای روایتگر زندگی و آسیبهایی شده که جامعه با آن دستبه گریبان شده است و مخاطب بهراحتی می‌تواند با آن ارتباط برقرار و همذاتپنداری کند. در واقع تئاتر همچون شعر است که هر کس در آیینه آن خود و دردهایش را متصور می‌شود. در استان بوشهر، در دهه اخیر بار دیگر شاهد رونق تئاترهای جاندار و پرمحتوا هستیم؛ تئاترهایی که گرچه هنوز مانده به پای «قلندرخونه» ایرج صغیری برسند اما راه خود را یافته‌اند؛ تئاترهایی که زبان زنان دردکشیده، کودکان کار و فقرایی هستند که سیلی سرما و گرما را خوردهاند و نگاه نابرابر جاری در جامعه را با جسم و جانشان لمس کردهاند.
فعالیت کارگردان جوان و باانگیزه در کنار کارگردانان باتجربهای چون احمد آرام، علی غلامی و...
توانسته روحی تازه در کالبد تئاتر بوشهر بدمد و موجب پیشتازی آن در کشور شود. البته در این میان سیاست‌های انجمن هنرهای نمایشی استان و حمایتهای حمیده ماحوزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه بیتاثیر نبوده است و با وجود این‌که این هنر همواره از کمبود بودجه رنج میبرد اما جهانشیر یاراحمدی توانسته با مدیریت صحیح در این سه یا چهار سال اخیر در سه مقوله آموزش و پژوهش، اجرای عموم و جشنواره، قطار تئاتر بوشهر را با همدلی هنرمندان سختکوش این دیار به مسیر رو به رشدی بیندازد، بهگونهای که امروز شاهد رشد این هنر در هر سه مقوله هستیم. البته تلاش‌های هیات‌رئیسه انجمن هنرهای نمایشی استان به‌خصوص حمید شعرانی نیز بر کسی پوشیده نیست که به سهم خود کوشیدند همراه و حامی خوبی برای هنرمندان تئاتری باشند. همان‌طور که اشاره شد که تئاتر بوشهر در حوزه جشنواره‌ها توانسته کارنامه موفق و قابل قبولی از خود به‌جای بگذارد و شاهد برگزاری جشنواره‌های مختلفی در مرکز و شهرهای استان باشیم؛ جشنوارههایی که بدون‌شک نقش موثری در رشد هنر تئاتر استان داشته است، البته انجمن هنرهای نمایشی استان به‌منظور رونق این هنر و جشنواره‌زدایی، تدبیری اندیشیده که گروه‌های نمایشی پیش از اجرا در جشنواره‌ها، به اجرای عموم بروند. این انجمن افزون بر برگزاری جشنواره‌های استانی، با هدف تبادل تجربه و ارتقای سطح کیفی آثار هنرمندان بوشهری برای سومین سال پیاپی پذیرای جشنواره استانی فجر شده است که از امروز (شنبه، 16 دی‌ماه 96) در مجموعه تئاتر شهر بوشهر با افتتاح سومین پلاتوی این مجموعه با حضور حمیده ماحوزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از مسوولان استانی و هنرمندان بوشهر آغاز به کار می‌کند.
این دوره از جشنواره کمی متفاوت‌تر از دو دوره پیش برگزار می‌شود و افزون بر اجرای 7 نمایش صحنه‌ای در تئاتر شهر، بخشی از جشنواره (نقالی) در عمارت حاج‌رئیس واقع در بافت تاریخی بوشهر برگزار می‌شود. در خصوص برگزاری سومین جشنواره فجر استانی در بوشهر و... گفت‌وگویی را با جهانشیر یاراحمدی، مسوول انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر انجام دادیم که در ادامه می‌آید.
