بامداد جنوب- الهام بهروزی:

روز گذشته (جمعه، 13 بهمن‌ماه) سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وارد بوشهر شد تا در سفر دو روزه خود افزون بر حضور در آیین گشایش جشنواره استانی فیلم فجر، دیداری با اهالی رسانه و رصد فضای فرهنگی این منطقه از کشور داشته باشد؛ دیاری که در عرصه هنر از استعداد بالفطره و ذاتی ویژه‌ای برخوردار است اما سخت از نبود امکانات و زیرساخت‌های فرهنگی رنج برده و می‌برد. اینجا به‌اصطلاح عنوان پایتخت انرژی کشور را یدک می‌کشد، همچنین به‌واسطه تاریخچه دیرینه‌ای که در حوزه چاپخانه، مدرسه، کتابخانه و ... دارد، می‌تواند نام پرطمطراق پایتخت فرهنگی خلیج فارس بر آن نشیند ولی با وجود این همه عنوان و میراث فرهنگی و باستانی شاخص، همچنان درد می‌بیند و درد می‌کشد. این در حالی است که می‌توان به‌جرات گفت، هنر جزء جداناپذیر زندگی اهالی بوشهر است؛ اهالی این منطقه چه در هنرهای بومی و چه در هنرهای ملی و اقتباسی دستی توانمند دارند، به‌طوری که امروز بسیاری از هنرمندانش موفق شده‌اند مقام‌های برگزیده بسیاری از رویدادهای معتبر ملی و بین‌المللی را از آن خود کنند و بدرخشند.

یکی از اتفاقات خجسته‌ای که قرار است در سفر سیدعباس صالحی در این استان محقق شود، امضای تفاهمنامه‌ای میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و استانداری بوشهر در حوزه تکمیل و ساخت زیرساخت‌های فرهنگی و حمایت از رویداد‌ها و نشست‌های فرهنگی، هنری و ادبی است؛ این تفاهمنامه که امروز در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان به امضا می‌رسد، بخش اعظمی از مطالبات هنرمندان این خطه را دربرمی‌گیرد و اگر در مدت‌زمان تعیین‌شده (سه سال) محقق شود، بدون‌شک حال فرهنگ و هنر بوشهر بهبود می‌یابد و زمستان و برف بی‌مهری که در استان به‌دلیل نگاه نابرابر استاندار سابق بر این عرصه نشسته بود، اندکی گرمی و رنگ توجه به خود می‌گیرد.

هنر به‌خودی خود با همه غنای محتوایی که دارد، فقیر است و نیاز به حمایت معنوی و مادی دارد تا بتواند راه خود را در جامعه امروزی که اسیر رشد فزاینده تکنولوژی شده، بیابد. بوشهر اینک توانسته در بسیاری از هنرها بدرخشد اما این موفقیت‌ها در صورتی تداوم می‌یابد که بستر مناسب برای رشد و پیشرفت آنها در استان فراهم شود. یکی از هنرهایی که سخت به توجه نیاز دارد، هنرهای تجسمی است که با وجود تمام کارهای صورت‌گرفته همچنان مورد بی‌مهری و کم‌توجهی واقع شده است، شوربختانه این هنر با وجود معرفی استعدادهای بکر به جامعه از کمترین زیرساخت‌ها در سراسر استان برخوردار است، نه نگارخانه استاندارد و مجهزی (حتی در مرکز آن) برای نمایش و عرضه آثار تجسمی و نه بازارچه‌ای برای فروش آنها در استان وجود دارد و همین کمبودها به انزوای هنرمندان و هنرهای تجسمی خیلی دامن زده است. بامداد جنوب پیش از این در گزارش‌های متعددی به این مشکلات پرداخته و در آن هم پای صحبت‌های مسوولان و متولیان فرهنگی استان نشسته و هم درددل هنرمندان بوشهری را شنیده است، حال در این تفاهمنامه که قرار است امروز به امضا برسد، در کنار سایر رشته‌های هنری، مشکلات هنرمندان تجسمی و مطالبات آنها نیز مد نظر قرار گرفته است. 

