بامداد جنوب- الهام بهروزی:

فرهنگسراها ظرفیت مناسبی برای ترویج فرهنگ و هنر در سطح جامعه هستند؛ ظرفیتی که با تکیه بر آموزش اصولی و اجرای برنامه‌های متنوع می‌تواند لحظات خوشایندی را برای خانواده‌ها بیافریند. خوشبختانه در چند سال اخیر فرهنگسراهایی در سطح استان بوشهر فعالیت دارند که توانسته‌اند نقش بسزایی در رشد و ارتقای فرهنگ و هنر این خطه ایفا کنند. یکی از این فرهنگسراها در بافت تاریخی بوشهر و در عمارت منحصربه‌فرد دهدشتی واقع شده است و به فرهنگسرای بافت شهره است. مدیریت این مجموعه فرهنگی بر عهده فرید میرشکار، مدرس، پژوهشگر و نویسنده داستان و نمایشنامه‌نویس هم‌استانی است. وی از چهره‌های ممتاز تئاتر بوشهر و کشور به‌شمار می‌رود و در این سال‌ها به‌عنوان داور در بسیاری از جشنواره‌های معتبر تئاتری حضور داشته است. 

میرشکار از سال 94 که فرهنگسرای بافت را با همکاری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان راه‌اندازی کرده است، کوشیده با برگزاری دوره‌های آموزشی و همچنین همایش‌ها و ویژه‌برنامه‌های متنوع فرهنگی نگاه‌ها را به سوی بافت تاریخی جذب و این مجموعه هنری را به محفل هنرمندان جوان و صاحب ایده و خلاق بدل کند. بدون‌شک راه‌اندازی فرهنگسراهای این‌چنینی در گوشه گوشه شهر می‌تواند تاثیر شگرفی در گسترش فرهنگ و هنر این دیار و جذب جوانان به فضاهای فرهنگی و خلق آثار خلاقانه و بدیع داشته باشد. در این خصوص گفت‌وگویی را با فرید میرشکار، مدیر فرهنگسرای بافت تاریخی صورت دادیم که در ادامه می‌آید. 

فرهنگسرای بافت با چه هدفی راه‌اندازی شد؟

فرهگنسرای بافت تاریخی بندر بوشهر در اسفندماه سال 1394 در عمارت تاریخی دهدشتی کار خود را شروع کرد. همیشه با توجه احساسی که نسبت به بافت تاریخی و چهار محل مرکزی شهر بوشهر داشتم ذهنم درگیر ایجاد یک فضای هنری در دل این محلات مثل یک فرهنگسرای محله‌ای بود، چون خانواده مادری من در این قسمت از شهر ساکن بودند و من نیز از کودکی با زندگی در بافت تحت تاثیر این نقطه زیبای بوشهر بوده‌ام، از این‌رو، برای زنده بودن یک بافت تاریخی حضور انسان‌ها در آن و ایجاد جریان‌های اجتماعی مهم‌ترین اصل و بیشترین تاثیر را دارد. از طرفی نبود یک مکان فرهنگی مناسب در مرکز شهر برای ارائه برنامه‌های فرهنگی و هنری و همچنین معرفی بناهای تاریخی در کنار خدمات فرهنگی هنری به ساکنان چهار محل و بافت تاریخی من را به این سمت یعنی راه‌اندازی یک فرهنگسرا در این نقطه مهم شهر حرکت داد. البته به نوعی این اولین فرهنگسرای محله‌ای در بوشهر و احتمالا استان است که با هزینه شخصی و همکاری و حمایت اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تاسیس شد.

