بامداد جنوب- الهام بهروزی:تئاتر هنری زنده و فرهنگ‌ساز است که نقش زیادی در گسترش نشاط اجتماعی در سطح جامعه ایفا می‌کند، چراکه این هنر ترسیم کننده مصائب، مشکلات، آلام و دغدغه‌های بشر و گوشه‌های مختلف زندگی است. از این‌رو، تئاتر سهم بسزایی در تفهیم و نهادینه کردن یک ارزش، فرهنگ یا مساله دارد. هنری که با سود جستن از قالبی مناسب سعی دارد راوی خوبی برای یک قصه یا نمایشنامه که از بطن جامعه سر برآورده است، باشد.
خوشبختانه هنر نمایش در ایران توانسته کم‌کم به سوی مسیری صحیح هدایت شود، به‌گونه‌ای که امروز شاهد تولید آثار فاخر، پرمحتوا و مخاطب‌پسند به همت هنرمندان تئاتری هستیم. البته در این میان، نمی‌توان از نقش جشنواره‌های گوناگون تئاتری در ارتقای کیفیت آثار نمایشی غافل شد، زیرا این جشنواره‌ها ورای جنبه رقابتی‌شان، خوید به‌تنهایی حکم کلاس درس دارد و در جریان آن گروه‌های نمایشی از تجریبات هنری یکدیگر می‌آموزند. جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشجویی یکی از محفل‌های تئاتری است که دانشجویان هنرهای نمایشی سایر دانشگاه‌های کشور در آن تجربیات و آموزه‌های هنری خویش را به منصه ظهور می‌گذارند. خوشبختانه استان بوشهر که یکی از سه استان پیشتاز در هنر تئاتر کشور به‌شمار می‌رود که این موفقیت در سایه سیاست‌های بجا و کارامد انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر به‌ویژه در دوره مسوولیت جهانشیر یاراحمدی در انجمن هنرهای نمایشی استان و خلاقیت هنرمندان تئاتری این خطه حاصل شده است، در بیست و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشجویی از سوم تا هفتم اردیبهشت‌ماه پذیرای بخش مناطق این رویداد معتبر در تئاتر شهر بوشهر بود. بر اساس بازخوردی که گرفته شد، خوشبختانه در این جشنواره آثار قوی و پرمغزی هم از نظر محتوا و هم از حیث تکنیک‌های هنری حضور داشتند که با اقبال خوب مخاطبان تئاتری این بندر کهن روبه‌رو شد.
جشنواره تئاتر دانشگاهی کانون تئاتر کشور را فعال‌تر می‌کند
دبیر بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی در خصوص سطح کیفی بخش مناطق این جشنواره در بوشهر به بامداد جنوب گفت: آنچه بیش از کمیت در جشنواره این دوره اهمیت داشت، اجرا شدن کارهایی بود که نشان‌دهنده ضرورت ایجاد تئاتر دانشجویی در بخش مناطق باشد. اساتیدی که برای بازبینی و داوری انتخاب کرده بودیم، اعلام کردند که حدود ۱۰ یا ۱۲ اثر قابلیت اجرا در بخش مناطق به شکل مطلوب و پسندیده دارند اما در این میان، دو یا سه اثر به‌دلیل این‌که پیش از این در جشنواره‌های دیگری حضور داشته‌اند و چندین جایزه را نیز کسب کرده‌اند، از حضور در این جشنواره بازماندند، چراکه صلاح نبود در کنار دیگر کارها مورد ارزیابی قرار بگیرند. این‌گونه شد که 10 اثر برای نمایش در بوشهر انتخاب شدند. خوشبختانه هیات داوران این دوره از جشنواره از کیفیت آثار بسیار راضی هستند؛ چراکه بیشتر این آثار از فرم و شکل‌های مختلفی برخوردار بودند و همچنین برخاسته از آداب و رسوم شهرها و مناطق مختلفی بودند که قابل ستایش است.
