بامداد جنوب:

دولت ترکیه به تهدیدات خود عمل کرده و حملات نظامی علیه مناطق کردنشین سوریه و عفرین را آغاز کرده است و آن‌چنان که رئیس‌جمهور این کشور اردوغان می‌گوید این حملات تا رسیدن به اهداف نهایی‌اش ادامه خواهد داشت.

بر اساس دیدگاه ترکیه هیچ یک از نیروها و مجموعه‌های سازمانی کرد سوریه و سازمان یافته از سوی امریکا نمی‌توانند حتی در نزدیکی مرزهای ترکیه مستقر شوند و ترکیه با هرگونه قوت یافتن این نیروها رویارویی نظامی خواهد کرد. استدلال ترکیه این است که این نیروها زیرمجموعه عناوین تروریستی در سوریه هستند که در طول چند سال اخیر در سوریه تفسیر شده‌اند اما روشن است که حملات نظامی ترکیه به مناطق کردنشین سوریه با هدف فرار از مبارزه با تروریسم انجا شود. دولت ترکیه به‌خوبی می‌داند همه قدرت کردهای سوریه به برنامه‌های امریکا باز می‌گردد، امریکایی که برای استقرار در سوریه و به دست گیری حداقل یک چهارم از سرزمین‌های این کشور برای سال‌های آینده بسیار جدی است که به این شکل طبیعی امنیت ملی کشورهای همسایه و از جمله ترکیه را به‌خطر می اندازد. از سویی دیگر حضور دراز مدت ارتش امریکا در سوریه هر زمان ممکن است مجددا انبار باروت تجزیه در منطقه را منفجر کند که به‌طور قطع دود اصلی آن به چشم ترکیه می‌رود گرچه دیگر کشورها حتی با خساراتی کمتر از ترکش‌های این انفجار مصون نمی‌مانند. از نگاه ترکیه طرح ایجاد نیروی سی هزار نفری حفظ امنیت مرزهای عراق، سوریه و ترکیه جدی است با آن‌که امریکایی‌ها تلاش کرده‌اند آنکارا را راضی کنند که هدف از این طرح مرزهای مشترک ترکیه با عراق و سوریه نیست اما دولت ترکیه که خود ناظر اعمال امریکا در پنج سال اخیر در سوریه بوده است دیگر هیچ اعتمادی به وعده‌های امریکا آن هم در عصر دونالد ترامپ ندارد.

سوریه می‌گوید هدف امریکا نابودی داعش نبوده و نیست و دلیل آشکار آن تلاش‌های امریکا برای سیطره بر دیرالزور و تحکیم پایه‌های طرف‌های هم‌پیمانش بر این شهر است، علاوه بر این به اعتقاد سوریه، امریکا حق ندارد تحت عنوان بازسازی سوریه در این کشور بماند، زیرا امریکایی‌ها خود به‌مثابه اشغالگر هستند. از نگاه دمشق نیرویی که امریکا در صدد آموزش و سازماندهی آن تحت عناوین امنیتی مبارزه با داعش و کنترل ترددهای تروریستی از مرزهای سوریه و عراق است در حقیقت این نیروی تحت حمایت امریکا خود یک داعش جدید است و این بیان سوریه یعنی آن‌که نیروی جدید تحت حمایت امریکا می‌تواند همچون داعش مورد هجوم ارتش سوریه و هم‌پیمانانش در این کشور قرار گیرند. نگرانی دولت سوریه در حالی افزایش پیدا کرده است که برابر اطلاعات موجود این نیرو متشکل از 30 هزار جنگجو خواهد بود که نیابتی از طرف امریکا در سوریه مستقر و آموزش می‌بینند. این در حالی است که امریکا در ادعاهایی که حتی کودکان را قانع نمی‌کند مدعی است که لزوم حضور نیروهایش در سوریه و تشکیل قوای امنیتی جدید به منظور مقابله با بقایای داعش و ایجاد مقدمات لازم برای اجرای برنامه گفت‌وگوهای ژنو است که تحت نظارت سازمان ملل دنبال می‌شود. دمشق عملیات ارتش ترکیه در سرزمین سوریه در عفرین را چون اقدامی غیر قانونی، تجاوز‌گرایانه و اشغالگرانه می‌نگرد و خواستار پایان دادن به آن است. با آن‌که دولت و ارتش سوریه تاکنون در قبال این بحران دست به عصا حرکت کرده‌اند اما ارتش ترکیه هشدار داده است تا زمانی که از سوی ارتش سوریه اقدامی نشود ترکیه هیچ اقدام متقابلی علیه دولت سوریه اتخاذ نخواهد کرد. این واکنش‌ها و مواضع دولت سوریه این گمانه را تقویت کرده است که ممکن است دایره درگیری ارتش سوریه با کردهای عفرین از این منطقه جغرافیایی هم تجاوز کند.

