بامداد جنوب- ابوعلی زرینقلم:
برجام، هنوز هم یکی از اصلیترین موضوعات و شاید هم مهمترین دغدغه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باشد، در حالی که دولت روحانی فکر میکرد میتواند با برجام کنار بیاید و از آن منتفع شود، قدرتگیری یک رئیسجمهور افراطی در امریکا که همهچیز را بر اساس نگاه و سلیقه خود تفسیر میکند، جهان را برده و بنده خود میبیند و دیگران هم از ترس جرات نمیکنند نفس بکشند، باعث شده تا عملا این توافق مهم که مورد تائید شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز بوده، راه به جایی نبرد و اکنون هم ترامپ بخواهد آن را نابود کند. این مساله در طول یک سال گذشته چالشهای بسیاری را مقابل کشور ما قرار داده و حتی دیگر کشورهای امضاکننده این توافق هم از این مساله چندان خرسند نیستند.
در همین رابطه، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی که روی وب سایت رسمی خود قرار داده است، با اشاره به نشست روز پنجشنبه وزیران امور خارجه ایران و سه کشور اروپایی که به سرپرستی وی در بروکسل برگزار شد، نوشت: ما روزهای حساسی را بهویژه بهدلیل تلاشهایمان برای حفظ توافق هستهای با ایران پشت سر گذاشتیم. من روز پنجشنبه نشستی را در بروکسل هدایت کردم که در آن محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و همتایان وی از سه کشور اروپایی طرف برجام حضور داشتند. توافق هستهای کارساز بوده، آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکنون 9 بار این توافق را تائید کرده و این توافق برای امنیت اروپا و تمام جهان ضروری است. اینکه دونالد ترامپ رئیسجمهور امریکا روز جمعه تائید کرد که امریکا به تعهداتش عمل میکند یعنی تمدید تعلیق تحریمهای هستهای ایران در چارچوب برجام گامی مثبت است.
وی همچنین تصریح کرد: نشست ما در بروکسل همچنین فرصتی بود تا درباره دیگر مسائلی که ارتباطی با توافق هستهای ندارند از جمله اعتراضهای اخیر در ایران، تنشها در خاورمیانه و برنامه موشکی بالستیک ایران گفتوگو کنیم. اینها مسائلی هستند که اروپاییها از نگران هستند و ما متعهدیم که خارج از چارچوب توافق هستهای، حتی با عزمی بیشتر به آنها رسیدگی کنیم.
هر چند موگرینی در بخش دیگری از این یادداشت با نگاهی دخالتآمیز در مسائل دیگر مناطق جهان سعی کرد، اینگونه وانمود کند که با ترامپ در مساله هستهای و حتی امنیتی تفاهم وجود دارد اما بهنظر میرسد که اروپاییها در این زمینه اندکی عقبتر باشند و در واشنگتن کسی زیاد آنها را جدی نمیگیرد. در همین رابطه، رئیسجمهور فرانسه در گفتوگوی تلفنی با نخستوزیر رژیم صهیونیستی بر ضرورت احترام به توافق هستهای ایران تاکید کرده است!! در بیانیه منتشر شده کاخ الیزه آمده است که دو طرف بر ضرورت مقابله با برنامه موشکی ایران و فعالیتهای منطقهای تاکید کردند!! این هم دقیقا همان خطی است که بهنظر میرسد پیش از این واشنگتن و بروکسل بر آن توافق کردهاند اما اینکه چگونه بخواهند آن را عملی کنند نکتهای است که در تهران باید دنبال آن بود.
این در حالی است که چین بهعنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت که نگرانی عمدهای نسبت به یکجانبهگرایی امریکا دارد، در واکنش به تحرکات سران کاخ سفید موضع گرفته است. سخنگوی وزارت امور خارجه چین در واکنش به بیانیه رئیسجمهور آمریکا درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت: ما این بیانیه را بهویژه بخش مربوط به ادامه تعلیق تحریمهای ایران را که بخشی از تعهدات امریکا در چارچوب برجام است، بررسی کردیم. ما به این نکته توجه داریم که جامعه بینالملل بهطور جهانی از برجام حمایت میکند و تلاشهای ایران برای اجرای این توافق را به رسمیت میشناسد.