انجمن هنرهای نمایشی استان با وجود فشارهایی که تحمل کرد، در نهایت توانستهد مسیر خود را به‌دور از حاشیه‌ها ادامه بدهد و در سه حوزه آموزش، اجرای عموم و جشنواره بابرنامه ظاهر شود، به‌خصوص در دو سال اخیر، فکر می‌کنید برگزاری جشنواره‌های معتبری نظیر جشنواره استانی فجر چقدر در ارتقای کار هنرمندان هم‌استانی تاثیر دارد؟
انجمن هنرهای نمایشی استان از روز اول کاری خود در سال 1393، مسیر روشنی را برای حرکت تعریف کرد و در این مسیر گام برداشت و الان نیز در همان مسیر داریم حرکت می‌کنیم. آنچه که ما به آن معتقد هستیم، این است که آموزش در حوزه هنر تئاتر مسیرهای مختلف و متعددی دارد؛ یکی از مهم‌ترین آنها «دیدن» است؛ دیدن آثار تئاتری، به‌ویژه آثاری که در سطح شایسته و درخوری هستند. بر همین اساس، در سه سال گذشته تلاش کرده‌ایم که بتوانیم در قالب جشنواره تئاتر فجر آثاری را به استان بیاوریم. واقعیت آن است که به دلایل متعدد، سفر به پایتخت و دیدن آثار تئاتری برای بسیاری از هنرمندان تئاتر استان فراهم نیست؛ به‌همین دلیل آوردن این آثار به استان و دیده شدن آنها از سوی هنرمندان تئاتری‌مان نکته مهمی است. بنابراین این جشنواره کار خود را انجام می‌دهد و تردید هم ندارم که تاثیرات خود را به مرور بر تئاتر استان خواهد گذاشت. این جشنواره فاصله تئاتر پایتخت و استان را خیلی کم می‌کند. امیدوارم روزی برسد که همه استان‌های کشور این جشنواره را برگزار کنند تا «فجر» همگانی شودو همه هنرمندان در برگزاری آن شریک باشند و از دیدن آثار لذت ببرند. «تبادل تجربیات» نکته مهمی است که در جشنواره رخ می‌دهد.
یکی از شعارهای اداره‌کل هنرهای نمایشی کشور جشنواره‌زدایی بود اما وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که جشنواره جزئی از این هنر است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، چون هنرمندان ما در کنار اجرای عموم به جشنواره‌ها هم نگاه جدی دارند، شما چگونه توانستید این دو را در کنار هم و به موازات هم مدیریت کنید که هم کیفیت جشنواره‌ها ارتقا بیابد و هم بر اجراهای عموم افزوده شود؟
این جمله که «جشنواره‌ها جزئی از فضای فرهنگ و هنرهستند»، جمله درستی است. کسی هم در حالت عادی با آنها مخالف نیست اما موقعی مخالف زیاد پیدا کرد که تئاتر کشور کاملا جشنواره‌ای شد که البته در استان‌ها این اتفاق پررنگ‌تر خود را نشان داد؛ یعنی نمایش‌ها صرفا برای جشنواره‌ها تولید می‌شد و این نکته بد و آسیب‌رسانی بود، در نتیجه باعث شد که اداره‌کل هنرهای نمایشی تاکید کند که آثار صرفا برای جشنواره تولید نشوند و به اجرای عموم هم باید توجه شود. حال اگر اینها (اجرای عموم و جشنواره) در کنار هم زیست کنند، تردیدی وجود ندارد که کسی با آنها مخالف نیست. آنچه شما در بوشهر روی آن تاکید دارید، در واقع عملی کردن همین ایده است؛ یعنی پررنگ کردن اجراهای عموم و نیز برگزاری جشنواره‌های تئاتری. بنابراین ما هم با جشنواره‌ها مخالف نیستیم، زیرا این دو می‌توانند در کنار هم زندگی کنند. اجرای عموم که مستمر باشد، برگزاری جشنواره نه تنها مضر نیست، بلکه مفید هم خواهد بود.