در سایه پیروزی‌های ارتش سوریه و ائتلاف نظامی روسیه، سوریه، ایران و نیروهای حزب‌الله لبنان و دیگر هم‌پیمانان ارتش سوریه و نیز در سایه پیشروی‌های ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی به سوی مرزهای مشترک با سوریه، امریکا در تلاش است که سکان هدایت امنیتی و نظامی در مرزهای مشترک سوریه و عراق را به دست گیرد که هم به مصالح امنیتی و نظامی امریکا در خاورمیانه باز می‌گردد و هم به سیاست حفظ امنیت اسرائیل در خاورمیانه. از همین‌رو در گزارش‌های ایسنا تاکید شده بود که رقابتی سخت بین ارتش سوریه و هم‌پیمانانش با ارتش امریکا و هم‌پیمانانش بر سر استقرار زودهنگام بر مرزهای سوریه و عراق وجود دارد. در ادامه همین روند و پس از شکست داعش در البوکمال و رسیدن هم‌زمان ارتش سوریه و عراق به مرزهای مشترک و شکست داعش در دو کشور عراق و سوریه، امریکا طرح استقرار نیروهای نظامی 30 هزار نفری در داخل خاک سوریه را تدارک دید تا بتواند همچنان در آینده، مرزهای عراق و سوریه را تحت کنترل بگیرد. مخالفت ترکیه با تشکیل چنین نیروهایی که ارکان اصلی آنها را کردهای سوریه (نیروهای دموکراتیک سوریه) تشکیل می‌دهند باعث شد دولت امریکا ترکیه را به اصطلاح متقاعد کند که این نیروها قرار نیست حضوری در مرزهای مشترک سوریه با ترکیه یا با ترکیه و عراق داشته باشند. 

البته امریکا بی‌شک قصد دارد این نیروها را در سوریه سازماندهی کند و از این امر هم عقب‌نشینی نمی‌کند اما هدف اصلی این نیروها مرزهای ترکیه نیست بلکه هدف اصلی این نیروها استقرار بر روی مرزهای مشترک عراق و سوریه است. جنگ ترکیه علیه عفرین در داخل خاک سوریه نشان می‌دهد که ترکیه به تعهدات یا وعده‌های امریکا مبنی بر اهداف استقرار نیروی 30 هزار نفری در داخل خاک سوریه اعتماد نکرده است و الا بعید به‌نظر می‌رسید که ترکیه دست به این اقدامات نظامی دامنه‌دار بزند. این امر نفی‌کننده اهداف ترکیه در شمال خاک سوریه و شمال غربی این کشور نیست اما با توجه به این‌که امریکا تمام قد در طول سه سال اخیر به آموزش و سازماندهی کردهای سوریه اقدام و نگرانی‌های ترکیه را نادیده گرفته است، بر تشکیک اهداف امریکا از سوی ترکیه افزوده است. دولت امریکا پیشتر اعلام کرده بود که تحولات مرزهای مشترک عراق با سوریه را به‌شدت مراقبت و نظارت می‌کند تا منجر به افزایش نقش استراتژیک ایران در سوریه و عراق و برهم خوردن معادلات نظامی به ضرر اسرائیل و مصالح امریکا در خاورمیانه نشود. اظهارات گستاخانه وزیر خارجه امریکا حاکی از آن است که آنها به هیچ وجه خواستار استقرار آرامش و پایان جنگ در سوریه نیستند و این امری است که حتما برای دولت ترکیه نیز روشن شده است. 