حسین عبداللهی در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید وجود این‌گونه جشنواره‌ها چه کمکی به دانش‌آموخته‌های رشته تئاتر می‌کند، توضیح داد: تئاتر دانشجویی از آن نظر که بر آینده تئاتر این سرزمین تاثیر جدی می‌گذارد، بسیار اهمیت دارد؛ زیرا آن چیزی که این روزها می‌بینیم، در آینده به‌طور قطع با شکل و فرم‌های متعدد و جدیدتری در صحنه تئاتر کشور اجرا خواهد شد. من فکر می‌کنم برگزاری جشنواره‌های این‌چنینی، کانون‌های تئاتر را در سراسر کشور فعال‌تر می‌کند و از طرفی، باعث می‌شود که این کانون‌های فعال در سراسر کشور با هم تعامل سازنده‌ای پیدا و با یکدیگر رقابت کنند و در نهایت آثاری با کیفیت تولید شود و به نمایش در‌آید. همچنین، این نوع جشنواره‌ها می‌تواند به دانشجوهایی که رشته تحصیلی‌شان تئاتر نیست، هم کمک کند که به‌صورت تخصصی‌تر به این رشته روی بیاورند و این خودش یک امتیاز محسوب می‌شود. امیدوارم که این شروع خوبی برای احیای جشنواره تئاتر مناطق شود و شاهد برگزاری جشنواره تئاتر مناطق در چهار یا پنج استان در آینده‌ای نزدیک باشیم.
وی که معاون اجرائی دوره گذشته این جشنواره معتبر بوده و در کارنامه خود دبیر اجرائی جشنواره تئاتر «تجربه» را ثبت کرده است، نیز در پاسخ به این سوال مبنی بر این‌که آیا جشنواره مناطق می‌تواند فرصتی برای معرفی استعدادهای بکر به جامعه تئاتری کشور باشد، گفت: به‌طور قطع در این زمینه بی‌تاثیر نخواهد بود. متاسفانه دوره‌های گذشته صرفا در تهران اجرا می‌شد و نهایتا دو یا سه کار از استان‌های بزرگ به‌غیر از البرز به این جشنواره راه پیدا می‌کردند. این باعث می‌شد که استعدادهای مختلف فرصت بروز و ظهور پیدا نکنند اما خوشبختانه امروز با برپایی این نوع جشنواره‌ها شاهد حضور ۱۰ یا ۹ گروه مختلف هستیم که تعدادی از این گروه‌ها به رقابت‌های کشوری راه می‌یابند. این روند باعث می‌شود که سیر رشد تئاتر در سراسر کشور رو به به تعالی گام بردارد و کیفیت و کمیت مناسب‌تری پیدا کند.
لزوم تقویت روحیه جست‌وجوگری در تئاتر دانشگاهی
دبیر بخش مناطق بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی نیز در خصوص برگزاری این جشنواره در بوشهر به بامداد جنوب گفت: بخش مناطق بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی ایران، سوم اردیبهشت ماه در بوشهر آغاز به کار به میزبانی دانشگاه خلیج فارس و با همراهی انجمن هنرهای نمایشی استان و حوزه هنری در مجموعه تئاتر شهر بوشهر برگزار شد. بر اساس برنامه اجرائی جشنواره در این بخش 10 نمایش از دانشگاه‌های کشور در مجموعه تئاتر شهر بوشهر و در سه پلاتوی استاد صغیری، استاد امیری و تماشاخانه زنده‌یاد حمید لطفی به روی صحنه رفتند که عبارتند از: نمایش‌های «آنشرلی با موهای قرمز» به کارگردانی امیربهاور اکبرپور (دانشگاه شهرکرد)، «دلقک‌های غمگین» کاری از مانلی حسین‌پور (دانشگاه آزاد تنکابن)، «مردی که مار شد» به کارگردانی مجید درویش‌نژاد (دانشگاه پیام نور ارومیه)، «سنگی بر گورم» اثری از زیبا دریاسفر (دانشگاه آزاد بندر دیّر)، «فراخوان بازیگری» به کارگردانی رضا ذهبی (دانشگاه هنر شیراز)، «چشمش به دشت» به کارگردانی سعید رسولی (دانشگاه دامغان)، «سفارش برای اشتراک ۱۳۸» کاری از ایمان رمضانی (دانشگاه آزاد قوچان)، «ناتان و تبیلت» اثری از هادی محرابی (دانشگاه دامغان) و «غشمار» به کارگردانی ابوالقاسم یزدانی (دانشگاه نبی‌اکرم تبریز).
