بامداد جنوب- هدی خرمآبادی:
انرژیهای پاک و اقتصاد بدون نفت، آینده ایران را تضمین میکند
خبری از تالابها نیست. دریاچهها اغلب خشک شدهاند. دیگر هوایی برای نفس کشیدن هم نیست. اندکی تامل کافیی است تا پدیده تغییر اقلیم را باور کنیم. تغییر اقلیم خودش را نشان داده اما بشر نمیخواهد باور کند که آینده از آنِ او نیست... . بیمحابا جنگل را بیابان، درخت را قلع و قمع و اینگونه چرخه طبیعت را مختل میکنند. در این بین، برخی از مسوولان نیز مصاحبههای عالمانه و فاضلانهای از خود به نمایش میگذارند و بر بهبود و توسعه صنایع! تاکید میکنند. آیا اینان از پدیده تغییر اقلیم و پیامدهای سوء آن بیخبرند؟ آیا تغییر اقلیم که زنگ خطرش نیز به صدا درآمده، نیازمند اطلاعرسانی به مسوولانی است که بر صدر تصمیمگیری تکیه زدهاند؟ با وجود این، هشدارها و اطلاعرسانیها از سوی متولیان نیز انجام میشود اما باید دید مسوولان محترم ما در پس پرده چه میاندیشند... .
در همین راستا، معاون وزیر و رئیس سازمان هواشناسی کشور در 28 آذرماه سال جاری، طی اطلاعیهای به معاونان و مشاوران، مدیران ستادی و مدیران استانی در خصوص پدیده تغییر اقلیم هشدار داده و مدیرکل هواشناسی استان بوشهر نیز این اطلاعیه را به همه نمایندگان مجلس و استاندار و معاونانش ارسال کرده است اما اینک سوال این است: نمایندگان ما و مجموعه استانداری چه تدابیری برای این پدیده مهم و حساس اندیشیدهاند؟
در ادامه بخشی از نامه داود پرهیزکار را میخوانیم: «امروزه تغییر اقلیم و توسعه پایدار مهمترین چالش جامعه جهانی هواشناسی است که زیرمجموعه سازمان ملل است، در سال 2014 گرمایش جهانی جو زمین به اندازه تقریبا یک درجه سلسیوس نسبت به دوره پیش از انقلاب صنعتی را تایید کرد. این گزارش توسط هیات بینالدولی تغییر اقلیم که تنها مرجع مورد وثوق سازمان جهانی هواشناسی است و با همکاری بیش از 1000 دانشمند و کارشناس در سراسر جهان تهیه شده است. در این گزارش علت گرمایش جو را زیاد شدن غلظت گازهای گلخانهای به ویژه دی اکسیدکربن ذکر کردهاند. دی اکسیدکربن عمدتا از سوختهای فسیلی تولید میشود که بعد از صنعتی شدن کشورها به ویژه در سه دهه اخیر بر مقدار انتشار آن افزوده شده است.
تعداد چشمههای دی اکسیدکربن مانند کارخانهها، پالایشگاهها، صنایع، هواپیماها، کشتیها، خودروها و خانهها بسیار زیاد هستند. حال آنکه چاهه دی اکسیدکربن تنها جنگلها و اقیانوسها هستند، به همین علت علاوه بر گرمایش جهانی یکی دیگر از پیامدهای مخرب زیاد شدن دی اکسیدکربن، اسیدی شدن آب اقیانوسها به سبب افزایش ترکیب این گاز با آب دریاهاست. اسیدی شدن آب دریاها و اقیانوسها معضلات زیست محیطی جدی برای آبزیان به دنبال خواهد داشت. اثرات مخرب گرم شدن جو، تنها به اینجا محدود نشده و میتواند در حوزههای متفاوت از جمله هوا، اقلیم، آب، غذا، بهداشت، انرژی، محیط زیست، جامعه و اقتصاد تاثیرات بسیار منفی و بعضا ویرانگر از خود بر جای بگذارد. به طوری که امکان بازگشت به شرایط اولیه برای همیشه از بین برود. متاسفانه این موضوع با فرونشست زمین در بسیاری از بخشهای کشور اتفاق افتاده است.
دادههای تاریخچهای سازمان هواشناسی کشور، حاکی از گرمایش بیش از یک و نیم درجهای دما و کاهش حدودا 50 میلیمتری بارش میانگین سالانه ایران طی 50 سال اخیر است. این شرایط باعث سرعت گرفتن فرایند تبخیر و تعرق با آهنگ 4/5 میلیمتر در سال شده است.
