bamdad24 | وب سایت بامداد24

کد خبر: ۱۰۵۷۸
تاریخ انتشار: ۵۵ : ۱۵ - ۲۲ دی ۱۳۹۶
بوشهر، پایتخت کتاب ایران؛
کتابخوانی مبحثی است که به‎شدت از سوی متولیان فرهنگی دنبال می‎شود، چراکه سیاستگذاران و دولتمردان به این نتیجه رسیده‎اند که ترویج فرهنگ کتابخوانی می‎تواند در کاهش آسیب‎های اجتماعی و تقویت فرهنگ عمومی جامعه موثر عمل کند.
مردم بوشهر چقدر کتاب نمی‌خوانند!بامداد جنوب- الهام بهروزی:
کتابخوانی مبحثی است که به‎شدت از سوی متولیان فرهنگی دنبال می‎شود، چراکه سیاستگذاران و دولتمردان به این نتیجه رسیده‎اند که ترویج فرهنگ کتابخوانی می‎تواند در کاهش آسیب‎های اجتماعی و تقویت فرهنگ عمومی جامعه موثر عمل کند. از این‎رو، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاسی از طرح پایتخت کتاب جهان به‌منظور فراگیر کردن و ترویج فرهنگ کتابخوانی و ارتقای سرانه مطالعه طرح پایتخت کتاب ایران را در کشور برنامه‎ریزی و اجرائی کرد که این طرح با اقبال خوبی از سوی شهرهای کوچک و بزرگ روبه‌رو شد. طرحی که در زمینه ترویج فرهنگ کتابخوانی امید زیادی به آن بسته شده، چراکه در قالب آن جدیدترین و ممکن‎ترین طرح‎ها و ایده‎هایی که به کتابخوان شدن جامعه کمک می‌کند، مطرح و اجرا می‌شود.

 در سال نخست اجرای این طرح، شهر اهواز به‌دلیل ارائه طرح‌های مفید به‌عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شد، در سال دوم نیشابور و در سال سوم نیز شهر بوشهر به‌عنوان پایتخت کتاب ایران شناخته شد. بدیهی است نشستن این عنوان بر نام شهرها، سطح نگرش، انتظارات و توقعات شهروندان را بالا می‌برد اما نباید فراموش کرد، این طرح، زودبازده نیست و نتایج آن در بلندمدت خود را نشان می‌دهد. البته برای بررسی تاثیر آن در سال‌های نخست نیاز به نظارت و نقد و بررسی دارد تا با به‌دست آوردن دورنمایی از وضعیت کتابخوانی در پایتخت‌های کتاب ایران پی به تاثیر آن در رشد سرانه مطالعه و جذب افراد به کتاب ببریم. از این‌رو، روز گذشته نشست نقد و بررسی گزارش راهبردی که به همت دکتر نصرالله بصری استاد دانشگاه‌های بوشهر در زمینه وضعیت کتابخوانی بوشهر گردآوری شده بود، با حضور دکتر کرمانی، عضو دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمید ماحوزی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، آنیتا مظفری معاون فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، برخی از مسوولان استانی، اساتید دانشگاه و ... برگزار شد که افزون بر این‌که دورنمایی از شرایط کتابخوانی بوشهر ارائه شد، خود این گزارش نیز به نقد گذاشته شد.

ترویج فرهنگ کتابخوانی در اولویت برنامه‌های ماست
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در آغاز این نشست ضمن خوشامدگویی به حاضرین، گفت: در آغاز تشکر می‌کنم از استاد بصری که زحمت نوشتن این گزارش را متقبل شدند و این کار خطیر را به‌خوبی انجام دادند. امیدوارم در این نشست در مورد کتاب و کتابخوانی به نتایج خوبی دست بیابیم.
حمیده ماحوزی در ادامه با بیان این‌که همان‌طور که می‌دانید خداوند به کتاب قرآن قسم یاد می‌کند، افزود: بزرگ‌ترین و آخرین معجزه الهی کتاب است و ارزش بسیار بالای آن در زندگی ما انسان‌ها مشخص و تعیین شده است. ما با همین رویکرد که در زندگی مردمان بوشهر کتاب و کتابخانه می‌تواند از جایگاه بسیار بالایی برخوردار باشد. از این‌رو، برای این‌که کتاب بتواند جای خود را میان جوانان و نوجوانان باز کند، به این مقوله به‌طور ویژه پرداختیم، چراکه بسیاری از کارهایی که برای آنها برنامه‌ریزی خاصی انجام می‌دهیم، می‌تواند با ترویج کتابخوانی راحت‌تر صورت بپذیرد. همچنین آسیب‌های اجتماعی ما کاهش پیدا کند و اطلاعات ما در جامعه بالاتر برود. بنابراین با این نگاه، ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در الویت همه برنامه‌های خود قرار داده‌ایم.