خداداد رضایی در ادامه با بیان این‌که کاظم نظری، جهانشیر یاراحمدی، جواد صداقت، محمودرضا رحیمی و امیرحسین حریری داوری بخش مناطق جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی کشور را برعهده داشتند، افزود: در حاشیه این جشنواره کارگاه‌های آموزشی با حضور هنرمندان شناخته شده تئاتر کشور در تالار ابن‌سینا دانشگاه خلیج فارس و مرکز کارآفرینی این دانشگاه برگزار شد که به این شرح است: کارگاه آموزشی «هدف بازیگری» با تدریس محمودرضا رحیمی، «فضا در طراحی صحنه» با تدریس سینا ییلاق‌بیگی، «تنفس در بازی» با آموزش اصغر همت و «کارگردانی پیش از شروع تمرین» با تدریس محمد عاقبتی و همچنین کارگاه «تئاتر در جهان مدرن؛ معناها و روش‌ها» با تدریس استوارت دنیسون از انگلیس.
کارگردان نمایش «خرمای خونی» در خصوص پیامدهای مثبت این جشنواره تئاتری در استان توضیح داد: بدون‌شک پیامدهای برگزاری این جشنواره در استان بوشهر می‌تواند باعث پویایی و رشد هنر تئاتر‌ی‌های این دیار به‌خصوص قشر جوان شود، چراکه افزون بر اجرای کارهای قوی در طول جشنواره، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و تخصصی با تدریس اساتید درجه یک کشوری و همچنین برگزاری کارگاه آموزشی با تدریس استاد خارجی (که برای نخستین بار در بوشهر محقق شده) تحول عمیقی را در تئاتر بوشهر به‌دنبال خواهد داشت که نتیجه آن با گذر زمان روشن خواهد شد. خوشبختانه دانشگاه خلیج فارس در آستانه فرارسیدن روز ملی خلیج فارس با پذیرا شدن میزبانی این جشنواره معتبر بین‌المللی با همکاری و همدلی انجمن هنرهای نمایشی استان و حوزه هنری استان گامی بزرگ در راستای ارتقای تئاتر دانشگاهی برداشت که این حرکت قابل تحسین است.
رضایی با اشاره به این‌که تئاتر دانشگاهی برای رسیدن به پویایی، علم‌گرایی و تولید آثار انتقادی و پرمحتوا به توجه و درک بیشتری از سوی متولیان تئاتری نیازمند است، تصریح کرد: با این‌اوصاف، اگر بخواهیم پا‌به‌پای تئاتر جهان حرکت کنیم، باید اهمیت بیشتری به تئاتر دانشگاهی داد نباید روحیه جست‌وجوگری را از تئاتر دانشگاهی گرفت، بلکه باید زمینه مطلوب را برای تولید آثار جسورانه، انتقادی و آموزشی در این نوع تئاتر فراهم کرد و با حمایت، آن را به سوی یک رویکرد آفرینش‌گرایانه و اندیشمندانه هدایت کرد.