طی 10 سال گذشته، بارش سالانه کشور عمدتا کمتر از مقدار نرمال بوده است. شاخص خشکسالی بارش و تبخیر و تعرق استاندارد شده برای دورههای ده ساله شرایط بسیار بدی را برای کشور نشان میدهد. این شاخص از سال 1380 تا 1395 منفی بوده است. اعداد و ارقام محاسبه نشان میدهد که کمبارشی هر سال به سال بعد منتقل شده است. به طوری که در سال 1395 انباشت کمبارشی به اوج خود رسیده است. نتیجه این کمبارشی انباشته شده، تامین نشدن آب مخازن زیر سطحی از یکسو و برداشت بیرویه از آنها از سوی دیگر و تخریب دائمی بخشی از اقلیم یعنی فرونشست زمین بوده است. یکی از دلایل خشک شدن تالابها، دریاچهها و حتی دریاچه ارومیه، زایندهرود، هیرمند و هامون خشکسالیهای اخیر بوده است.
ترک روستا، مهاجرت به شهر، حاشیهنشینی، بزرگ شدن بیرویه شهرها، افزایش بزه و کاهش امنیت اجتماعی از جمله پیامدهای تغییر اقلیم است. براساس آمار رسمی بیش از نیمی از روستاهای استان خراسان جنوبی خالی از سکنه شده است.
195 کشور جهان در سال 2015 در پاریس متعهد شدند که افزایش دمای کره زمین تا سال 2100 را زیر 2 درجه سلسیوس و ترجیحا یک و نیم درجه نگه دارند. برای همین منظور قرار شد که هر یک نسبت به توان خود از میزان انتشار گازهای گلخانهای بکاهند. این برنامه قرار است از سال 2020 شروع شده و تا 2030 پایان یابد. ایران که جزء 10 کشور اول تولیدکننده دی اکسیدکربن است نیز تعهد کرده تا 12 درصد از میزان تولید خود بکاهد.
سازمان جهانی هواشناسی با استفاده از 38 مدل گردش کلی جو، چهار سناریو را برای آینده گرمایش جهانی مورد بررسی قرار داده است. در خوشبینانهترین این سناریوها کشورها به تعهد خود پایبند بوده و از میزان انتشاز گازهای گلخانهای کاسته میشود. در این شرایط بارش و دمای ایران، تغییرات چندانی نخواهند داشت اما اگر کشورها به تعهد خود پایبند نباشند، غلظت دی اکسیدکربن شدیدا افزایش یافته و دمای جو کره زمین تا حدود 5 درجه سلسیوس افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی بارش نیز کاهش یافته و یک فاجعه زیستمحیطی بزرگ برای کشور رخ خواهد داد.
باید توجه داشت که تغییر اقلیم یک پدیده خزنده و کند است. همان گونه که صد سال طول کشید تا یک درجه دمای آن افزایش یابد. اگر کشورها اقدام کنند دست کم صد سال نیاز دارد که به حالت اولیه خود بازگردد. لذا باید این تغییرات را پذیرفت و برای کاهش اثرات مخرب آن به طور پیوسته گزارشهای ارزیابی از بخشها و حوزههای متاثر از آن را تهیه و تمامی طرح و برنامههای عمرانی و توسعهای را با توجه به این موضوع طراحی یا بازنگری کرد.
بررسیها نشان میدهند که در صورت پایبندی کشورها به معاهده پاریس، نیاز جامعه جهانی به نفت به یکچهارم مقدار فعلی کاهش خواهد یافت که یک تهدید برای اقتصادهای وابسته به نفت است. با تمام آثار مخربی که گرمایش جهانی برای کشور داشته و دارد، افزایش ساعات آفتابی کشور ناشی از تغییر اقلیم فرصتی برای کشور فراهم کرده که در صورت پرداختن علمی و فناورانه به آن میتواند کشور را از قید نفت رها کرده و منبع درآمدی پایدار برای آن باشد. رفتن به سمت انرژیهای پاک به ویژه انرژی خورشیدی و اقتصاد بدون نفت آینده ایران را تضمین میکند».
این هم از نامه رئیس سازمان هواشناسی که با مسوولان و نمایندگان اتمام حجت کرده و تکلیف خود را در برابر این آگاهی انجام داده است. حال آنهایی که گمان میکنند اشتغالزایی تنها با توسعه صنعت امکانپذیرست، پاسخ قانعکنندهای به این نامه بدهند. بهرهبرداری از انرژیهای پاک که در گذشته نیز کاربرد داشته، کار شاقی نیست و تنها عزمی جدی میخواهد که متاسفانه تا کنون چنین عزمی در مسوولان مشاهده نشده است. حال باید منتظر ماند و دید که نمایندگان و استاندار محترم ین موضوع حساس و حیاتی را در برنامهها و طرحها لحاظ خواهند کرد یا ... .