وی با اشاره به این‌که از سال ۹۳ تاکنون فعالیت‌های کتابخوانی را به‌صورت مستمر با یاری موسسات، انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی و دستگاه‌های دولتی انجام داده‌ایم، تصریح کرد: در نهایت در سال 95 به‌دلیل ارائه طرح‌ها و ایده‌های نو، موفق شدیم که به‌عنوان پایتخت کتاب ایران برگزیده شویم. همان طور که اطلاع دارید ما تا دو سال زمان داریم که برنامه‌های خودمان را اجرائی کنیم که یک‌سال آن گذشته و سال دوم را نیز با همین رویکرد ادامه خواهیم داد. 
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در خصوص طرح پایتخت کتاب ایران نیز گفت: در سال ۲۰۱۷ یونسکو شروع‌کننده این برنامه ارزشمند بود و هر شهری در هر نقطه‌ای از جهان که می‌توانست برنامه‌ها و اید‌ه‌های خلاقانه و بکری را در راستای ترویج کتاب و کتابخوانی ارائه کند به‌عنوان پایتخت کتاب آن منطقه نامگذاری می‌شد. سال ۹۳ هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این برنامه را در دستور کار خود قرار داد و سال ۹۴ شهر اهواز به‌عنوان پایتخت کتابخوانی معرفی شد. در سال ۹۵ شهرستان نیشابور و درسال ۹۶ هم بوشهر به‌عنوان پایتخت کتاب ایران معرفی شد. ما در طی این دوسال برنامه‌ها، ایده‌ها و خلاقیت‌ها را حتی‌المقدور به مرحله اجرا ‌رساندیم و سعی کردیم در طول سال ۹۶ برنامه‌هایمان را به‌صورت کاربردی عملی کنیم. 

ماحوزی در پایان با تاکید بر این‌که قریب ۸۰ درصد برنامه‌های ما در سال ۹۶ تاکنون اجرائی شده که بیشتر آنها را از سال ۹۳ شروع کرده بودیم، گفت: بجد می‌گویم در این سال‌ها تمام برنامه‌ها را بدون وقفه و مصرانه پیگیری کرده‌ایم. این چند درصدی را هم که هنوز محقق نشده، امیدواریم که با تلاش و پیگیری همه اعضا و نهادهای مربوطه عملی و اجرا شود و در پایان هم نشان دهیم که بوشهر استحقاق پایتخت کتاب شدن را داشته و دارد. در همین راستا با پیگیری‌هایی که استاد بصری و آقای کرمانی از دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی وزارت ارشاد داشته‌اند، بخش اعظم برنامه‌های‌مان تاکنون اجرائی شده است. امروز هم این نشست به‌منظور نقد و بررسی گزارش راهبردی وضعیت کتابخوانی در بوشهر برگزار شد، ان‌شاءالله که به نتایج مطلوبی در این زمینه دست یابیم.

گزارش راهبردی ستابقه چندانی در ادبیات پژوهش ندارد
عضو دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این نشست گفت: گزارش راهبردی شکل جدیدی از ارائه گزارش‌ هستند که شاید سابقه چندانی در ادبیات پژوهش و گزارش ندارند. گزارش‌های راهبردی معمولا گزارش‌هایی هستند که بین گزارش‌های ژورنالیستی و آکادمیک قرار می‌گیرند. همه ما این انتقادات را نسبت به مدیران فرهنگی‌مان داریم که ارتباطی موثری با پروژه‌های تحقیقاتی ندارند. این گزارش‌ها هم به زبان پیچیده فنی و حجیم ارائه می‌شوند که گویا مناسب شرایط و نیازهای زمانه خودش نیست. گزارش‌های راهبردی در واقع گزارش‌های هستند که شرایط و اقتضائات زمانی خودشان را بازگو می‌کنند.