همه فرهنگسراها به‌قاعده مکانی برای ارائه برنامه‌های فرهنگی و هنری هستند اما ما در فرهنگسرای بافت تاریخی چندین هدف را مدنظر قرار دادیم که عبارتند از: 1) آموزش و طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی به هنرمندان به‌ویژه ساکنان بافت و معلولان. 2) ارائه آموزش‌های اصولی همراه با خروجی و استفاده از اساتید کاربلد و متخصص در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی. 3) برگزاری برنامه‌های فرهنگی با هدف خدمت‌رسانی به هنرمندان و اضافه کردن یک فضای دیگر به سایر فضاهای فرهنگی و هنری. 4) ایجاد فضایی مناسب برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی خیریه. 5) جذب دانشجویان بوشهری و سایر استان‌ها -که در بوشهر و در رشته‌های مختلف تحصیل می‌کنند- به برنامه‌های فرهنگسرا برای آشنایی با بافت تاریخی و فرهنگ غنی بوشهر. 6)تولید آثار قوی هنری و ارائه در سطح ملی. 7) ایجاد فضایی امن برای رشد و معرفی هنرمندان کودک، نوجوان و جوان در رشته‌های مختلف هنری. 8) برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری به‌منظور معرفی بافت تاریخی و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بوشهر. 9) تقدیر از فعالان فرهنگی، هنری و پیشکسوتان و 10) ایجاد کانون خیرین فرهنگی.

تجربه ما در فرهنگسرا نشان داده که این اتفاق مهم توانسته تعداد زیادی از مردم را به سمت این عمارت دهدشتی و این منطقه از بافت جذب کند تا جایی که خیلی از بوشهری‌هایی که در همین شهر هم زندگی می‌کردند، در اولین حضور خود می‌گفتند که از این مکان خبری نداشتند و تاکنون به عمارت دهدشتی نیامده‌اند. از سوی دیگر با توجه به این‌که جوانان بیشترین طرفداران برنامه‌های هنری و فرهنگی را تشکیل می‌دهند اما با این بافت تاریخی آشنایی نداشتند ولی با گذشت دو سال و به‌خاطر برگزاری برنامه‌های متعدد در فرهنگسرا رفت و آمد آنها در این محدوده بسیار زیاد شده، از این‌رو، خوشبختانه با راه‌اندازی این مجموعه توانسته‌ایم گرو‌های مختلف جامعه را به بافت بکشانیم.

نشست‌های تخصصی در حوزه فرهنگ، هنر و میراث فرهنگی، رونمایی از کتاب، تقدیر از پیشکسوتان و هنرمندان فعال، برپایی نمایشگاه‌های هنری و صنایع دستی، کلاس‌های آموزشی هنری، همایش‌های هنری و ... عمده‌ برنامه‌هایی هستند که در این مکان برگزار می‌شود و خوشبختانه از برنامه‌ها تاکنون استقبال خوبی شده است. همچنین در فرهنگسرای بافت دوره‌های آموزشی شامل نمایشنامه‌خوانی، نمایشنامه‌نویسی، داستان‌نویسی برای رده‌های مختلف سنی، بازیگری کودک و بزرگسال، نقالی و شاهنامه‌خوانی، عکاسی و جلوه‌های بصری عکس، نمایشنامه‌شناسی و تحلیل نمایشنامه، سفالگری و کاشی‌کاری، گریم تخصصی برای فیلم و نمایش، منبت‌کاری، صنایع دستی با صدف‌های دریایی، کارگردانی تئاتر، نقاشی خلاق کودکان، نقاشی بزرگسالان و موسیقی ... در فرهنگسرا به‌صورت منظم برگزار می‌شود.

یکی از هدف‌های اصلی ما از حضور در فضای بافت تاریخی آشنایی نسل امروز با داشته‌ها و میراث فرهنگی بوشهر بوده و هست. پیش از این کارگاه‌های آموزشی که در شهرهای یزد، بجنورد و ساری در زمینه نمایشنامه‌نویسی و نمایش داشتم، همه این کلاس‌ها در مکان‌های تاریخی برگزار می‌شد که موفق هم بود. از رو، تشویق و ترغیب هنرمندانی که به فرهنگسرا می‌آیند و به تولید و ثبت آثار هنری می‌پردازند و با حضور در این فضای زیبا با تاریخچه بافت تاریخی آشنا می‌شوند و از همه مهم‌تر به‌دلیل حضور در دوره‌های آموزشی لحظات و ساعاتی را در این مکان تاریخی می‌گذرانند و بهتر پی به اهمیت فرهنگ، تمدن و گذشته فرهنگی شهر خود می‌برند و اینها تلاش‌هایی است که از عهده ما بر می‌آید ولی باید بگویم که ما یک فرهنگسرای کوچک هستیم که شاید همین‌قدر توانمان است حتی تلاش می‌کنیم دانشجویان رشته‌های مرتبط را نیز به این فضا بکشیم و ترغیب کنیم تحقیقات خود را به این سمت سوق دهند.

