بامداد جنوب- جواد شکریان:

دلار می‌خواهد به کجا برسد؟ این سوالی است که این روزها بسیاری از شهروندان از یکدیگر می‌پرسند و نگران وضعیت قیمت این ارز حیاتی هستند. به هر مغازه‌ای که بروی و هر جنسی که بخواهی تهیه کنی، با این حرف فروشنده مواجه خواهی شد: «دلار گران شده، قیمت‌ها در حال بالاتر رفتن است». این تغییرات در قیمت انواع کالاها، برای ما بوشهری‌ها بسیار محسوس‌تر است، زیرا بیشتر اجناس مصرفی خود را از کالاهای ته‌لنجی که با دلار و دیگر ارزهای خارجی خریداری شده‌اند، تهیه می‌کنیم. 

البته نکته جالب اینجاست که بر اساس تئوری‌های اقتصادی، هرگاه ارزش پول رایج یک کشور پایین بیاید، قیمت کالاهای خارجی نسبت به کالاهای داخلی گران‌تر می‌شود، این اتفاق سبب می‌شود تا نسبت مصرف کالاهای داخلی به کالاهای خارجی افزایش چشمگیری پیدا کند که در نتیجه این فعل و انفعالات، بهبود فعالیت‌های اقتصادی، اشتغال و رشد اقتصادی حاصل می‌شود تا این‌که بار دیگر نرخ ارز به تعادل برسد؛ با این حال، وضعیت در ایران اندکی متفاوت است، زیرا با گران‌تر شدن دلار و کاهش ارزش پول ملی، کالاهای داخلی نیز پابه‌پای کالاهای خارجی گران می‌شوند و سفره معیشتی خانوارها بازهم کوچک‌تر می‌شود. بر همین اساس، شاید بتوان گفت تنها مزیت‌های کاهش نرخ ارز برای کشور، افزایش درآمدهای ریالی دولت و البته کیسه‌دوزی دلالان ارزی باشد.

از طرف دیگر، با افزایش نرخ دلار در بازار، وضعیت در ابعاد کلان‌تر کشور پیچیده‌تر می‌شود. این بی‌ثباتی در وهله اول، سبب کاهش ارزش پول کشور نسبت به ارزهای خارجی می‌شود که در نتیجه آن، نه‌تنها کسب و کارهای داخلی نمی‌توانند پیش‌بینی‌های لازم را به‌صورت دقیق انجام داده و برنامه‌ریزی برای آینده آنها بسیار دشوار و نامطمئن می‌شود، بلکه ثبات اقتصادی کشور برای جذب سرمایه‌گذار نیز زیر سوال می‌رود. در واقع نوسان نرخ ارز پیش از هر چیز دیگر، نشان‌دهنده نبود ثبات و نگرانی بازیگران اقتصادی از سمت و سوی اقتصاد است که در عمل تاثیر منفی بر شاخص‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری، نرخ رشد تولید و اشتغال دارد. 

از آنجایی که صادرات غیرنفتی کشورهای جهان سوم مانند ایران، از میزان واردات آنها کمتر بوده و درآمدهای نفتی نیز به جیب دولت می‌رود، می‌توان به‌سادگی مشاهده کرد که کاهش ارزش پول کشور تاثیر منفی شدیدی بر معیشت مردم می‌گذارد. در سمت مقابل، می‌توان گفت که همانقدر این کاهش ارزش پول برای مردم بد است برای دولت خوب است، زیرا بخش اعظم درآمدهای دولتی از طریق فروش نفت خام با دلار تامین شده و می‌تواند کسری بودجه را پوشش دهد.

در این زمینه، حرف برای گفتن زیاد است اما لازم است نگاهی اجمالی به وضعیت حال حاضر بازار ارز کشور نیز داشته باشیم؛ جایی که نرخ ارز با اشتیاق غیرقابل وصفی به سمت رکوردشکنی و رسیدن به کانال پنج هزار تومانی میل کرده و هیچ کس نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد.

البته در این زمینه یک منبع آگاه ارزش واقعی دلار در بازار کشور را بیش از شش هزار تومان عنوان کرد و معتقد بود که اگر دولت بازار ارز را به حال خودش بگذارد، خیلی زود دلار مرزهای غیرممکن را رد کرده و به سمت هفت هزار تومان میل خواهد کرد، با این حال دولت و برخی دیگر از اقتصاددانان نظر دیگری درخصوص نرخ ارز دارند.

در این خصوص، رئیس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق بازرگانی تهران ضمن تاکید بر این‌که دلار گران‌تر از نرخ واقعی فروخته می‌شود و پیش‌بینی‌ می‌کنیم که نرخ دلار مجددا به چهار هزار و 500 تومان برگردد، افزود: طبیعتا افزایش نرخ ارز تاثیراتی در بخش‌های مختلف اقتصاد از جمله صادرات، واردات و تولید داخل خواهد داشت. افزایش نرخ ارز کیفیت کالاهای وارداتی را کم می‌کند و از سوی دیگر مصرف کالاهای داخلی را بیشتر خواهد کرد.

محمدرضا نجفی‌منش با بیان این‌که یکی از تاثیرات افزایش نرخ ارز این است که مردم و مصرف‌کننده‌ها به بازار داخل مراجعه می‌کنند، چون محصولات بازار داخل ارزان‌تر در می‌آید و کالاهای خارجی در این شرایط گران‌تر می‌شوند، ادامه داد: در شرایط افزایش نرخ ارز مقاصد وارداتی تغییر می‌کند. یکی از راه حل‌ها در زمان افزایش نرخ ارز این است که بازارهای وارداتی را جایگزین کنیم. پیش از این در مقاطع زمانی قبلی وقتی قیمت ارز بالا رفت در شرایطی که بسیاری از کالاها را از اروپا وارد می‌کردیم به سمت کشورهای دیگر از جمله هند و چین رفتیم؛ کشورهایی که وارداتشان برای‌مان ارزان‌تر تمام می‌شد. در حال حاضر هم ممکن است این اتفاق بیفتد و به سراغ منابع ارزان‌تر برویم که طبیعتا اثرات خودش را تا حدود کمتری روی قیمت تمام شده می‌گذارد.

این مقام مسوول با بیان این‌که این احتمال وجود دارد در این شرایط برخی کالاهای وارداتی در داخل تولید شود، تصریح کرد: اگر تولید برخی کالاها در داخل مقرون به صرفه باشد تولیدکننده‌ها برخی از کالاهای وارداتی را در داخل تولید خواهند کرد که این اقدام می‌تواند اثرات تورمی ارز را بگیرد. آنچه مسلم است این‌که نرخ دلار باید واقعی شود، چراکه باعث تعادل در بازار می‌شود. اکنون به‌نظر می‌رسد چهار هزار و 500 تومان نرخ واقعی دلار است؛ نه بیشتر.

وی در پایان درباره پیش‌بینی خود از بازار ارز در روزهای آینده، گفت: نرخ ارز را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و مشخص نیست که در روزها و هفته‌های آینده چه سرنوشتی پیدا کند اما پیش‌بینی من این است که دلار به حدود ۴۵۰۰ تومان برگردد.