بنا بر گزارش پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه چین، این سخنگور ادامه گفت: طرف چینی همواره به طور جدی از برجام حمایت کرده است. ما بر این باوریم که برجام یک دستاور مهم حاصل از چند جانبهگرایی و الگویی برای حل مسائل بینالمللی سخت از طریق ابزارهای دیپلماتیک و سیاسی است. لو کانگ همچنین گفت: علاوه بر این تاکید میکنم که چین همواره با تحریمهای یک جانبه کشورها علیه کشورهای دیگر مطابق با قوانین داخلیشان مخالف است. این موضع مشخص و محکم است.
روسها هم که نگران افزایش بیثباتی در جهان در پی رفتارهای ضدبرجامی رئیسجمهور امریکا هستند، در این مورد ورود کرده و مواضع تازهای گرفتاند. قائممقام نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین در گفتوگو با خبرگزاری اینترفکس، با بیان اینکه تغییر برجام غیرسازنده، غیرممکن و غیرقابل پذیرش است، گفت: اظهارات رئیسجمهور ترامپ در آخرین بیانیه خود درباره تمدید تعلیق تحریمهای ایران تاسفبار است. به گفته این مقام روس، مسکو امیدوار است که بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی از تاسیسات هستهای ایران مطابق با برجام ادامه داشته باشد. درخواست ترامپ برای انجام بازرسیهای نامحدود از تاسیسات هستهای ایران غیرواقعبینانه است.
این در حالی است که رئیسجمهور ایران نگاه دیگری به ماجرا دارد. حسن روحانی در مراسم اختتامیه نهمین جشنواره فارابی در سخنانی در مورد برجام گفت: خوشحال هستم که حاکمیت کاخ سفید در بههم ریختن تعهدات بینالمللی و زیر پا گذاشتن وفای به عهد و ایستادگی در برابر توافق هفت کشور ناموفق بود؛ این برای بشریت، اخلاق و حقوق یک پیروزی بزرگ محسوب میشود. در برجام موفقیتهای بسیاری کسب کردهایم که هیچگاه از بین نخواهد رفت، جمهوری اسلامی ایران در برجام به دنیا گفت که یک معضل منطقهای و حتی بینالمللی پای میز مذاکره قابل حل و فصل است. ما ثابت کردیم که پای میز مذاکره گرههای کور بینالمللی قابل باز کردن است. ما همچنین در برجام ثابت کردیم که ایران راستگو است و دشمنان ما دروغ گفتهاند. طی مذاکراتی و تمام بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفته ایران ثابت شد و آژانس نیز که امریکا در آن عضویت دارد به اجماع آرا پرونده pmd که پرونده مهم و پیچیده از لحاظ فنی، حقوقی و بینالمللی است، خاتمه داد و این به معنای آن است که ایران راست گفته و معاندان ایران دروغ گفتهاند.
روحانی با بیان اینکه برخی هنوز ابعاد برجام را لمس نکردهاند، تصریح کرد: برجام آثاری دارد که تا قیامت باقی میماند. همچنین آثاری دارد که ممکن است از بین برود. در این راستا در حدود دو سال اجرای برجام درآمدهای کشور از محل فروش نفت و میعانات دو برابر شده که این اثر از بین نخواهد رفت. همچنین صدها مورد سرمایهگذاری خارجی به داخل کشور آمده و به بنگاه اقتصادی، نیروگاه و هواپیما تبدیل شده که از بین نخواهد رفت.
با همه این احوال بهنظر میرسد که رئیسجمهور امریکا مصمم است که بهگونهای برجام را مطابق میل خود و منافع رژیم صهیونیستی تغییر دهد، مسالهای که بهنظر میرسد دستکم در تهران گوش شنوایی برای آن وجود ندارد.