در این تفاهمنامه که قرار است در طول سه سال اجرائی شود، برای حمایت و گسترش هنرهای تجسمی 120 میلیون تومان اختصاص یافته که افزون بر آن، تامین اعتبار ساخت نگارخانه در شهرهای گناوه، کنگان، بوشهر، برازجان، عسلویه و جم نیز گنجانده شده است. امرالله اسمعیلی، رئیس انجمن هنرهای تجسمی استان بوشهر از بدو ورودش در این انجمن کوشیده است که با دست خالی و حداقل امکانات، کمی به بهبودی وضعیت این هنر کمک کند، از این‌رو، با برگزاری نمایشگاه‌هایی از آثار اساتید و هنرمندان شاخص هم‌استانی در داخل و خارج از استان تلاش کرد که افزون بر نمایش این آثار، زمینه مطلوب را برای فروش و عرضه آنها فراهم کند اما نبود مکان مناسب و در خور برای نمایش آثار تجسمی همواره سد برنامه‌های این انجمن شده است، هرچند اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی سعی کرد از لابی مجتمع فرهنگی هنری بوشهر برای این منظور بهره جوید اما باید بپذیریم که این مکان محل استاندارد و مناسبی برای نمایش آثار تجسمی نمی‌تواند باشد، از این‌رو، انتظار می‌رود به‌زودی شاهد ساخت و راه‌اندازی نگارخانه‌های استاندارد در سراسر استان باشیم تا از این رهگذر، بتوان با برگزاری نمایشگاه‌ها و حراج‌های فصلی زمینه فروش آثار تجسمی و تقویت اقتصاد هنر را پایه‌ریزی کرد. 

امرالله اسمعیلی که چندسالی است ریاست انجمن هنرهای تجسمی را برعهده گرفته، دانش‌آموخته رشته نقاشی (کارشناسی) و تصویرسازی (کارشناسی ارشد) از پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران است. او سابقه حضور در نمایشگاه‌ها و رویدادهای معتبر ملی و بین‌المللی نظیر نمایشگاه ارت دکو پاریس، هفته فرهنگی ایران در کشورهای افریقایی، موزه هنرهای معاصر و... و تدریس در دانشگاه را دارد. در خصوص هنرهای تجسمی و مشکلات و دغدغه‌هایی که هنرمندان این حوزه دارند، گفت‌وگویی را با وی صورت دادیم که در ادامه می‌آید.

یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های انجمن هنرهای تجسمی ارتقای سطح «کیفی» آثار تولیدی رشته‌های هنری مرتبط با این انجمن بود که این مهم با استفاده از پتانسیل‌های ارزشمند استان و تبادل نظر و هم‌اندیشی با هنرمندان ملی این عرصه (به‌خصوص نگارخانه لاله تهران و نگارخانه هنر ایران) تا حدودی تحقق یافته است. این مهم در راستای نقد و بررسی آثار هنرهای تجسمی برای رسیدن به یک معیار مطلوب و استاندارد است. درحقیقت رسیدن به این معیار یکی از اهداف اصلی این انجمن است. در این خصوص شناسایی بسیاری از پتانسیل‌های هنری در دستور کار قرار گرفت و آثار هنرمندان گرداوری شد. حضور نسل نو در این حوزه خوشبختانه حضوری پررنگ و مایه امیدواری است. چاپ آثار و رونمایی از کتاب مجموعه آثار هنرمندان هم‌استانی در نمایشگاه نقاشی و نگارگری که در نگارخانه هنر ایران برگزار شد، از جمله فعالیت‌های صورت گرفته این انجمن در سال 96 است.

از راهکار‌های اصلی جذب مخاطب و علاقه‌مندان به این عرصه، می‌توان به ارائه شیوه‌های صحیح، علمی و اصولی آموزش، ارتباط موثر و دائمی با هنرمندان فعال این رشته، داشتن برنامه‌های درازمدت کاری اشاره کرد. همدلی و همراهی غالب هنرمندان این استان ستودنی است و جادارد از همه این عزیزان تقدیر و تشکر شود.

ایجاد نگار خانه و فضای مناسب نمایش آثار هنری و همچنین هنرستان هنر‌های زیبای پسران داستان دنباله‌داری است که از خواسته‌های اصلی و بحق هنرمندان این استان است. من به‌عنوان عضو کوچکی از جامعه هنرهای تجسمی استان بوشهر از استاندار محترم و نمایندگان محترم مردم در مجلس شورای اسلامی، متولیان فرهنگی و هنری استان، درخواست می‌کنم به این بند از تفاهمنامه توجه ویژه داشته باشند و خواسته بیست‌ساله همه هنرمندان و علاقه‌مندان این حوزه را با خوش‌قولی محقق کنند. بدون‌شک به آن خوش‌بینم و امیدوارم که هر چه زودتر این مهم اجرائی شود. 

