بامداد جنوب- الهام بهروزی:

او را برای نخستین‌بار در محفل صمیمانه «پنجشنبه‌های ادبی» که به همت برخی از گویندگان رادیوی مرکز صدا و سیمای بوشهر هر پنجشنبه برگزار می‌شد، دیدم؛ جوانی خوشرو و محجوب اما هنرمند و مسلط به سازش بود. شاید خیلی از ماها با ساز وی در دوران کودکی خاطرات شیرینی داشته باشیم که سعی می‌کردیم با گرفتن ژست‌های هنرمندانه مثلا بخش‌هایی از قطعات مشهور را بنوازیم که گاه حتی نام آن قطعه را هم نمی‌دانستیم ولی به‌زعم خود یانی‌وار ارکستری خیالی را مدیریت می‌کردیم البته نه با پیانو، بلکه با ساز دهنی. 

سازی که به تصور ما یکی از ساده‌ترین سازها است و می‌توان بدون تخصص هم آن را نواخت ولی این تصور درستی نیست؛ چون نواختن این ساز اصول و قوانین خاص خودش را دارد. سبحان حیدری، نوازنده و موسیقیدان دشتستانی است که در نواختن ساز دهنی یا هارمونیکا دارای تبحر و تجربه است. این هنرمند زاده آذرماه سال 1371 در برازجان و دانش‌آموخته رشته فناوری اطلاعات در مقطع کاردانی است. او تاکنون دو کتاب شامل آموزش ساز دهنی (ترمولو) و (کروماتیک) در دو جلد در زمینه موسیقی و دو مجموعه شعر هم به‌نام‌‌های «پاسبخش لحظه‌ها» و «سندیکای مردان یواشکی» راهی بازار نشر کرده است. از این‌رو، حیدری صرفا به نوازندگی و آموزش ساز دهنی اکتفا نکرده و به تالیف آثاری در این حوزه مبادرت کرده تا از این رهگذر آموزش اصولی این ساز جهانی را تقویت کند. از افتخارات سبحان حیدری می‌توان به کسب مقام نهم جشنواره جهانی سیدل آلمان و کسب تندیس مدرس برگزیده کشور اشاره کرد. او یکی از موسیقیدانان جوان و ممتازی است که در سومین دوره جشنواره ملی هارمونیکای ایران که یکی از معتبرترین جشنواره‌های ساز دهنی جهان است، به داوری می‌پردازد. وی همچنین در این دوره از جشنواره یک کارگاه آموزشی را با عنوان «تمرین و اهمیت اجرای زنده» (چهاردهم اردیبهشت‌ماه در تهران) برگزار می‌کند. البته باید اشاره کرد که وی در دو دوره گذشته جشنواره ملی هارمونیکای ایران نیز به‌عنوان داور حضور داشته است. حیدری همچنین در هنر تئاتر نیز دستی داشته و سابقه حضور در جشنواره‌های تئاتری را دارد. وی در نواختن دو ساز دهنی ترمولو و کروماتیک مهارت دارد و در این سال‌ها کوشیده است که به صورت اصولی آموختن این ساز را به هنرآموزانش بیاموزد. گفت‌وگویی را با این نوازنده جوان صورت دادیم که شما را به خواندن آن در ادامه دعوت می‌کنیم.

موسیقی را از گروه سرود مدارس شروع کردم.در واقع از سال 84 فعالیت موسیقیایی خودم را به‌صورت پراکنده با گیتار پاپ آغاز کردم تا رسیدم به گیتار کلاسیک؛ اما ساز دهنی را به‌طور علمی و با بررسی انتخاب کردم، سازی که لقب ساز جادویی دارد. 