انجمن هنرهای نمایشی استان در سال جاری تاکیدش بر کدام مقوله‌هاست؛ ۱)آموزش، ۲) اجرای عموم و ۳) جشنواره؟
بدون تردید تاکیدش بر اجرای عمومی و آموزش است. اجرای عموم که البته برای سیاست‌گذاران تئاتر کشور در اولویت است و خوشبختانه روند رو به رشدش در چند سال اخیر خیلی خوب بوده است. به گمانم هنوز هم پتانسیل گسترده‌تر کردن اجراهای عموم را با تولیدات کارگردانان صاحب‌نام تئاتر استان داریم. کارهایی که از بطن جامعه برخواسته باشد و حرف دل مردم را بگوید، آثاری با موضوع و مضامین اجتماعی. به حوزه آموزش نیز تاکید و توجه خاصی داریم. در سال‌های گذشته نیز در این راستا تلاش کردیم ولی در سال 96 بر اساس این ایده که دوستانی از جامعه تئاتر استان با هزینه بسیار آموزشگاه‌های تئاتری تاسیس کردهاند، آموزش در این حوزه را به آموزشگاه‌ها سپردیم. تنها در کنار جشنواره‌ها یک‌سری کارگاه‌های تخصصی برگزار می‌کنیم. البته برنامه برگزاری کارگاه‌های فصلی را نیز در دست اقدام داریم که امیدوارم با کمک آموزشگاه‌ها این مهم را انجام دهیم. در مورد جشنواره هم باید بگویم که پیش از این تعریف دیگری داشت؛ یعنی عده‌ای چند ماه تمرین می‌کردند تا نمایشی را تولید کنند و در یک جشنواره اجرا کنند، این در حالی است که الان این تعریف دگرگون شده است. یک گروه در کنار جشنواره رفتن تلاش می‌کند اثر خود را به اجرای عموم بگذارد. به گمانم این نکته خوبی است، اگر جشنواره موجب انگیزه تولید یک اثر نمایشی شود که آن اثر به اجرای عموم برسد، چراکه اثر مثبت خود را گذاشته است.
در جشنواره فجر استانی امسال ۷ اثر روی صحنه می‌رود که یکی از اقدام‌های خوب شما اجرای دو کار از استان در این جشنواره است، فکر می‌کنید چنین تصمیم‌گیری‌هایی چقدر به ارتقای کار هنرمندان و تشویق آنها به ادامه کار کمک می‌کند؟
بدون‌شک تاثیرگذار است. این رویداد یک جشن است. جشنی که آثار تولید شده از نقاط مختلف کشور در آن حضور دارند، در چنین جشنی، به‌طور قطع حضور تولیدات استانی می‌تواند این جشن را کامل‌تر کند. ضمن این‌که تولیدات استان ما از نظر فنی هیچ چیزی کمتر از آثار مهمان ندارد. بنابراین اجرای این آثار در این جشنواره به گمانم خیلی ضروری به‌نظر می‌رسید.
سه کار از تهران و دو کار هم از استان‌های دیگر حضور خواهند داشت، اجرای این نمایش‌ها چقدر می‌تواند به معرفی تئاتر مناطق دیگر و نمایان شدن نقاط ضعف و قوت تئاتر بوشهر منجر شود؟
همان‌طور که در بالا اشاره کردم، بخش مهمی از آموزش در حوزه تئاتر «دیدن» است. به‌طور قطع دیدن آثار نمایشی در این سطح خود یک کلاس آموزشی است. بنابراین اجرای این آثار حرفه‌ای کمک خوبی برای تئاتر ماست. این دیدن‌ها می‌تواند به ما بگوید که ما کجا هستیم و در کدام بخش‌ها باید خودمان را بالا بکشیم و ... .
شما پیش از این گفتید که معماری و تئاتر با هم پیوند دارند، از این‌رو بخشی از این جشنواره را به بافت قدیم بوشهر که از معماری منحصربه‌فردی برخوردار است، کشانده‌اید، مثل اجرای نقالی و برگزاری آیین پایانی جشنواره در عمارت حاج‌رئیس، به نظر شما این اقدام چقدر به معرفی معماری و هنر بوشهر کمک می‌کند؟
به‌طور قطع کمک خواهد کرد. زنده نگهداشتن بافت سنتی بوشهر در این روزگار یکی از وظایف هنرمندان این دیار است.برای زنده نگهداشتن این معماری باید زندگی در کوچه پس‌کوچه‌هایش جاری کرد. برنامه‌های فرهنگی-هنری یکی از تلاش‌هایی است که می‌تواند این معماری را زنده نگهدارد و از سوی دیگر، این هنر زیبا و چشم‌نواز را بیشتر معرفی کند. خوشبختانه در چند سال اخیر اتفاقات خوبی در این زمینه رخ داده که امیدوارم روزبه‌روز بیشتر شود.
جهانشیر یاراحمدی پیش از این که رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان باشد، هنرمند است، چه رنج‌هایی در مسیرتان متحمل شدید که به فکر نجات تئاتر افتادید؟
من منجی تئاتر بوشهر نیستم. یکی هستم چون دیگران، رنج کشیده و دردکشیده مثل بسیاری. چند صباحی هستم و کارهایی را که فکر می‌کنم به درد تئاتر استانم می‌خورد، پیشنهاد می‌دهم و تلاش می‌کنم به اجرا درآیند. امیدوارم در آینده کارهای خوب ادامه پیدا کند. تئاتر این استان پتانسیل بهتر شدن و عالی شدن را دارد. یک همت جمعی می‌خواهد که امیدوارم در آینده این همت دیده شود.