انجمن هنرهای تجسمی از دکتر صالحی سه خواسته دارد که به این شرح است: 1) راه‌اندازی هنرستان هنر‌های زیبای پسران (این در حالی است که بسیاری از شهرستان‌های کوچک استان‌های همسایه و همجوار از این موهبت‌ برخوردارند و متاسفانه علاقه‌مندان این رشته به‌خصوص پسران، در استان ما از تحصیل در این رشته محروم می‌شوند که زیبنده بوشهر نیست) که این یکی از خواسته‌های بحش والدین آنهاست و دائم به انجمن مراجعه می‌کنند و خواهان راه‌اندازی این هنرستان هستند، 2) راه‌اندازی کتابخانه تخصصی هنرهای تجسمی در استان است که سهم بسزایی در ارتقای سطح علمی و کیفی آثار هنرمندانی دارد که به‌صورت تجربی فعالیت می‌کنند و 3) افزایش اعتبار انجمن هنرهای تجسمی که اگر این اعتبار به‌صورت مستقیم به خود انجمن داده شود، بسیار اثربخش خواهد بود.

بی‌مهری و بی‌توجهی به این حوزه از سوی برخی از مسوولان و متولیان را باید از خود این عزیزان جویا شد، وگرنه مهر و دلبستگی به هنر‌های تجسمی و هنرمند پیوندی عمیق و ناگسستنی است. هیچ فردی از دیدن یک اثر نقاشی خوب برآشفته نخواهدشد و مطمین باشید در صورت فراهم شدن امکانات برای ارئه آثار استقبال مردم بی‌نظیر خواهد بود.

وارد شدن به عرصه فرااستانی نمایش آثار، با حساسیت و آمادگی هنرمندان برای رو در رو شدن با نقد و بررسی آثار همراه است. نمایش گروهی آثار عیار و سطح کیفی نسل نو هنر‌های تجسمی استان بوشهر را مشخص می‌کند که ورود به این عرصه به آمادگی زیادی نظیر آنچه در لیگ برتر فوتبال اتفاق می‌افتد، نیاز دارد.

گردآوری آثار شاخص نگارگری هنرمندان استان بوشهر که برگزیده جشنواره هنر‌های تجسمی فجر شده‌اند. همچنین جمع‌آوری آثار هنرمندان هم‌استانی در بسیاری از موزه‌ها نظیر گنجینه استان قدس رضوی و... برای حضور در نمایشگاه استانی و کشوری و در صورت فراهم شدن امکانات چاپ و انتشار مجموعه آثار یکی از برنامه‌های جدید این انجمن در سال جاری است.

چاپ مجموعه آثار هنرمندان تجسمی استان به‌صورت کتاب با چه هدفی صورت می‌گیرد؟ آیا انجام چنین اقدام‌هایی می‌تواند به خروج هنر تجسمی از انزوا کمک کند؟

انتشار آثار هنری در قالب یک کتاب و ارائه آن به مخاطبان و علاقه‌مندان شاید یکی از راه‌های برون‌رفت از وضعیت نامطلوبی است که نبودن نگارخانه روی فضای هنرهای تجسمی افکنده است و تازمانی که این فضا فراهم نشود و جایی برای ارائه آثار موجود نباشد، نه هنرمند دیده می شود و نه اثر او.

ما همه مسائل و مشکلات را در لابه‌لای حرف‌هایمان گفته‌ایم. البته همین اندک امکانات و مراکز آموزشی که در شهر وجود دارد، نظیر چند هنرستان دخترانه در شهر نیاز به بازنگری جدی در کیفیت آموزشی و استفاده از همه پتانسیل‌های موجود دارد. آمار قبولی در مراکز معتبر و دانشگاه‌های سراسری و پذیرش هنرجویان در دانشگاه با توجه به آمارهای موجود در دستور کار آموزش و پرورش قرار گیرد که البته در زمینه بر‌طرف شدن ضعف‌های احتمالی و رسیدن به جایگاه رفیع علمی تلاش‌ها دوچندانی باید صورت بگیرد.

جا دارد از حمیده ماحوزی مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، فاطمه صفری‌زاده مدیرعامل سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری بندر بوشهر، شورای اسلامی و شهرداری بوشهر و حوزه هنری بوشهر که در کنار هنرمندان بودند و همواره به سهم خود حمایت کرده‌اند، تشکر و قدردانی کنم. امیدواریم در سال آینده دو دغدغه اصلی هنرمندان یعنی ایجاد نگارخانه و هنرستان هنرهای زیبای پسران در استان بوشهر محقق شود.