من معتقدم هر چقدر که آموختم و دانش دارم دو برابر آن وامدار مردم شهر و استانم هستم. پس در این سال‌ها کوشیده‌ام در امر آموزش به جوانان و علاقه‌مندان این مرزبوم جدی و مصمم ظاهر شوم و تا توان دارم به این کار ادامه می‌دهم. در فرهنگسرای بافت هم آنچه را که تخصصم است، به علاقه‌مندان آموزش می‌دهم. از این‌رو، از ابتدای راه‌اندازی فرهنگسرا به آموزش نمایشنامه‌شناسی و تحلیل اثر نمایشی، داستان‌نویسی و همچنین پژوهش‌های هنری به هنرآموزان به‌صورت رایگان اهتمام دارم.

از نظر من در حال حاضر وضعیت فرهنگی و هنری استان شرایط خوبی ندارد. البته این موضوع باید با کار کارشناسی گفته شود که نیاز به یک زمان بیشتر و مناسب‌تر دارد. من در برهه‌ای در همین خصوص آسیب‌شناسی کرده‌ام و نتایج آن نیز موجود است. هر کسی که در فضای فرهنگی و هنری استان بوشهر با دقت نگاه کند، می‌تواند شرایط نامناسب را ببیند اما با توجه به گستردگی موضوع مجال دیگر و زمان بیشتری را می‌طلبد.

همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردم این موضوع نیازمند پاسخی گسترده و دقیق است و راهکارهای آن هم چندان دشوار نیستند. اینجا به یکی از آنها که خیلی هم مهم است، اشاره می‌کنم شما خودتان ببینید الان داریم چه بلایی بر سر آینده هنر استان می‌آوریم. در حال حاضر هیچ‌گونه نظارتی بر اماکن آموزشی هنری نیست!!! این‌که می‌گویم هیچ واقعا هیچ نظارتی نیست، این‌که آموزشگاه‌ها بر چه اساسی شهریه می‌گیرند؟ آموزشگاه از چه اساتیدی استفاده می‌کنند؟ سطح علمی اساتید چقدر است؟ آیا مدرسان صلاحیت علمی لازم را برای آموزش دارند؟ با چه رزومه‌ای آموزش می‌دهند؟ آموزشگاه‌ها مجاز به آموزش چه رشته‌های هنری هستند؟ همه ما می‌دانیم تدریس غیر از دانش اصول هم دارد، در غیر این صورت هر کسی می‌توانست دوره ندیده هم معلم شود. در حال حاضر آموزشگاهی در بوشهر فعالیت دارد که شهریه و طول دوره آموزش آن از کلاس‌های درجه یک تهران هم بیشتر است و یا آموزشگاهی که مجوز فقط آموزش یک رشته هنری مثلا موسیقی یا هنرهای تجسمی و نقاشی را دارد اما سینما آموزش می‌دهد، تئاتر، صنایع دستی، نویسندگی، شطرنج، کلاس زبان و ریاضی و حتی یک‌سری کلاس‌های من‌درآوردی که در هیچ جای دیگر مشابهی ندارد و در این زمینه تبلیغات گسترده میدانی و شهری هم انجام می‌دهند. به نظر شما خانواده‌ها و بچه‌ها‌یی که با عشق و علاقه می‌آیند هنر بیاموزند، از این کلاس‌ها چه چیزی یاد می‌گیرند و فردا چه تعریفی از هنر مورد علاقه خود خواهند داشت؟! راهکار این معضل هم بسیار ساده است مثل سایر استان‌ها فقط نظارت بدون تعارف و رابطه بازی وجود داشته باشد. 

