قباد آذرآئین:
ادبیات ما نه تنها نسبت به سالهای قبل تغییری نداشته، واپسگرایی هم داشته است. بهنظرم وضعیت ادبیات ما در سال جاری نسبت به سال گذشته بدتر شده است. پارسال مساله سانسور کمتر بود اما امسال سانسور را بیشتر اعمال کردند. کاری آنچنان که باید انجام نشد و شاهد کارهای خوب هم نبودیم.
نویسندهها کار خود را انجام میدهند. ما از چند جهت سانسور میشویم و چیز تازهای هم نیست اما روز به روز بیشتر دستوپاگیر میشود. بهعنوان یک داستاننویس، خودم خودم را سانسور میکنم که مبادا داستانم در ممیزی گیر کند، سپس ناشران بهدلیل اینکه سرمایهشان به خطر نیفتد و نمره منفی نگیرند سانسور اعمال میکنند، بعد از کشوقوس کتاب به وزارت ارشاد و اداره ممیزی میرود، اصلاحیه میخورد و اثر میشود شیر بییال و دم. زمانی هم که کتاب منتشر میشود نه ناشر از آن راضی است، نه خواننده و نه خود نویسنده. در بسیاری از موارد از خیر کارها میگذریم و در کشوهایمان خاک میخورند.
برونرفت از این ماجرا یکسویه و بر اساس خواست یک نفر نیست؛ باید همه دست به دست هم بدهند و سیاست کلی تدوین شود که ادبیات از این تنگناها به سلامت بیرون بیاید، در غیر اینصورت سالهای سال در بر همین پاشنه خواهد چرخید و ما دچار دگرگونی نخواهیم شد. از طرفی کتابهای ترجمه سهلالوصولترند و ممیزی کمتر بر روی آنها اعمال میشود. فشاری که بر ادبیات داستانی ایرانی است به هیچ عنوان در آنجا نیست. ویترین کتابفروشیها از ترجمهها پر شده است؛ هر کدام از این کتابها هم از سوی چند ناشر منتشر شده است. ممیزی در کتابهای ترجمه یا نیست، یا اگر هم باشد حداقلی است. در ادبیات ایرانی بر هر نقطهای انگشت میگذارند و اثر را از بین میبرند.
در حوزه جوایز ادبی هم من بهشخصه جز جایزه مهرگان ادب، هیچ جایزهای را قبول ندارم، زیرا جایزه مهرگان صادقانه کار خود را انجام میدهد اما انتخاب بقیه جایزهها بیشتر جنبه دوستانه دارد، یعنی رابطهاند تا ضابطه. جایزههای ما هیچکدام در کارشان موفق نبودهاند و رسالت جوایز آنگونه که باید باشد نبوده است. جایزه زمانی که به کتابی اعتبار میدهد و نامش بر روی آن حک میشود، کتاب باید تحول و خواهان بیشتری پیدا کند اما در ایران معمولا اینطور نیست و کتابی که برنده میشود همانطور باقی میماند و تغییر چندانی در نویسنده، کتاب و تیراژش مشاهده نمیشود.
درباره بهترین و بدترین خبری که در سال جاری در حوزه ادبیات شنیدهام هم باید بگویم: خبر خوب نشنیدم اما خبر بد زیاد شنیدم. افزایش سانسورها و اعمال نفوذها متاسفانه روح نویسنده را اذیت میکند. تا موقعی که این مسائل باشد نباید انتظار خبر خوب داشته باشیم. مساله سانسور بزرگترین مساله ما است.