سازدهنی از سازهای بادی، زبانه‌ای است، این ساز آنقدر ویژگی‌هایی عجیب و جادویی دارد که آرتور بنجامین آهنگساز معاصر استرالیایی و رهبر ارکستر درباره این ساز گفته است: «در هنگام نوشتن کنسرتو سازدهنی از حیث عجیب بودن این ساز به خدا پناه بردم». از ویژگی‌های بارز این ساز می‌توان به این موارد اشاره کرد: تنها ساز بادی جهان است که با مکش مستقیم هوا به صدا در می‌آید. فواید پزشکی بسیاری دارد که از نظر علمی ثابت شده است. در میان سازهای بادی کمترین مقدار تبادل حجم هوایی را نیازمند است (گاه سازدهنی‌ها از فاصله یک وجبی با دهان با دمش به صدا در می‌آیند). تنها ساز بادی جهان که توانایی نواختن آکورهای کاملا استاندارد را دارد .از نظر وسعت صوتی توانایی اجرای چهار اکتاو نت را داراست که بعد از پیانو کامل‌ترین وسعت صوتی در میان سازهای جهان است. از ویژگی‌های این ساز می‌توان زیاد سخن گفت و این تنها بخشی از قابلیت‌هایی منحصر‌به‌فرد این ساز جادویی است .

جلد اول کتاب مربوط به ساز ترمولو است که شامل 74 صفحه آموزش استاندارد همراه با عکس و توضیح ساده است و برای شروع نوازندگی نوشته شده است.  از ویژگی‌های این کتاب می‌توان به تنظیم شدن نت‌هایی مثل گلنار و... برای اولین‌بار برای سازدهنی ترمولو اشاره کرد. همچنین در این اثر به مشکلات متداول و... در زمینه نواختن ساز دهنی پرداخته شده است. در دومین جلد این اثر به آموزش پایه‌ای سازدهنی کروماتیک پرداخته‌ام که باز هم تنظیم قطعات جدید و توضیحات روان و کاربردی از ویژگی‌های این کتاب است. برترین ویژگی کتاب‌ها داشتن پشتیبانی اینترنتی است که هنرجوها می‌توانند با رجوع به سایت mahor.net فایل‌های صوتی را دانلود کند یا سوالات خود را در سایت مطرح کرده و پاسخ بگیرند .

حقیقتا از نظر ساختار و توانایی به هیچ سازی شبیه و حتی نزدیک هم نیست، کاملا منحصر‌به‌فرد است.

برای اولین بار در سال 90 با گروه «رساوا» در یک اجرای موسیقی سنتی دستگاهی سازدهنی نواختم و چندین قطعه محلی هم برای این ساز تنظیم کرده‌ام ولی واقعیت این است که سازهای کلاسیک به‌دلیل این‌که ربع پرده‌های موسیقی را اجرا نمی‌کنند، هر چقدر هم تنظیم دقیقی از نت‌های محلی کنیم، نواختن آنها با این سازها آنچنان دلنشین نمی‌شود و به‌طور کلی با تلفیق‌های سطحی در موسیقی مخالف هستم. هر ساز از نظر رنگ صوتی و ساختار برای کاری ساخته شده است؛ هر چند نزدیکی‌هایی در این میان وجود دارد که گاه بسیار زیباست اما من معتقدم، تلفیق درست و ماندگار کار بسیار سختی ا‌ست. از طرفی هم شخصا علاقه زیادی به موسیقی محلی نداشتم و صرفا به‌منظور یک‌سری کارهای تحقیقاتی قطعاتی تنظیم کرده‌ام و نواختم.

به‌طور کلی سازهای دهنی کلمه اشتباهی است؛ سازدهنی یک ساز است که اسم بین‌المللی آن هارمونیکا است و ربطی به دهنی بودن آن ندارد .سازدهنی یا هارمونیکا انواع مختلفی دارد از جمله دیاتونیک، کروماتیک، باس، کورد، ترمولو و... که من ترمولو و کروماتیک را به‌صورت تخصصی‌تر دنبال می‌کنم.