فرهنگسرای بافت تاریخی یکی به‌خاطر دارا بودن فضایی جذاب و نسبتا مناسب و دوم به دلیل نبود یک نگارخانه استاندارد در شهر بوشهر از بدو راه‌اندازی با حضور هنرمندان خوشبختانه توانسته نگاه‌ها را به خودش جلب کند، چراکه نگار‌خانه فرهنگسرا اقریبا در این دو سال تنها نمایشگاه شهر بوشهر بوده که تا اندازه‌ای از امکانات مناسبی برخوردار است و این باعث توفیق آن شده است. به عقیده من، هنرمندان هنرهای تجسمی همواره انسان‌هایی آرام، باحوصله، صبور و بااخلاق هستند. هنرمندانی که به‌خاطر شرایط خاص هنرشان بیشتر انفرادی کار می‌کنند و برای خلق اثر ساعت‌ها با اندیشه خود در کارگاهی تنها به سر می‌برند. همین شاید دلیلی باشد که مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند. متاسفانه اگر هنرمندی هم از هنرهای تجسمی توفیقی پیدا کرده، با همت خودش بوده و متاسفانه حمایتی از آنها صورت نگرفته است. البته هنرمندان بسیار شایسته‌ای در در استان داریم که در سطح ملی هم مورد نظر بوده و حرفی برای گفتن دارند ولی در حال حاضر تلاش هنرهای تجسمی استان بیشتر به آموزش معطوف شده است. از این‌رو، فرهنگسرای بافت با استقبال از برپایی نمایشگاه هنرمندان با کمترین مانع در آسان‌ترین شکل ممکن نگارخانه را در اختیار هنرمندان استان قرار می‌دهد و سعی می‌شود شرایط آنها را بر شرایط خودمان ارجح بدانیم و از همین جا آمادگی فرهنگسرا را برای برگزاری کارگاه‌های هنرمندان اعلام می‌کنیم.

کتاب در همه‌جا جایگاهی ارزشمند و والا دارد. در فرهنگسرای بافت یکی از کارهایی که در این خصوص انجام می‌شود حمایت از چاپ کتاب‌های نویسندگان جوان و به نوعی کتاب اولی‌هاست -که گروهی از خیرین فرهنگی تشکیل داده‌ایم تا با حمایت خود این آثار به چاپ برسد-، دومین اقدامی که در راستای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی صورت می‌گیرد، جمع‌آوری کتاب‌هایی است که دوستان و هنرمندان مازاد دارند و اهدای آنها به کسانی است که به این آثار نیاز دارند. در حقیقت ما کتاب‌هایی را از سازمان‌ها و ادارات تهیه می‌کنیم و به دست اهلش می‌دهیم. خوشبختانه در این دو سال دو عنوان کتاب با حمایت فرهنگسرای بافت چاپ شده است و دو اثر هم با موضوع دفاع مقدس منتشر کرده‌ایم و اینک در حال آماده‌سازی دو اثر دیگر نیز هستیم و یک کتاب هم تمام شده و در حال حاضر در مرحله مجوز چاپ است. البته ما انتشاراتی نیستیم اما گروهی از خبره‌های آماده‌سازی کتاب شامل طراح جلد و صفحه‌آرا را دور هم جمع کرده‌ایم و مشاوره چاپ نیز می‌دهیم و در کل سعی داریم شرایط چاپ را برای هم‌استانی‌هایمان سهل و آسان کنیم. همچنین برای آثار تازه چاپ شده آیین رونمایی برگزار می‌کنیم.

از اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری استان که از طرح ایجاد فرهنگسرا بافت تاریخی بندر بوشهر استقبال کرده و این فضا را در اختیار ما و در اصل هنرمندان استان قرار داده و همچنین از همکاران و اساتید فرهنگسرا به‌دلیل همراهی همیشگی‌شان تشکر می‌کنم. در پایان یاد آور می‌شوم که فرهنگسرای بافت تاریخی بندر بوشهر واقع در عمارت فرهنگی تاریخی دهدشتی وابسته به اداره‌کل میراث فرهنگی استان این افتخار را دارد که خدمات خود را به کلیه معلولان در رشته‌های مختلف به‌صورت رایگان ارائه دهد. پس منتظر حضور گرمشان هستیم. آرزوی پیروزی و بهروزی برای تمام هنرمندان و هنر‌دوستان هم‌استانی‌ام دارم.