سهیل مهاجری روز گذشته در نشست بررسی وضعیت مراتع استان بوشهر با اشاره به وضعیت نامطلوب مراتع گفت: به سبب خشکسالی و کاهش بارش باران، میزان علوفه در مراتع استان بوشهر کاهش چشمگیری یافته است و این امر میتواند در طولانیمدت به تشدید تخریب اراضی ملی منجر شود.
به گفته وی، کاهش رویش علوفه برای چرای دام، کاهش تولید دام سبک و سنگین در برخی مناطق استان، خسارت به گونههای مختلف گیاهی و حیوانی از پیامدهای مهم خشکسالی و تخریب مراتع است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه بیش از یک میلیون هکتار از مراتع در خشکترین وضعیت قرار دارد، تاکید کرد: بیش از یک میلیون هکتار از مراتع استان بوشهر در خشکترین وضعیت قرار دارند و با توجه به شرایط اقلیمی در ماههای آینده این وضعیت سختترمیشود.
مهاجری با بیان اینکه با توجه به کمی بارش در سال زراعی جاری خلاف سال قبل احتمال گرمای شدید و فشار مضاعف روی پوشش گیاهی و بوتهای در مراتع استان وجود دارد، خاطرنشان کرد: اکنون 55 درصد مساحت استان بوشهر مرتع است و در فصل جاری علفهای این زمینها به صورت کامل خشک و گیاهان مرتعی نیز قابل اشتعال است که نسبت به هر گونه بیاحتیاطی و یا کوچکترین جرقه آتش در مراتع هشدار داده میشود. این استان 227 هزار و 215 هکتار سطح جنگلی دارد و از این میزان 15 هزار و 816 هکتار آن جنگلهای دست کاشت است.
بیابانزایی تنها منحصر به استان بوشهر و مناطق گرم و خشک نیست بلکه پدیدهای است که جهان با آن درگیر شده، به طوریکه بیش از ۱۱۰ کشور جهان را تحت تاثیر قرار داده است و معیشت بیش از ۱.۲ میلیارد نفر از ساکنان کره زمین را تهدید میکند.
به گزارش ایسنا، بیابان به مناطق دارای اقلیمهای خشک و فراخشک که میزان متوسط بارندگی سالیانه آن کمتر از ۱۵۰ میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چند ساله آن کمتر از ۱۰ درصد باشد گفته میشود. بارش کم، دامنه نوسان دمای شدید، دمای بالا و تبخیر زیاد، پوشش گیاهی بسیار فقیر و پراکنده از جمله ویژگیهای بیابان است. همچنین خاکهای این مناطق دارای مواد آلی کم و اغلب جوان و کم تحول یافته هستند.
کشور ما با ۱.۲ درصد خشکیهای جهان، ۲.۴ درصد پدیدههای بیابانی فاقد پوشش ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است. همچنین ۶۱ درصد از مساحت کشور در اقلیم خشک و فراخشک قرار دارد که ۳.۱ برابر درصد جهانی است. اگرچه ۳۲.۵ میلیون هکتار از اراضی کشور در وضعیت بیابانی قرار دارد اما در تقسیمبندیهای اکوسیستمی ۴۳.۷ میلیون هکتار آن در زمره اکوسیستم بیابانی است. همچنین ۲۰.۲ میلیون هکتار از اکوسیستم بیابان تحت تاثیر فرسایشی است که از این مقدار ۷.۶ میلیون هکتار در محدوده کانونهای بحرانی است که در ۲۳۳ منطقه، ۹۶ شهرستان و ۱۸ استان کشور پراکنده است. چنین شرایطی سبب شده که بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل دهند.
بیابانزایی به فرآیند تخریب سرزمین، زوال زیستبومهای طبیعی یا کاهش توان تولید زیستی اراضی در مناطق خشک، نیمهخشک و خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل انسانی و محیطی اطلاق میشود. گسترش بیابانها یکی از مشکلات بزرگ امروز جهان است، بهطوریکه بیش از ۱۱۰ کشور جهان را تحت تاثیر قرار داده و علاوه بر تهدید معیشت بیش از ۱.۲ میلیارد نفر از ساکنان کره زمین ۱۳۵ میلیون نفر را نیز با خطر مهاجرت مواجه ساخته است.
حاکم شدن اقلیم خشک و فراخشک در بیشتر نقاط ایران موجب شکنندگی و آسیبپذیری بالای طبیعت شده و با بیتوجهی و دخالتهای انسانی اراضی کشور در معرض بیابانی شدن قرار میگیرند. افزایش جمعیت روستایی و عشایری و وابستگی معیشت آنها به بهرهبرداری از اراضی در معرض تخریب و رقابت برای بهرهبرداری غیر اصولی از اراضی مرتعی و کشاورزی باعث شده روز به روز شاهد گسترش پدیدههای بیابانی در کشور باشیم. همچنین برداشت بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی، آلودگی آبهای زیرزمینی از طریق پساب صنعتی، شهری و کشاورزی تغییر کاربری اراضی و برداشت غیر اصولی معادل سطحی از عوامل دیگر بیابانزایی در ایران هستند.
بر اساس گزارش سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری سابقه اجرائی فعالیتهای مقابله با بیابانزایی کشور به سال ۱۳۴۴ بر میگردد. زمانی که در سطحی معادل ۱۰۰ هکتار از ماسهزارهای خوزستان و خراسان عملیات تثبیت ماسههای روان آغاز شد. طرح جامع مقابله با بیابانزایی و طرح استانی تثبیت ماسههای روان دو طرح اساسی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور برای مقابله با بیابانزایی است. در این طرحها پروژهها و فعالیتهایی مانند مدیریت جنگلهای دست کاشت بیابانی، مدیریت کانونهای بحرانی فرسایش بادی، احداث خزانه و نهال کاری و بوتهکاری است.
طرح ترسیب کربن نیز از طرحهای بینالمللی سازمان جنگلها برای مدیریت اراضی بیابانی با محوریت مشارکت مردمی است. در این طرح که با مشارکت برنامه عمران ملل متحد و صندوق جهانی تسهیلات زیستمحیطی در استان خراسان جنوبی اجرا میشود، ضمن توجه به معیشت و زندگی مردم زمینههای لازم برای کاهش فشار بر پوشش گیاهی فراهم میشود.
با وجود همه هشدارها مبنی بر گسترش بیابانزایی، اصرار بر توسعه کشاورزی از سوی برخی مسوولان مشاهده میشود. وقت آن رسیده که همه نهادها و ارگانها با مشارکت مردمی، زمینه جلوگیری از گسترش بیش از پیش بیابانها را فراهم کنند و با اطلاعرسانی در این خصوص، از احتمال بروز آتشسوزی در مراتع و جنگلها جلوگیری کنند.