تیلرسون، وزیر خارجه امریکا مدعی است که حضور نظامی امریکا در سوریه مبتنی بر سه هدف پایان وجود کامل داعش، برکناری بشار اسد از قدرت و پایان بخشیدن به نفوذ ایران در سوریه و منطقه است. پیش از حمله ارتش ترکیه به عفرین، پنتاگون مدعی شد که قصد ایجاد ارتشی تحت عنوان حفاظت از مرزها را ندارد بلکه هدف اصلی‌اش حمایت از آوارگانی است که برای بازگشت به شهرها و روستاهای خود نیاز به نیروهای امنیتی دارند. علاوه بر این پنتاگون مدعی است که هدف نهایی امریکا جلوگیری از بروز نیروهایی همچون داعش یا تجدید حیات داعش در خاک سوریه است. اما روسیه نیز پاسخ داد که امریکا از مدت‌ها پیش با طرح تشکیل ارتش جدید آزاد سوریه در صدد است استقرار خود را در خاک سوریه تضمین کند. روند تحولات نیز نشان می‌دهد که ادعاهای دولت سوریه و روسیه در قبال تحرکات جدید امریکا عین واقعیت است و ارتش امریکا در سایه ایجاد نیروی 30 هزار نفری هم در صدد استقرار دراز مدت در سوریه و هم در صدد کنترل مرزهای مشترک سوریه با عراق است.

روشن است که ترکیه نمی‌تواند به جنگی درازمدت علیه کردهای سوریه ادامه دهد. ترکیه تلاش می‌کند در سایه این جنگ به مصالحی مشخص در قبال امریکا و روسیه دست یابد ضمن آن‌که امنیت مرزهای خود در قبال هرگونه تحرکات کردهای سوریه را تامین کند. این امر ممکن است منجر به وساطت امریکا بین نیروهای دموکراتیک کردهای سوریه با دولت ترکیه شود و منجر به آن شود که این نیروها تعهد دهند فاصله‌ای مشخص از مرزهای ترکیه را حفظ کرده و هیچ نیروی نظامی از میان مجموعه‌های کردی به شکل مسلح در این منطقه یا حدفاصل مرزی حضور نداشته باشند. از سوی دیگر یکسری از نقاط مرزی استراتژیک از نگاه ارتش ترکیه به شکل دائمی در امنیت کامل و خالی از حضور کردهای سوریه باشد. این راه حل و وساطت امریکا می‌تواند مقدمه همکاری ترکیه و امریکا در بحران سوریه از نو باشد که می‌تواند تهدیداتی را متوجه دولت سوریه و روسیه و هم‌پیمانان ارتش سوریه کند. این امر در حالی احتمال وقوع دارد که هر دو طرف امریکایی و ترکی در میدان نبردهای سوریه به شکل غیرقانونی و بدون تائید اولیه دولت سوریه حضور یافته‌اند و از نگاه دولت سوریه دو طرف اشغالگر محسوب می‌شوند. از سوی دیگر از هم‌اکنون این نگرانی‌ها افزایش یافته است که ممکن است برخی طرف‌های ترکیه ای با سیاست خارجی امریکا بر سر محدود کردن ایران در سوریه هم‌نوا شوند و آنگاه این احتمال می‌رود که نه تنها روابط ترک با روسیه دستخوش تغییر شود که بسیاری از دستارودهای کنفرانس آستانه نیز با اخلال مواجه شود، زیرا شکی نیست که امریکا برای آن‌که بتواند در مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل متحد در وین و ژنو قدرت گذشته خود را به دست آورد راهی ندارد جز آن‌که ائتلاف در محیط کنفرانس آستانه و نشست ملی سوری‌ها در سوچی را بر هم زند.