بامداد جنوب- الهام بهروزی:

آرام آرام میان نقوش و خطوطی که آفریننده‌های کوچکی به آنها هستی داده بودند، قدم زدم؛ آثاری که موجب شد به روزگاری قدم بگذارم که کمترین خاطره از آن در ذهنم باقی مانده است؛ «خردسالی». نقوشی که بیانگر گوشه‌هایی از زندگی بود که خردسالان با الهام از دنیای خود آنها را به روی کاغذ پیاده کرده بودند؛ نقش‌هایی که گاه خلاصه می‌شد در آدمک‌ها و رنگ‌های شاد و پرانرژی و گاه به دو رنگ سیاه و سفید و اشکال متفاوت؛ اما برخی از آنها هم حاصل دوره‌های نقاشی خلاق بود که خردسالان بر اساس یک قصه آنها را آفریده بودند. پراکندگی رنگ‌ها و آفرینش اشکال گاه نامفهوم، موید حضور مربی دلسوز بود که کمترین سلیقه را در هنرنمایی آنها به خرج داده بود. 

خردسالی با همه اهمیتی که دارد، دوره‌ای از حیات ماست که کمتر به یاد می‌آوریم ولی موثرترین دوره زندگی ما به‌شمار می‌رود؛ چراکه در همین زمان است که شخصیت ما کم کم پایه‌ریزی می‌شود و مستعد شکل‌گیری. از این‌رو، خردسالی دوره‌ای مناسب برای گرایش فرد به هنر است و از این رهگذر می‌توان به بسیاری از ناگفته‌های آنها پی ببریم؛ البته در این دوره باید آموزش بدون جبر و سختگیری صورت بگیرد، چراکه این سختگیری‌ها مانع از بروز استعداد و خلاقیت کودک می‌شود و هر آنچه را که می‌آفریند بیگانه از درونیاتش است، پس باید کوشش شود خردسالان را در ترسیم دنیای ذهنی‌شان آزاد گذاشت. بدیهی است نقاشی قالب مناسبی است که خردسال را در تخلیه انرژی و درون خویش همراهی می‌کند و یکی از راه‌های انتقال درونیات او محسوب می‌شود؛ به‌نوعی زبان درون خردسال است؛ البته مربیانی که قرار است که کارگاه نقاشی این قشر را مدیریت کنند باید بدون هیچ‌گونه اعمال سلیقه یا سختگیری وی را در نقش زدن صرفا همراهی کنند. 

با این اوصاف پی می‌بریم که ورود به دنیای خردسالان و کودکان اصلا کار آسانی نیست و برای این مهم بیش از هر چیزی باید عاشق بود و مصمم تا در میانه راه از بهانه‌ها و خواسته‌های گاه نشدنی آنها خسته نشوی... نی‌نا غریب‌زاده، دختری است که دنیایش عجیب با دنیای کودکان به‌ویژه خردسالان گره خورده است. او دانش‌آموخته رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی ارشد است. این فعال حوزه کودک و نوجوان سال‌هاست کارگاه‌های داستان‌نویسی، نقاشی و نمایش خلاق را برگزار می‌کند و نقش موثری در شناسایی استعداد و خلاقیت کودکان این خطه ایفا می‌کند. نویسنده‌ای که بیش از هر چیزی به قوه تخیل، سلامت اندیشه، شادی و پویایی کودکان ایران و به‌ویژه جنوب می‌اندیشد. او برادرزاده داریوش غریب‌زاده، فیلمساز مطرح جنوب است که وجودش به اعتبار هنر این خطه افزوده است. نی‌نا غریب‌زاده بسان عموی خویش در تلاش است تا با سودجستن از هنر، نقش ماندگاری را در فرهنگ این خطه از خود به‌جای بگذارد. 

شاید در سال‌های نخست کمتر کسی در جنوب بر این باور بود که هنر نقش پررنگی در توانمند کردن و سرزندگی کودکان ایفا می‌کند و اگر هم به این مهم اعتقادی بود، کمتر دغدغه‌مندی یافت می‌شد که وارد این وادی سخت اما شیرین شود؛ او کارش را در این عرصه با کمترین حمایت اما با عشق و پشتکار آغاز کرد و نیک می‌دانست برای کشف کودکان باید نخست دنیای آنها را شناخت، پس نقاشی را برگزید تا با زبان رنگ و نقش راهی به دنیای آنها بیابد؛ شاید کاری طاقت‌فرسا باشد اما اگر پای عشق در میان باشد، تحمل هر سختی ممکن می‌شود. نی‌نا غریب‌زاده در فرهنگسرای رمضان امیری کارش را تثبیت کرد و با برگزاری دوره‌های متفاوت موفق شد پای والدین را به کلاس‌های هنری کودکان باز کند. او در ادامه مسیرش برای تشویق کودکان اقدام به برگزاری نمایشگاه‌هایی کرد که در نوع خود حائز اهمیت هستند؛ نمایشگاه‌هایی که نمایش‌دهنده خلاقیت کودکان و دنیای ذهنی و فکری آنهاست. او در تازه‌ترین اقدام خود با همکاری فرهنگسرای رمضان امیری و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر نمایشگاهی به‌نام «کلاغ جیرو» در گالری مجتمع فرهنگی هنری بوشهر برگزار کرده که این نمایشگاه از 27 خردادماه آغاز شده و امروز 30 خرداد به کار خود پایان می‌دهد. نمایشگاهی که شادی‌بخش و کودکانه است و ناخواسته وجود ببینده را پر از کودکی ناب می‌کند. در این خصوص با نی‌نا غریب‌زاده گفت‌وگوی صمیمانه‌ای را صورت دادیم که شما را به خواندن آن در ادامه دعوت می‌کنیم.  

نمایشگاه «کلاغ جیرو» یک نمایشگاه تصویرگری خلاق است که ویژه خردسالان در رده سنی دو تا شش سال برگزار شده است و شرکت کنندگان این نمایشگاه همان خردسالانی هستند که در کارگاه‌های تصویرگری خلاق حضور داشتند و پس از پایان این کارگاه‌ها، آثار آنها را در این نمایشگاه به نمایش گذاشتیم تا به مخاطبانی که قدم به این نمایشگاه می‌گذارند، دنیای زیبای آنها را معرفی کنیم.

ما در کارگاه‌های تصویرگری خلاق در مورد برخی از حیوانات و پرندگان برای کودکان توضیح دادیم و آنها را ترغیب کردیم که هر کدام داستانی را در خصوص این حیوانات تعریف و هر آنچه را برداشت کردند، آزادانه به روی کاغذ پیاده کنند. کلاغ یکی از پرندگانی بود که بسیار مورد توجه بچه‌ها قرار گرفت، به‌طوری که آنها تا مدت‌ها در مورد کلاغ‌ها صحبت می‌کردند. به همین علت تصمیم گرفتم که نام این نمایشگاه را کلاغ بگذارم اما به‌دنبال کلمه‌ای دیگر بودم که در کنار کلاغ استفاده کنم. در این خصوص با عمویم (داریوش غریب‌زاده) مشورت کردم و او نام «کلاغ جیرو» که ترکیبی بومی بود، پیشنهاد کرد و من هم استقبال کردم.  «کلاغ جیروها» همان کلاغ‌های سینه سبزی بودند که در فصل بهار به بوشهر می‌آمدند و مورچه‌های بالدار را می‌خوردند‌، از این رو، کودکان بوشهری خاطرات زیادی از آنها داشتند.

تک تک آثار نشان‌دهنده ذهنیت و درون خردسالان است. من در کارگاه‌های تصویرسازی از آموزش غیرمستقیم استفاده می‌کنم، چراکه وقتی صحبت از نقاشی خلاق می‌کنیم؛ یعنی کودکان به‌صورت خود جوش درون خود را به تصویر می‌کشند؛  بدون نظارت مستقیم فرد دیگری. پس من هم همواره تلاش کرده‌ام که بدون تحمیل سلیقه‌ام آنها را در ترسیم درونیات و ناگفته‌هایشان همراهی کنم.

نقاشی جزء هنر‌های غیرکلامی است و وقتی نیاز به حرف زدن نباشد، ما بهتر می‌توانیم تصوراتمان را بنویسیم و به تصویر بکشیم‌. از این‌رو، در این شاخه از هنر با توجه به مساله برون‌ریزی خردسال، ما پس از مشاهده چندین اثر از او در طی یک سال می‌توانیم با ابعاد مختلف درونی او آشنا شویم.

این نمایشگاه در چندین بخش خلاصه می‌شود که عبارتند از: نقاشی‌های بخش کارگاه مادر و کودک، غرفه جنگ که تصورات کودکان را از این پدیده به نمایش گذاشته است، آثار مربوط به موزه‌گردی و روز جهانی موزه، آدمک‌ها که عموما در این بخش خود یا پدر و مادرشان را به تصویر کشیده‌اند، داستان‌هایی که برای کودکان در مورد دایناسور، کلاغ و ... تعریف شد و آنها برداشت خود را از آن به تصویر کشیدند، کارهای کلاژ و حجم. تکنیک‌هایی که در این نمایشگاه استفاده شد، شامل گواش، آبرنگ، پاستیل روغنی و اکرولیک می‌شود.

بله، البته آنها تکنیک‌ها را به‌صورت غیر مستقیم یاد می‌گیرند. آنها در این کارگاه‌ها صد درصد دنیایی بدون چارچوب و رها را تجربه می‌کنند.

خلق هشتاد درصد آثار این نمایشگاه به‌صورت آزاد بوده اما برخی از آنها حاصل تصویرگری دسته‌جمعی خردسالان است که بر اساس داستانی که شنیده‌اند، به‌وجود آمده‌اند.

خردسالان بیشتر دوست دارند در نقاشی خود چه چیزهایی را ترسیم کنند و چرا؟

در این خصوص نمی‌توان به‌صورت قطعی پاسخی بدهم اما آدمک، خانه و درخت جز لاینفک نقاشی بچه‌هاست.

آدمک‌ها عموما شامل خود بچه‌ها و خانواده آنها (پدر، مادر، برادر و خواهر) می‌شود. باید به این نکته اشاره کنم که آدمک‌ها صد درصد درون بچه‌ها را به نمایش می‌گذارند.

کلاس‌هایی که برای کودکان برگزار می‌شود، همیشه باید پویا و محرک باشد، چراکه محلی است برای پرورش قوه تخیل و فکرورزی، از این‌رو، رکن اصلی این کلاس‌ها قصه و بازی است و همین رکن به تفکر خلاقانه بچه‌ها کمک می‌کند.

سوال مشکلی است!!! این سوال را باید متقابلا از خانواده‌ها کودکان نیز پرسید اما با توجه به عشق و شوق بی‌نهایت که به این رده سنی دارم، فکر می‌کنم در این سال‌ها در هشتاد درصد مواقع توانسته‌ام به دنیای آنها وارد شوم و فضای شادی را برای آنها ترسیم کنم.

آرزومند دنیایی پر از صلح و آرامش و بدون جنگ برای تمام کودکان دنیا هستم.

در پایان این گفت‌وگو یادآوری می‌شود، اگر بستر مناسب برای هنرنمایی و خلاقیت کودکان فراهم شود، بدون‌شک آنها در آفرینش زیبایی‌های زندگی خلاقانه‌تر از بزرگسالان ظاهر خواهند شد. امید که بستری فراهم شود تا به کمک آن کودکانی شاد و آگاه به پیشینه‌های فرهنگی سرزمین خود پرورش دهیم.