دبیر بخش مناطق بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی در پایان یادآور شد: از مسوولان و متولیان جشنواره بین‌المللی تئاتر دانشگاهی انتظار داریم که که بخش مناطق را همه ساله همزمان با روز ملی خلیج فارس و به‌نام جشنواره ملی خلیج فارس در استان هنردوست بوشهر برگزار کنند. البته برای برگزاری این چنین جشنواره‌هایی بیشتر همت مسوولان استانی را می‌طلبد که امیدوارم این اتفاق نیک در سال‌های آتی نیز تداوم یابد.
تئاتر فرهنگ‌سازترین هنر است
محمدرضا رحیمی یکی از داوران این دوره از جشنواره دانشگاهی نیز در خصوص سطح کمی و کیفی این گردهمایی تئاتری بر کرانه خلیج فارس به بامداد جنوب گفت: نخست اجازه دهید من یک مقدمه بچینم؛ مقدمه همین شور و شعفی است که در من وجود دارد. به‌واقع باید به همه فرهنگ و تئاتر کشور به سبب بازگشایی دوباره جشنواره مناطق، تبریک گفت. اساسا برای برپایی فرهنگ یک جامعه نیاز به یک سازوکار منظم و هم‌ساز است. این اتفاق در بوشهر در کمال کیفیت اتفاق افتاد. امیدواریم که این اتفاق مورد ارزیابی واقع‌بینانه و منصفانه قرار بگیرد. کنار هم قرار گرفتن سیستم دانشگاهی و میزبانی دانشگاه بوشهر که خودش یک اتفاق مثبت است و همچنین حضور دانشجویان اقصی نقاط کشور در این جشنواره باعث شد که این هماورد و همدلی به وجود بیاید که جای تقدیر دارد. من تبریک می‌گویم به هوشمندی حوزه هنری و کوروش زارعی، رئیس انجمن هنرهای نمایشی حوزه. بدون شک حضور و شراکت آنها در این جشنواره که متعلق به دانشجویان است، یک اتفاق خوب بود. بنابراین به‌عنوان یک معلم کوچک می‌خواهم اعلام کنم که کیفیت کارها بسیار بسیار بالا بود و باید اعتراف کنم با دیدن اجرای کار آخر جشنواره، کار داوری برای من و سایر داوران مشکل شده بود اما با صراحت می‌گویم جایزه اصلی این جشنواره را بچه‌هایی که در این جشنواره حضور داشتند، با حضورشان گرفتند. امیدوارم همگی قدردان این موقعیت باشیم.
این استاد دانشگاه که در کارنامه خود، نویسندگی و کارگردانی آثار متعددی از جمله «انگشتری ژنرال ماسیاس»، «اتوبوسی به نام هوس»، «خانه عروسک»، « کهکشان بدن»، «غروب یک روز بارانی»، «ضامن، فرهاد نقد علی» و... را ثبت کرده است، در پاسخ به این پرسش که یکی از موضوعاتی که در این جشنواره به آن پرداخته شد، موضوع زنان و مصائب آنها در جامعه سنتی‌مان بود! شما فکر می‌کنید که این نوع کارهای هنری چه تاثیری بر نوع نگرش عموم جامعه در مورد مسائل و مشکلات زنان خواهد داشت، بیان کرد: تمرکز ما در جامعه به روی زن به این خاطر است که این موجود یک بذر رویاننده است که به همه ما موجودیت می‌دهد و به‌طور قطع موجودیت همه ما به‌نوعی به وجود زن وابسته است. به‌طبع نگاه یکپارچه‌ای که به مساله زن می‌شود، جای خرسندی دارد که در چندین جشنواره هم به آن پرداخته‌شده است. من این موضوع را در بندر گناوه هم دیدم؛ در جشنواره‌های سال‌های پیشین هم به مساله زنان پرداخته شد. بدون‌شک عامل ثبات و شخصیت یک جامعه را می‌توان مدیون ثبات و تشخص فرهنگی زنان بدانیم. همان‌طور که می‌دانید زن و مرد به لحاظ آفرینشی کاملا با هم برابر هستند؛ پس بهتر است که به‌عنوان یک پردازش انسانی به این قضیه نگاه کنیم و به همه این گروه‌ها تبریک بگویم که یک مساله انسانی را مورد بررسی و تدقیق قرار دادند.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا تئاتر این ظرفیت و پتانسیل را دارد که روی برخی از نگرش‌های رایج در جامعه تاثیر مثبت بگذارد و به مخاطب عام تلنگر بزند، توضیح داد: من به شما قول می‌دهم اگر در ایجاد این جمع‌ها و تشکل‌های هنری دست از اتفاقات برداریم و به‌صورت مستمر، پایا و پویا به آن بنگریم بسیار توانسته‌ایم به فرهنگ این مرزبوم خدمت کنیم. ما هیچ‌گونه هنری را فرهنگ‌سازتر از تئاتر سراغ نداریم؛ زیرا از تمام ظرفیت‌های انسانی در خودش استفاده می‌کند؛ فقط به‌واسطه نشان دادن نیازهای انسانی در جهت کمال و بهزیستی.