آیا از بودجه مصوب شده تئاتر راضی هستید، آیا تئاتر برای نجات خود باید به سوی خصوصی‌سازی برود؟
تئاتر هنر پر‌هزینه‌ای است. بودجه‌اش هر چقدر که باشد، باز هم کم است. تئاتر هنر فقیری است اما نجیب. نیاز به حمایت دارد. حمایت انسانی. حمایتی که با نیت توسعه اندیشه و دانش و انسانیت به پیکره تئاتر وارد شود. امیدوارم این اتفاقات بیفتد اما خصوصی‌سازی! به‌نظرم خیلی فاصله داریم تا آن نقطه. شاید روزی... اما چه خواهد شد؟
در حال حاضر عمده دغدغه‌های شما در عرصه هنرهای نمایشی استان چیست و چه کسانی در این سال‌ها حامی و در کنار شما بودند؟
دغدغه‌های من یکی دوتا نیست. از اتفاقات و رویدادهایی که در سه سال گذشته رخ داده، خوشحالم، امیدوارم این روند رو به‌رشد، ان‌شاءالله شتاب بیشتری بگیرد و در دوره‌های بعد درخشان‌تر از امروز باشیم. هر چه در این مدت رخ داده، مبارک تئاتر استان و هنرمندانش باشد. شاید روزی مفصل‌تر و با تمرکز بر کلمه «حمایت» با شما صحبت کردم اما روزگار غریبی گذراندیم در این سه سال، گاهی هم کلمه‌ای نگفتم ولی برای تاریخ خواهم گفت، تئاتر استان در این مدت یک حامی خوب داشت، حمیده ماحوزی مدیرکل محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی استان. از او صمیمانه سپاسگزارم، در سال‌هایی که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی از نظر مالی در تنگنا بود، با حمایت معنوی خودش نگذاشت، رویدادها به محاق برود. ضمن این‌که اشاره کنم در روند رو‌به رشد تئاتر استان همه اهالی تئاتر سهیم هستند، هر کدام به‌نوبه خود در این زمینه تلاش کردند. در برگزاری جشنواره‌ها نیز عاشقان تئاتر را در کنارمان داریم، آنها هستند که کارها را پیش می‌برند.
شما به‌عنوان یک پژوهشگر، فکر می‌کنید هنر تئاتر چقدر به پژوهش نیاز دارد و آیا هنرمندان هم‌استانی به این مقوله توجه دارند؟
پژوهش در کنار کار عملی در حوزه تئاتر، به‌نظر من کار واجب و ضروری است. اتفاقی که می‌تواند هم سبب توسعه و غنی‌تر شدن تئاتر شود و هم می‌تواند بیش از همیشه ما را متوجه داشته‌های فرهنگی خودمان بکند. چیزی که به آن نیازمدیم، همین است؛ توجه به هویت بومی و قومی خود. امیدوارم با پژوهش به این مهم برسیم. این جغرافیا، جغرافیای غریب فرهنگی است، باید کشفش کرد، هر کس به نوبه خود. متاسفانه جامعه آماری توجه‌کنندگان به این امر اندک است.
سخن پایانی؟
امیدوارم هنرمندان تئاتر استان از این جشنواره استفاده خوبی ببرند. از شما و همه خبرنگاران عزیزی که برای توسعه تئاتر تلاش می‌کنند، صمیمانه سپاسگزارم. امید این‌که تئاتر این دیار همواره در اوج باشد.
در پایان یادآوری می‌شود، جشنواره استانی فجر با اجرای 7 نمایش صحنه‌ای «رئیس» و «موسیو ابراهیم» (بوشهر)، «سرگذشت چند غریق به استشهاد دار و درخت» (کهگلیویه و بویر احمد)، «بادبان و دریا را باد برده» (چهار محال و بختیاری)، «گل»، «نوای اسرار آمیز» و «بوی خواب» (تهران)، برگزاری چند کارگاه آموزشی تخصصی و اجرای نقالی از 16 تا 21 دی‌ماه جاری در بوشهر برگزار می‌شود.
پربازدید ها