کرمانی در ادامه با تاکید بر این‌که ما دو شکل گزارش راهبردی داریم، افزود: یک شکل مطالعه راهبردی است که عمدتا مخاطبش جامعه و صاحب‌نظران است. این گزارش‌ها نسبتا به شکل بسیار مفصل نگاشته می‌شود و تحلیل راهبردی است که مخاطب آن مدیران هستند. این شکل از تحلیل‌های راهبردی نتیجه اندیشه و به‌اصطلاح اتاق‌های فکر است و بر تغییر مطلوب نظر مدیران مربوط تاثیر دارد. اساسا شاکله و ساختار اصلی این بخش از گزارش راهبردی از چهار بخش اصلی تشکیل می‌شود که بخش اول طرح مساله است. بخش دوم ارائه راهکارهایی است که مدیران تاکنون پیش گرفته‌اند. بخش سوم گزینه‌های مختلفی است که ما می‌توانیم برای حل مساله پیشنهاد بدهیم و بخش پایانی که در واقع بخش مهم این گزارشات است گزینه‌های پژوهشی است که سعی می‌کند برای برون‌رفت از بحران‌ها و مشکلات عدیده پیشنهاد بدهد.
وی با اشاره به این‌که سابقه طرح‌های راهبردی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برمی‌گردد به ایده‌ای که با هدف تمرکززدایی در حوزه فرهنگ ارائه شد تا ما بتوانیم گزارش‌های را از وضعیت فرهنگی استان‌ها کسب کنیم، تصریح کرد: تصمیم گرفته شد که این گزارش‌ها توصیفی باشند اما با توجه به پتانسیل خوب استان‌ها قرار شد که به نظر و پیشنهادات همه استان‌ها تحلیل و توجه شود و تصویری از همه جوانب و قابلیت‌ها را عرضه کند. از جمله گزارش‌های راهبردی گزارش دکتر نصری بود که انصافا شایسته تقدیر هم هستند. برخلاف انتظار ما که فکر می‌کردیم کار آسان و شتابزده انجام شده است، گزارش قابل قبول و مناسبی بود. ما صمیمانه از جناب آقای دکتر نصری می‌خواهیم که با توجه به این جلسه که موضوعش نقد و بررسی است، چشم بر جنبه‌های مطلوب گزارش وی ببندیم و صرفا نقاط ضعف و قابل بحث آن را پی بگیریم.

کرمانی در پاین تاکید کرد: اگر احساس می‌کنیم که جایی کم یا کسر دارد، آن را به‌صورت یک نقد بی‌رحمانه اما در عین حال دلسوزانه و مسوولانه پی بگیریم تا آیینه تمام‌نمای مشکلات فرهنگی مناطق خودمان باشیم و مدیران و متولیان مربوطه را با مشکلات و مسائل روشن‌تر آشنا کنیم. حال دوتا مطلب است که مایلم دوستان در مورد آن صحبت کنند؛ یکی این‌که آیا تصویری که دکتر نصری از وضعیت کتاب و کتابخوانی در استان بوشهر به دست می‌دهند تصویر قابل قبول و تمام‌نمای این واقعیت است؟ دوم این‌که بات وجه به پیشنهادهایی راهبردی که وی در این عرصه ارائه داده‌اند آیا اگر این موارد پیشنهادی به مرحله اجرا برساند وضعیت کتاب و کتابخوانی استان بوشهر به مرحله مطلوب‌تری خواهد رسید؟

وضعیت کتابخوانی در بوشهر مطلوب نیست
سپس استاد بصری با دعوت مجری به روی سن آمد تا به‌صورت خلاصه گزارشی را که تهیه کرده بود، شرح دهد. این استاد دانشگاه با بیان این‌که پس از نشستی که آذرماه سال گذشته برای تهیه این گزارش راهبردی در تهران داشتیم، نوشتن آن را به کمک یک تیم تحقیقاتی آغاز کردیم که شش ماه زمان برد اما تلاش کردیم با حضور در دانشگاه‌ها و... چشم‌انداز قابل قبولی از وضعیت کتابخوانی در بوشهر ارائه کنیم، گفت: استان بوشهر، با وجود پیشینه فرهنگی درخشان خود، دارای وضعیت نامطلوب کتاب، کتابخانه و کتابخوانی است. 42درصد از افراد باسواد استان دارای مطالعه بوده که این رقم در کشور 53درصد است. با توجه به نرخ باسوادی 85 درصدی در استان، درصد واقعی مطالعه‌کنندگان 35درصد است. سرانه مطالعه برای مردم کشور، 118 دقیقه بوده، در حالی که این رقم برای مردم استان 64/76 دقیقه است. در شرایطی که هشت درصد از باسوادان کشور برای مطالعه از کتاب‌های الکترونیک استفاده می‌کنند، این رقم برای باسـوادان استان، چهار درصد است. این استان دارای 463 کتابخانه با 000/068/3 نسخه کتاب است. کتابخانه‌های عمومی اعم از نهادی و مشارکتی 76 مورد، دارای 990 هزار نسخه کتاب، کتابخانه‌های اختصاصی 250 مورد، دارای یک میلیون نسخه کتاب، کتابخانه‌های اختصاصی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 20 مورد، دارای صدهزار نسخه کتاب، کتابخانه‌های اختصاصی مساجد و حسینیه‌ها 50 مورد، دارای 200 هزار نسخه کتاب، کتابخانه‌های افراد و اشخاص ماندگار 25 مورد، دارای400 هزار نسخه کتاب، و کتابخانه‌های تخصصـی دانشگاه‌ها، مراکـز آمـوزش عالی و پـژوهشگاه‌ها، 42 مـورد، دارای 376 هزار نسخـه کتـاب است.