رحیمی که تالیف آثار باارزشی شامل «طرح درس جامع حرکت در تئاتر»، «طرح درس جامع بدن در تئاتر3»، «تربیت حس بازیگری»، «تخیل و خلاقیت» و «طرح درس جامع بیان و تکلم هنرپیشه» را در کارنامه تئاتری‌اش دارد، در خصوص این‌که آیا تئاتر دانشگاهی توانسته مسیر صحیح خود را بیابد، گفت: وقتی می‌گوییم باید به سرشت دانشجویی، به تجربه زیسته دانشجویی و از همه مهم‌تر علاقه‌مندی دانشجوها به ادامه کاری که به نسبت ظرفیت‌های یک اجتماع می‌بینند، توجه نشان دهیم؛ قاعدتا این میزان دسته‌بندی که مطرح کردم، نشانگر یک‌سری نواقص و کاستی‌ها است. نباید با یک یا دو اتفاق محدود و کوتاه‌مدت، منتظر رفع معایب و نواقصمان باشیم. یادمان باشد که بسیاری از تجارب و خلاقیت‌های انسان به‌عنوان تنها موجودی که از قدرت عقل و تخیل برخورداراست، در جزئیات رفتارش است که نمایان می‌شود. امیدوارم که یک‌روند بسیار مدون، با دانش و به نفع جریان دانش‌پذیر (چه اساتید و چه دانشجویی) رخ بدهد تا شاهد باشیم کسی که در این عرصه قدم می‌گذارد، بیانگر باز شدن افق تازه‌ای در اجتماع باشد. هیچ نقش و مسوولیتی در اجتماع وجود ندارد که تئاتر به آن نپردازد. هنر تئاتر به‌صورت موجز و فشرده، تمامی اتفاقات و موضوعات بشری را با زبان خاص خود بیان می‌کند!
در پایان این نویسنده و پژوهشگر مطرح کشور خاطرنشان کرد: دوباره تبریک می‌گویم به استان همیشه سرفراز و دلاور بوشهر به‌دلیل برپایی این‌گونه جشنواره‌ها. همچنین مردم بسیار خونگرم، بافرهنگ و دوست‌داشتنی این خطه که این هدیه را به‌تمامی دانشجویان سراسر کشور هدیه دادند. آرزوی پیشرفت و سربلندی را برای همه بوشهری‌ها در عرصه فرهنگ، هنر و تمدن دارم.
یادآوری می‌شود، آیین پایانی بخش مناطق بیست‌و یکمین جشنواره تئاتر دانشگاهی هفتم اردیبهشت‌ماه با حضور هنرمندان برجسته تئاتر کشور در تالار دانشکده نفت و گاز دانشگاه خلیج فارس با معرفی برگزیدگان و تجلیل از دو پیشکسوت تئاتر استان آقایان احمد جولایی و غلامحسین دریانورد برگزار شد .
