بامداد جنوب- جواد شکریان:

حدود شش هفته از ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج به کشور می‌گذرد و با وجودی که در مدت 9 ماهه ابتدایی سال جاری، بیش از یک میلیون و 100 هزار تن برنج به‌صورت رسمی و مقدار زیادی نیز به‌صورت غیر رسمی وارد کشور شده است، باز هم قیمت این محصول در بازار رو به افزایش گذاشت. آمارهای مصرف برنج در کشور نشان از مصرف سه میلیون تنی این محصول در سال دارد و با توجه به تولید دو میلیون و 200 هزار تنی کشور، واردات 800 هزار تن برنج برای تامین نیاز داخلی کشور باید کافی بوده و قیمت‌های بازار را متعادل کند؛ با این حال، با وجود واردات بیش از نیاز کشور در سال جاری، تنها چند هفته پس از زمان توقف ثبت سفارش، برنج وارداتی بیش از 20 درصد افزایش قیمت را تجریه کرد. 

همان‌گونه که گفته شد، قیمت برنج در بازار کشور طی حدود یک ماه گذشته روند افزایشی به خود گرفته است. در این‌باره کارشناسان معتقدند که ضعف دستگاه‌های مسوول در تنظیم بازار موجب شده تا واردکنندگان با این گمان که بازار با کمبود مواجه خواهد شد، محموله‌هایی که قبل از ممنوعیت، وارد کرده‌اند را با تاخیر از گمرک ترخیص کنند تا قیمت در بازار بالاتر رود؛ این درحالی است که اگر وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان مسوول تنظیم بازار، ذخایر موجود را با مدیریت بهتری در بازار عرضه کند، فضا را بر سودجویی‌ها خواهد بست.

اوایل آذرماه امسال، محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی طی نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت با این استدلال که میزان واردات برنج خارجی به کشور طی سال جاری بسیار چشمگیر بوده، خواستار ممنوعیت ثبت سفارش واردات این محصول شد و بر این اساس ثبت سفارش واردات متوقف شد.

طبق اعلام وزارت کشاورزی در هفت‌ماهه سال جاری، یک میلیون و ۶۰ هزار تن برنج خارجی وارد کشور شده که این عدد در مدت مشابه سال قبل ۶۰۹ هزار تن بوده بنابراین واردات در هفت‌ماهه سال جاری حدود ۴۰ درصد رشد داشته است.

در پی توقف ثبت سفارش واردات، قیمت برنج هندی در بازار نزدیک به ۱۰ درصد افزایش یافت؛ اوایل دی‌ماه جاری نیز رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران از افزایش دوباره قیمت برنج هندی به میزان ۱۰ درصد در سطح عمده‌فروشی‌ها خبر داد و تاکید کرد که واردکنندگان، فرایند ترخیص برنج موجود در گمرکات را به کندی انجام می‌دهند و در محموله‌های جدیدی که به عمده‌فروشان تحویل داده‌اند، دوباره یک افزایش قیمت ۱۰ درصدی را لحاظ کرده‌اند. بنابراین قیمت برنج هندی با افزایش ۱۰ درصدی که قبلا تجربه کرده بود در مجموع ۲۰ درصد گران شده است که این افزایش قیمت به‌تدریج به سطح خرده‌فروشی‌ها تسری پیدا می‌کند و خرده‌فروشی‌ها در خریدهای جدید خود از عمده‌فروشان، با قیمت‌های جدید مواجه خواهند شد.

محمد آقاطاهر درباره دلیل گرانی برنج هندی طی هفته‌های اخیر، افزود: علت این امر تنشی است که در پی ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج به بازار وارد شده و برای رفع این تنش باید سریع‌تر برنج‌های موجود در گمرک را ترخیص کنند که متاسفانه این کار با کُندی انجام می‌شود و برنج‌هایی که به‌تازگی از گمرک ترخیص شده‌اند با این نرخ‌های جدید عرضه در حال عرضه به بنکداران هستند. البته برنج‌های موجود در گمرک مدت‌ها قبل با قیمت مشخصی وارد کشور شده‌اند و دلیلی ندارد که قیمتشان بخواهد بالاتر برود، بنابراین سودجویی باعث این مساله شده است.

وی با اشاره به این‌که قیمت برنج هندی از زمانی که ثبت سفارش واردات ممنوع شده تاکنون حدود ۲۵ درصد در عمده فروشی‌ها گران شده است، ادامه داد: قیمت برنج ایرانی تغییری نداشته و قیمت برنج پاکستانی از افزایشی جزیی برخوردار بوده است.

البته در این زمینه، مسوولان وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی تولید و تنظیم بازار، معتقد هستند هیچ کمبودی در بازار برنج وجود ندارد و اقدام به احتکار از سوی برخی سودجویان می‌تواند یکی از دلایل گرانی برنج هندی طی هفته‌های اخیر باشد.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی تامین، توزیع و تنظیم بازار وزارت جهاد کشاورزی با بیان این‌که ما تامین‌کننده نیاز کشور هستیم و چه از محل تولید داخل و چه از محل واردات باید این نیاز را تامین کنیم، افزود: هم‌اکنون مقداری بسیار زیادی از برنج‌های داخلی در انبارهای شمال دپو شده اما مشتری ندارد، به‌همین دلیل قیمت برنج داخلی نسبت به دو سال قبل کاهش یافته است اما این‌که عده‌ای برنج را احتکار کرده‌اند و ذخایر خود را به بازار عرضه نمی‌کنند، مربوط به دستگاه‌های نظارتی است، بحث تامین تا عمده فروشی بر عهده ماست اما موضوع احتکار مربوط به دستگاه‌های نظارتی و تعزیرات است که باید به آن رسیدگی کنند.

مسعود بصیری در واکنش به این مساله که علاوه بر تامین، توزیع هم باید درست انجام شود، خاطرنشان کرد: این برنج‌ها دولتی نبوده و مربوط به بخش خصوصی هستند که آنها را وارد کرده و اگر احتکاری انجام شده باید دستگاه‌های نظارتی ورود کنند.

با این حال مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران و معاون وزیر جهاد کشاورزی اعتقاد دیگری دارد. یزدان سیف معتقد است که گرانی برنج خارجی ربطی به ممنوعیت ثبت سفارش برنج وارداتی ندارد و از حدود دوماه پیش، چون ارز تخصیصی به برنج خارجی از ارز مبادله‌ای به ارز متقاضی تبدیل شده، این اتفاق رخ داده است.

به‌گفته وی، قبل از این، ارز برنج خارجی سه هزار و 500 تومان تامین می‌شد اما هم‌اکنون چهار هزار و 200 تومان شده است؛ یعنی هر دلار ۷۰۰ تومان فرق کرده است، ضمن این‌که برنج هندی تقریبا هر تنی هزار و 100 دلار است که طبق محاسبات، کیلویی ۷۷۰ تومان به قیمت این نوع برنج افزوده می‌شود.

سیف درباره این‌که آیا ممکن است با این شرایط قیمت بیش از این افزایش یابد، تصریح کرد: ما اجازه نخواهیم داد قیمت بیش از این افزایش یابد و ذخایر را وارد بازار خواهیم کرد. در حال حاضر فعلا برنامه‌ای برای کاهش قیمت در دستور کار نداریم و چون میزان قیمتی که الان افزایش یافته، به اندازه قیمت تمام شده است، دلیلی ندارد ما برنج وارد بازار کنیم اما اگر قیمت بیش از این افزایش یابد ذخایرمان را عرضه خواهیم کرد.