مدتی پیش در صفحه اینستاگرام خود یادداشتی با عنوان هنرتبلیغاتی نوشتم که بازخورد خوبی داشت. از این‌رو، باید بگویم من دغدغه سیاسی و تبلیغاتی شدن هنر و وابستگی در هنر را همیشه داشتم. متاسفانه به‌تازگی شاهد اجرای برنامه‌های هنری بی‌محتوا و سطحی در سطح استان هستیم؛ برنامه‌هایی که اغلب برای سلفی‌های آخر شب ساخته شده‌اند، متاسفانه این وضعیت در همه زمینه‌های هنری دیده می‌شود .جای برنامه‌های آموزشی را در موسیقی خالی می‌بینم و معتقدم، مردم بیشتر از این‌که به گوش دادن نیاز دارند، به تعلیم و آموزش درباره این‌که چه چیزی و چگونه گوش دهند، نیاز دارند؛ چون هنر شنیدن مبحثی عمیق و طولانی است.

من مدت‌هاست به این اتفاق‌ها (داوری جشنواره‌‌ها) به‌عنوان فرصت نگاه نمی‌کنم و خودم را محکوم به تغییر و رشد کردن می‌دانم؛ هر چند که با این امکانات و حمایت‌نشدن‌ها و باند بازی‌های موجود در استان کار بسیار دشواری بوده ولی هر سال با حرکتی جدید سعی بر رشد و تغییر داشته‌ام .کارگاه آموزشی من در سومین دوره جشنواره ملی هارمونیکا در مورد «تمرین و اهمیت اجرای زنده» است که در آن به ماهیت هنرها در ارائه، ماهیت استرس، هرمون‌های استرس‌زا، راهکارهای علمی غلبه بر استرس (خود تلقینی و ...)، چگونگی مسلط شدن در نواختن قطعه مورد نظر و ... پرداخته خواهد شد.

یک ساز دهنی خوب باید دارای این شاخص‌ها باشد که عبارتند از: خاصیت ایجاد صدا، بلندی، شفافیت و عمق صدا، کیفیت مواد اولیه و تشکیل‌دهنده قطعات، کیفیت و قدرت اسلاید و... .

آیا نواختن این ساز سخت است؟ مناسب‌ترین سن برای نواختن این ساز کدام است؟

خوب نواختن همه سازها سخت است. تنها تفاوت در این است که بعضی سازها برای شروع راه ساده‌تری در پیش دارند، به همین دلیل، گمان می‌رود آسان‌تر هستند که این یک دیدگاه عامیانه اشتباه است .همچنین به شیوه تدریس هر مدرس نیز بستگی دارد اما به‌طور کلی هارمونیکا از آن دسته سازهایی است که برای شروع راه ساده‌تری در پیش دارد.

منهیچ انتظاری از متولیان موسیقی و مسوولان ندارم .همه چیز روشن و مشخص است. ما یک جشنواره موسیقی در استان نداریم ولی حدود 10 جشنواره تئاتر داریم. موسیقی واقعا غریب‌تر از آن است که بتوان انتظاری از متولیان داشت. البته متولیان برای برنامه‌های پردرآمد و آوردن خواننده‌های تهرانی گاه برنامه‌های خوبی دارند که البته این نیز پیرو باور عامیانه غلطی است که موسیقی را در خوانندگی خلاصه کرده است.  در صورتی که خوانندگی بخشی از هنر بزرگ موسیقی است. به‌صراحت می‌گویم موسیقی بی‌کلام غریب است.

از روزنامه وزین بامداد جنوب متشکرم که این فرصت را در اختیارم گذاشت تا دمی با مخاطبانم سخن گویم. در پایان از همسر و خانواده خوبم به‌ویزه مادر عزیزم و همچنین همه دوستانی که در این سال‌ها کنارم بودند، تشکر می‌کنم.

در پایان یادآوری می‌شود، استان بوشهر یکی از خطه‌های هنرخیزی است که تاکنون چهره‌های ادبی و هنری مطرحی را به کشور معرفی کرده است اما این استان همواره در حوزه زیرساخت‌های فرهنگی و هنری به‌ویژه در شهرستان‌ها با کمبودهای اساسی دست‌به‌گریبان است که می‌طلبد بستر مناسب به‌منظور رشد و ترقی فضای هنری و هنرمندان جوان و صاحب سبک از سوی مسوولان استانی و متولیان فرهنگی فراهم شود تا بیشتر از قبل شاهد شکوفایی استعدادهای بکری باشیم که در این خطه نفس می‌کشند و زندگی می‌کنند.