بصری در ادامه مهم‌ترین عوامل و شرایط موثر بر وضعیت نامطلوب کتاب و کتابخوانی در استان را مهاجرپذیر بودن استان، شرایط ویژه اقتصادی استان، ناهماهنگی‌های مدیریت فرهنگی و مشکلات ساختاری کتابخانه‌های استان معرفی کرد و راهبردهای ارائه شده در خصوص ترویج فرهنگی کتابخوانی را نیز به این شرح اعلام کرد: استقرار عادلانه کتابخانه‌های عمومی، اختصاصی، تخصصی در سراسر استان، کاهش نقش تصدی‌گری ادارات و سازمان‌های دولتی در امر کتاب و کتابخوانی، تحول اداری و مدیریت کتابخانه‌های عمومی، تخصصی و اختصاصی استان، قانونمند کردن فعالیت‌های کتابخانه‌ای و ارتقای منزلت شغلی کتابـداران و افراد شاغل در کتابخانه‌ها، احیا و ترویج فرهنگ اهدای کتاب در مناسبت‌ها و...، تدوین سیاست‌گذاری‌های مربوط به امور کتاب در خانه کتاب استان از طریق شورای استانی کتاب، ترویج استقرار کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان در مناطق شهری و روستایی، ترویج رویکرد ترکیبی اماکن فرهنگی، هنری و کتابخانه‌ای در استان، ترویج فرهنگ «کتابخوانی» در کودکان، نوجوانان و جوانان، بررسی تحلیلی- انتقادی وضعیت کتابخانه‌های عمومی، اختصاصی و تخصصی استان با استفاده از رویکردهای سیستمی، ساختاری، Swot و QtoQ ، تقویت تلاش‌های متمرکز و هدفمند در راستای استفاده بهینه از انتخاب شهر بوشهر به‌عنوان پایتخت کتاب ایران در سال 1396 بر افزایش میزان مطالعه در اقشار مختلف استان و... .

بصری در پایان با تشریح فصل سوم، در فصل چهارم این گزارش به ارائه راهبردهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت کتابخوانی در بوشهر پرداخت که پس از پایان گفته‌های وی، کارشناسان و اساتیدی که در این نشست حضور داشتند، به ارائه دیدگاه‌ها و نقدهای خود در این زمینه پرداختند. 
در پایان یادآوری می‌شود، پایتخت کتاب ایران شاید نتواند تمام بخش‌های جامعه را به کتاب جذب کند اما اتفاق میمونی که در حوزه کودکان و نوجوانان رخ داده است، راه‌اندازی باشگاه‌های کتابخوانی است که سرانه مطالعه را در میان کودکان و دانش‌آموزان افزایش داده و اگر چنین برنامه‌هایی در ادامه مدیریت و هدایت شود، چه بسا ما در آینده‌ای نزدیک با نسلی کتابخوان و کتاب‌دوست روبه‌رو شویم و شاهد حضور پررنگ کتاب در میان خانواده‌ها و قرار گرفتن آن در سبد خانوار باشیم؛ اتفاقی که نیاز به زمان، هزینه و کار کارشناسی‌شده دارد. به‌هر حال برگزاری چنین نشست‌هایی با حضور صاحب‌نظران و اساتید دانشگاه نیز خالی از لطف و نتیجه نخواهد بود، همین‌که کتاب نخوان بودن جامعه امروز دغدغه‌ همگان شده است، مهم است و می‌توان با یک عزم همگانی راه‌های مناسب را برای حضور پررنگ کتاب در جامعه فراهم کرد. 

نام:
ایمیل:
* نظر: