بامداد جنوب- الهام بهروزی:
موسیقی این راوی موزیکال، اینبار به کوچههای تنگ و صمیمی بافت تاریخی بندر کهن بوشهر آمد تا صدای زیبای نواها و آواهای شنیدنی اقوام دیگر را به گوش مردم خونگرم این دیار برساند؛ آمد تا بگوید موسیقی زبان دل است، مترجم حال خوش و افسانههای تنیده شده در آن است. «کوچه» این بار حکایت شوقانگیزی را برای اهالی بوشهر ساز کرد؛ حکایتی که مردمان جنوب مشتاقانه با جان دل آن را شنیدند، چراکه مردمان این خطه با موسیقی قصهها دارند؛ قصههایی از جنس رنج، امید، انتظار، دریا، پنجدریهای رنگارنگ و کوچههای تنگ و باریک روبه سوی خلیج آبی و مواج فارس. موسیقی مونس جاشویی در تاریکی شب، در میان ناکجاآباد زندگی در دل دریاست که با زمزمه شروه خود را از حصار تنهایی هی بیشتر و بیشتر بیرون میکشد تا به روی خود روزنهای از امید بگشاید. موسیقی یار دیرین بندرنشینان است و یادگار سوز نیایش پدران و روایتگر آرزوهای مادران (لالایی). مردم بوشهر بیش از هرچیزی موسیقی را زندگی میکنند؛ آنها همچنان در پیچوخمهای آن خرامان در رفت و آمد و تشنه شنیدن نوای سحرآمیز ساز و آوازند.
«کوچه فستیوال موسیقی» دریچهای به روی اهالی این شهر گشود که سخت است زدودنش از خاطر. این بار کسی پیدا شد که به زبان موسیقی اعتماد کرد و کوشید تا در یکی از کوچههای بافت تاریخی در یک عمارت زیبا و منحصربهفرد، میزبان گروههایی از گیلان، خوزستان، کردستان، هرمزگان، آذربایجان و بوشهر باشد. او کسی نیست جز ادریس عبدیپور، برادر احسان عبدیپور کارگردان خوشآتیه و جوان سینما هماستانی. شاید در ابتدا ارزش کار عبدیپور و دوستانش در حوزه موسیقی نواحی چندان به چشم نیاید اما بدونشک تاثیر شگرف آن را در معرفی موسیقی اقوام مختلف کشور بعدها میتوان بهوضوح مشاهده کرد؛ اتفاقی که گردشگران را به بافت کشاند تا افزون بر ایجاد فضایی شاد و برخاسته از بطن موسیقی اصیل نواحی مختلف ایران برای مخاطبان خود، گوشههایی از معماری منحصربهفرد این کهن دیار را به رخ بکشد. بهراستی هر جا ردی از تاریخ و موسیقی است، شادی آنجاست.
جمعهشب پیش از برگزاری آیین پایانی نخستین «کوچه فستیوال موسیقی» که به همت ادریس عبدیپور، مدیر کافه حاجرئیس و با همکاری محسن شریفیان، شاهین بهرامنژاد و... برنامهریزی و اجرائی شد، نشست خبری این رویداد ملی با حضور ادریس عبدیپور، محسن شریفیان، آکا صفوی، نمایندگان گروههای موسیقی نواحی میهمان و اصحاب رسانه در کافه حاج رئیس برگزار شد.
خواستیم صدای موسیقی نواحی را به ایران برسانیم
در بخش نخست این نشست، دبیر اجرائی این جشنواره گفت: هدف ما از برپایی کوچه فستیوال موسیقی این بود که صدای ما به سراسر ایران و چهبسا به سراسر جهان برسد و مطمئنم این خواسته یک روز عملی خواهد شد. مدعی نیستیم که فعالیتمان بدون ایراد و نقص است اما تلاشمان را بهطور مستمر در جهت رفع نواقص خواهیم کرد؛ خدا را شکر در سال نخست توانستیم با همراهی محسن شریفیان گروههای خوبی را به جشنواره دعوت کنیم که سهم اجرای این گروهها در جدول زمانبندی بهصورت برابر برنامهریزی شد و گروههای برتر هم با آرای مردم انتخاب شدند. امیدوارم سال آتی بتوانیم برنامه را در سطح وسیعتری برگزاری کنیم.
ادریس عبدیپور در ادامه با تاکید بر اینکه استقبال مخاطبان بوشهری از اجرای گروههای موسیقی محلی همیشه این سوال را در ذهن ما ایجاد میکرد که چرا برای این نوع موسیقی در بوشهر جشنوارهای وجود ندارد، افزود: تا اینکه با پیشنهاد برادرم احسان عبدیپور (سینماگر) ایده برگزاری این جشنواره در ذهنم شکل گرفت. احسان به من گفت، باید دور تا دور ایران را که از اقوام مختلف تشکیل شده و هرکدام موسیقی فولکلور و بومی خودش را دارد، در یک جشنواره جمع کنیم. دلیلش را هم اینگونه توضیح داد که چون در بوشهر اجراهای موسیقی پاپ یا همان مردمی بسیار زیاد برگزار میشود و مخاطب بوشهری، هزینههایی زیادی را صرف شنیدن و دیدن اجرای این نوع موسیقی میکند؛ چرا ما نباید زمینه اجرای موسیقی محلی و بومی خودمان را هم فراهم کنیم تا سلیقه مخاطب به این نوع موسیقی آشنا شود؟! بهطبع این کار به عهده متولیان فرهنگی است که گوش جوانان ما را به موسیقی اقوام و نواحی بیش از پیش آشنا کنند. من این ایده را با محسن شریفیان، شاهین بهرامنژاد و تعدادی دیگر از دوستان در میان گذاشتم.
محسن شریفیان در زمینه معرفی گروهها با توجه به تخصص و شناختش با ما همراه شد که نهایتا با همکاری همدیگر، کوچه فستیوال موسیقی با حضور گروه «کماکان» به سرپرستی مهدی ساکی (خوزستان)، گروه «عاشیقلار میشو» به سرپرستی احد ملکی علیشاه (آذربایجان)، گروه موسیقی «هرمزگان» به سرپرستی رضا کولغانی، گروه «سورنا» به سرپرستی احسان عبدیپور، گروه موسیقی «شوروم» به سرپرستی رسول علیجانی، گوره «ژوانا» به سرپرستی زانیار حسامی و گروه بوشهر به سرپرستی امین فیروزپور برنامهریزی و اجرائی شد که برخلاف انتظارمان با استقبال بینظیر اهالی بوشهر و سایر نقاط کشور روبهرو شد. البته بعضی از گروهها به خاطر محدودیت زمانی نتوانستند در این دوره حضور بیابند که انشاءالله در دورههای بعدی جشنواره از آنها دعوت خواهیم کرد.
وی در پایان با بیان اینکه فراموش نکنیم که ما یک نهاد مستقل و خصوصی هستیم و از هیچ اداره یا ارگان دولتی، کمک مالی به ما نشده، به همین خاطر مجبور شدیم یک وجه حداقلی را برای بلیت این جشنواره در نظر بگیریم تا بتوانیم هزینه استقرار گروههای مهمان را متحمل شویم، تصریح کرد: البته برخی از دستگاههای دولتی در این جشنواره با ما همکاری خوبی داشتند که از جمله آنها میتوان به ادارهکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و اداره اماکن اشاره کرد که در زمینه صدور مجوز برگزاری اجراها و رزرو هتل برای گروههای مهمان ما را یاری کردند.
عبدیپور در پایان با بیان اینکه برگزاری کوچه فستیوال موسیقی در کوچهای از بافت تاریخی بوشهر دو پیامد مثبت داشت، تاکید کرد: نخستین اثر این رویداد هنری این بود که برگزاری آن به رونق صنعت توریسم و جذب گردشگر کمک شایانی کرد، چون در جریان برگزاری آن گردشگرانی از استانهای مختلف کشور نظیر گیلان، فارس و... به بوشهر آمدند تا از نزدیک این رویداد بزرگ را دنبال کنند و دومین پیامد آن هم این بود هر شب پس از پایان دو اجرا، کارگاههای آموزشی باکیفیتی برگزار میشد که دوستان در این فضا به معرفی سازها، نوازندگان و ... میپرداختند و از این رهگذر به دانش موسیقایی مخاطبان خود میافزودند و در جریان این گونه برنامهها ارتباط صمیمانه و تنگاتنگی میان اهالی موسیقی و مردم بوشهر بهوجود آمد که در نوع خود بسیار ارزشمند و خاطرهساز است.
بکوشیم کوچه موسیقی را به کوچههای جهانی وصل کنیم
مشاور هنری نخستین کوچه فستیوال موسیقی نیز در این نشست خبری با بیان اینکه ما بهدلیل اینکه فرصت بسیار کمی در اختیار داشتیم، تصمیم گرفتیم که از یکسری رابطهها و دوستیها در انتخاب گروهها استفاده کنیم و گروههایی را برای دوره نخست دعوت کنیم، گفت: اگرچه در این دوره گروههای بسیار قوی و خوبی حضور داشتند اما سعی ما بر این است که در سالهای آتی از گروههای دیگری نیز دعوت به عملآوریم.
محسن شریفیان در ادامه با تاکید بر اینکه در واقع ما بهدنبال این بودیم که مردم را با موسیقی بومی نواحی دیگر بیشتر آشنا کنیم، افزود: اما اصرار داشتیم که این بستر را با یکسری از ویژگیها و آیتمهای خاص و بهدوراز باید و نبایدها و اما و اگرهای دست و پاگیر فراهم کنیم. از اینرو، در این زمینه تکریم و احترام را معیار و اساس کار خود قرار دادیم تا خروجی خوبی بهدست آوریم که از صدها دارایی باارزشتر است. این فستیوال کولیوار و کوچهوار راهش را باز کرد و در جریان آن گروههای بسیاری با هم آشنا شدند و در کنار هم ساز زدند. برای مثال، آقای کوروش اسدپور که در این فستیوال دعوت نشده بودند، در جمع بچهها حضور یافت و در کنار آنها به آوازخوانی پرداخت. این کوچه بهنظر ما محل گذر آدمهای مختلف با افکار و سلیقه موسیقایی مختلف است. البته ما در ادامه راه، به همیاری و همکاری رسانه نیز جدای از دخالت دولت و سازمانی نیاز داریم. این جشنواره رویدادی ملی است و چند گروه از قومیتهای مختلف گرد هم جمع شدند تا صدای موسیقی را به گوش مردم برسانند. ما در این جشنواره تلاش داریم تا این کوچه را به همه کوچههای جهان پیوند دهیم و گذری برای تعامل فرهنگ موسیقایی ایران و جهان شود.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بهتر نبود این جشنواره در ایام نوروز برگزار میشد، توضیح داد: در مورد زمان اجرای اولین دوره این جشنواره باید بگویم که دوست داشتیم بدون تداخل با برنامههای نوروز برگزار شود، چون بسیاری از هنرمندان در عید سرشان شلوغ است؛ از اینرو درصدد بودیم، زمانی برگزار شود که شرایط مناسب باشد و تاریخش نیز نزدیک به روز بوشهر باشد. هدف نهایی ما از برگزاری این جشنواره، آشنا کردن مردم بوشهر با موسیقی فولکلور است و چون جای وسیعی هم در اختیار نداشتیم، برگزاری آن در عید نوروز با مشکل مواجه میشد. البته چون اولین سال این فستیوال است ما داریم مرحله آزمون و خطا را پشت سر میگذاریم و بهطور قطع کاستیها را در سالهای بعد جبران خواهیم کرد و چون استقبال خوبی از این کار شد و بازخوردهای خوبی هم گرفتیم، شاید به این نتیجه برسیم که دومین دوره آن را با تمهیدات خاصی در نوروز اجرائی کنیم و امید است که این کوچه به کوچههای شهرهای دیگر وصل شود. چون دوست داریم که دومین دوره آن را بهصورت بینالمللی برگزار کنیم و قولهایی هم در این زمینه گرفتهایم، امیدوارم که محقق شود.
شریفیان در پایان در خصوص اجرایش در بوشهر نیز تاکید کرد: زمانی برنامه اجرا خواهم کرد که مجوزهای رسمی (مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و اداره اماکن) برای کنسرت به من داده شود و کاملا قانونی باشد. باید بگویم زیر پوست این شهر در کنار آدمهای خوب با آدمهای ناجوری روبهرو شدم که بهدروغ در نشریات و روزنامهها مواردی را به من نسبت دادند و باعث ممنوعالتصویر شدن من شدند که این کار آنها از انصاف بهدور است.
کوچه فستیوال موسیقی برایم حس غریبی داشت
سرپرست گروه موسیقی «عاشیقلار میشو» نیز در خصوص این گروه گفت: سال 68 با موسیقی آشنا شدم اما فعالیت حرفهای خودم را از سال 71 آغاز کردم و سرانجام سال 78 گروه «موسیقی عاشیقلار میشو» را راهاندازی کردم که اسم گروه را از نام یکی از چهار کوه آذربایجان به نام «میشو» وام گرفتم. گروه ما اجراهای متعددی در داخل و خارج از کشور (ترکیه، گرجستان، آلمان، ارمنستان و...) داشته که خوشبختانه همیشه اجراهای ما با استقبال خوبی روبهرو شده است.
احد ملکی علیشاه، نوازنده ساز قوقوز که از شاعران صاحب دفتر و تخلص شعری وی «صدای آتشین میشو» است و یکی از پژوهشگران مطرح موسیقی نواحی و همچنین از نویسندگان دایرهالمعارف موسیقی کشور بهشمار میرود، درباره کوچه فستیوال موسیقی بوشهر توضیح داد: موسیقی نواحی و اقوام بسیار جذاب است و حال اگر فستیوالی در این زمینه برگزار شود که بسیار جذابتر نیز خواهد بود. یکی از خصوصیات موسیقی نواحی این است که سینه به سینه به نوازندگان انتقال پیدا میکنند و متاسفانه با مرگ هر کدام از هنرمندان این عرصه، بخشهایی از این موسیقی از بین میرود؛ چراکه اغلب آوازها و داستانهای موسیقی نواحی در جایی بهصورت رسمی، ثبت و ضبط به نمیشود. خوشبختانه مردم آذربایجان با موسیقی عاشیقلار خاطره دارند و با آن زندگیها میکنند. من هر جا برای حضور در جشنوارهها و اجرای موسیقی رفتهام با مردمان آن خطه ارتباط صمیمانهای برقرار کردهام؛ بهگونهای که هیچگاه به هتل نرفتهام و همیشه مهمان یکی از اعضای هنرمندان جشنوارهها و یا دوستان بودهام اما بوشهر یک امتیاز منحصربهفردی برایم داشت! در جشنواره کوچه من حس غریبی داشتم، چون این کوچه من را به 50 سال قبل برد و این سفر به گذشته برای من بسیار بسیار ارزشمند است. متاسفانه هنرمندان نواحی وقتی پیر میشوند فراموش میشوند ما باید تلاش کنیم این گنجینهها را در کنار جوانترها به مردم معرفی کنیم و هنرشان را ارج بنهیم چون هنرشان ستودنی است.
حیف است که موسیقی محلی حمایت نمیشود
سرپرست گروه موسیقی «شوروم» (به معنی مه صبحگاهی) هم در ادامه این نشست گفت: از سال ۷۹ فعالیتم را در موسیقی را آغاز کردم. بسیار مایلم با جوانترها کار کنم. در این سالها در کنار معرفی گونههای موسیقی بومی گیلکی، به احیای لباس بومی این منطقه نیز توجه جدی داشتم، از اینرو، مدتها تحقیق کردم تا یک توانستم یک لباس بکر و کمتر دیدهشده از سوی مردم گیلان و حتی کل ایران را ارائه کنم؛ یعنی همین لباسی است که الان بر تن داریم که قرمز رنگ است و دارای یقه سهسانت و دکمههای به روی شانه. این لباس محلی ۱۵۰ سال قبل در قاسمآباد رودسر در شادیها با همین رنگ و به همین مدل استفاده میشده است. کلاهمان هم کلاه ماسالی است که مربوط به ارتفاعات ماسال است. این کلاه را از چوپانها خریدهایم؛ چون آنها فقط این کلاه را میدوزند. من نوازنده نقاره و دایره و خواننده گروه هم هستم.
رسول علیجانی که مشهور به راسل است، در ادامه سخنانش با بیان اینکه ما مردم شمال عاشق حال و هوا و شور و هیجان مردم جنوب هستیم، افزود: بسیار خوشحالیم که چنین فستیوالی در بوشهر راهاندازی شد و در آن گروههای موسیقی از اقصا نقاط کشور گرد هم آمدند. من در این شهر و در این فستیوال، عمارتها و کوچههای بسیار قدیمی دیدم که بازسازیشده بودند و شکل این عمارتها نشاندهنده اصالت ایرانی این شهر است که تصویری از مردم خوب، صمیمی و فعال بوشهر به ما میدهد و ما صمیمیت و فعال بودن اهالی این شهر را در جریان اجراها از نزدیک دیدیم و لذت بردیم.
وی در پایان با اشاره به اینکه باید بگویم که کسانی که در عرصه موسیقی کار میکنند بسیار بسیار مورد غضب هستند بهخصوص ما که فولکلور کار میکنیم، تصریح کرد: از اینرو، وظیفه شما خبرنگاران این است که این درددل را به گوش مسوولان برسانید. حیف است که چنین موسیقی قومی و محلی حمایت نشود.
کوچه نماینده افکار مردم بوشهر است
سرپرست گروه موسیقی «ژوانا»ی کردستان هم سخن خود را در این نشست اینگونه آغاز کرد: به اینجا آمدیم تا موسیقی فولکلور کردی را در کوچه فستیوال موسیقی برای مردمان بوشهری اجرا کنیم. قدمت این گروه به ۲۳ سال میرسد؛ گروه ما یک گروه بسیار دوستانه و تقریبا خانوادگی است. کل اروپا را اجرا داشتهایم در چند فستیوال معتبر فرانسه، ایتالیا و لهستان و ... بهروی صحنه رفتهایم و منتخب چندین فستیوال بودهایم. نام گروهمان هم «ژوانا» است؛ یعنی میعادگاه عاشقان.
زانیار حسامی در ادامه با بیان اینکه حضور در این فستیوال برای ما سراسر خاطره است، افزود: شب اول که پا به این کوچه گذاشتم و طراحی بینظیر صحنه و ... را دیدم، بسیار تعجب کردم و اینکه همهچیز چقدر عالی و خوب چیده شده است و گمان کردم که دکوری زیبا طراحی شده است اما فردا صبح که دوباره پا به این کوچه گذاشتم، متوجه شدم که خود بوشهر همین کوچه است با آدمهایش، با محمد نجارش. در واقع، قدرت این فستیوال همین کوچه است که در حکم نماینده مردم بوشهر با تفکرات خاص خودش است و ما انرژی بسیاری از این کوچه گرفتیم و بهطبع این انرژی را نیز به مخاطبان خود انتقال دادیم و همواره و همیشه دلتنگ این کوچه خواهم شد.
در پایان این بخش سرپرست گروه موسیقی «سورنا» خیلی کوتاه در خصوص گروهش گفت: هنرمندی از دیار لرستان هستم و سالهاست که موسیقی مقامی این منطقه را با همراهی گروهم اجرا میکنم. اجراهای متعددی در اروپا داشتیم که از آن جمله میتوان به اجرائی که با ارکستر سوئد در زمینه سازهای بادی داشتیم، اشاره کنم.
احسان عبدیپور که نوازنده «سرنا» است، در خصوص حضورش در این فستیوال گفت: بعد از کوچهای که در آن بزرگ شدم و عاشق شدم، این دومین کوچهای است که به آن عِرق خاصی پیدا کردهام و برایم بسیار ارزشمند است.
در پایان یادآوری میشود، نخستین کوچه فستیوال موسیقی بوشهر که از 19 تا 25 اسفندماه در کافه حاج رئیس بوشهر برگزار شد، جمعهشب (25 اسفندماه) بر اساس آرای مردمی برترینهای خودش را شناخت. گروه «داماهی» از هرمزگان مقام نخست و گروههای «ژوانا» و «سورنا» بهصورت مشترک مقام دوم نخستین دوره این فستیوال را از آن خود کردند.