بامداد جنوب- ابوعلی زرین قلم:

پس از علی ربیعی، حالا نوبت به مسعود کرباسیان رسید تا دومین وزیر هم از قطار دولت دوازدهم پیاده شود. افرادی که ساکنان بهارستان در طول چهارماه گذشته بارها و بارها در مناسبت‌های مختلف از شیخ حسن روحانی خواستار عوض کردن‌شان شدند اما با بی‌توجهی صرف رئیس دولت روبه‌رو شد تا این‌که امروز نمایندگان مجلس در اقدامی که نه وزیر برکنار شده و نه دولتی‌ها انتظار آن را داشتند، او را از ساختمان وزارت اقتصاد خارج کنند.

وضعیت وخیم اقتصادی کشور که به باور بسیاری از کارشناسان به‌دلیل ناتوانی و نبود هماهنگی میان تیم اقتصادی دولت دوازدهم روی داده، قابل اصلاح بود اما از آنجایی که روحانی در بسیاری از موارد حاضر به کوتاه آمدن در مورد برخی از نزدیکانش مانند محمدباقر نوبخت، محمود واعظی و نهاوندیان نبود این روند راه به جایی نبرد. این شرایط باعث شد مجلسی‌ها دست به کار شده و خواستار ترمیم کابینه شوند اما همین سه نفر که تقریبا حلقه نخست اطراف رئیس دولت را تشکیل می‌دهند، مانع از اصلاحات اقتصادی با برخی تغییرات شدند تا به این ترتیب دولت دوازدهم به مشکل بربخورد.

وزیر اقتصاد دولت دوازدهم در طول دولت‌داری مدرن ایرانی در یکصد سال گذشته دومین وزیری است که اقتصاد نخوانده و در این مورد تخصصی ندارد. او که گفته می‌شود روابط بسیار نزدیکی با رئیس دفتر رئیس‌جمهور دارد همه تخصصش را در امور گمرکی خلاصه کرده و در حالی جانشین طیب‌نیا شد که میراث‌دار پایین‌ترین تورم در طول دو دهه گذشته بود و نتوانست این دستاورد را حفظ کند.

مسعود کرباسیان بر خلاف علی ربیعی این شانس بزرگ را داشت که یک هفته پیش از استیضاح همه دولت برای حمایت از او بسیج شوند، شخص روحانی در این مورد برایش نطق کرد که در این یک مورد نیز همه دست واعظی را در کار می‌دیدند، چراکه او حامی بزرگ و اصلی وی در دولت بود. این حمایت دولتی‌ها از کرباسیان حتی خودش را در روز استیضاح هم نشان داد، چراکه هر چند شخص رئیس‌جمهور در صحن علنی حاضر نشد اما معاون اولش به همراه تعدادی از وزرا و تقریبا یک تیم کامل از معاونان پارلمانی و هر آنکسی که فکر می‌شد می‌تواند در میان نمایندگان لابی‌ای داشته باشد و بتواند برای او رایزنی کند، راهی بهارستان شدند. این موضوع آن اندازه پررنگ بود که علی لاریجانی هم به آن توجه نشان داد.

تا پیش از روز استیضاح، رایزنی‌های بسیاری برای نیفتادن این اتفاق شد اما همه بر این باور بودند که اگر این‌بار کرباسیان به بهارستان نرفت، دفعه بعد هم می‌رود و می‌افتد. در این میان اما یک صف‌بندی بزرگ در مجلس له و علیه وزیر اقتصاد صورت گرفت. تقریبا همه اعضای فراکسیون امید بر آن بودند که کرباسیان بماند اما این مهم روی نداد و یکی از اعضا ساز مخالف زد. حتی گفته می‌شود رئیس مجلس نیز که در ائتلاف با دولت روحانی به‌سر می‌برد، در این مساله حامی آقای وزیر بود اما اوضاع آن اندازه خراب بود که باوجود امیدواری کرباسیان، او موفق به جلب نظر نمایندگان نشد و رای نیاورد.

در حالی که همه به این باور عمیق رسیده بودند که کرباسیان در وزارت اقتصاد در حکم ماشین امضای حلقه نزدیک روحانی است و وزارت اقتصاد ماهیت و جایگاه اصلی خود را از دست داده است، بیشترین انتقادات از وی نیز در همین زمینه بود، مسائلی که کرباسیان حتی نتوانست به شکل دقیق و حرفه‌ای از خود دفاع هم کند. 

آقایان و خانم‌ها حاجی دلیگانی، بهادری، خادمی، سیاوشی، پاپی‌زاده، نوروزی، بدری، کاظم‌زاده، کیانپور، ساری و جاسمی در یک ساعت و نیم اول و آقایان لاهوتی و حضرتی در نیم ساعت آخر از جمله کسانی بودند که علیه وضعیت اقتصادی کشور و نقش کرباسیان در ایجاد این مساله صحبت کردند.

حرف‌های موافقان استیضاح هر چند که به نوبه خود تند و تیز بود اما تیر آخر را الیاس حضرتی نماینده اخراجی فراکسیون امید زد. وی با بیان این‌که امروز روز سرنوشت‌ساز و مهمی برای بنده بود که یکی از سخت‌ترین تصمیمات را گرفتم. من ۳۰ سال با آقای کرباسیان دوست و رفیق بودم. پس استیضاح یک دوست و رفیق فوق‌العاده برایم سخت بود. موضوع استیضاح و ماموریت وزیر و تیم اقتصادی دولت و برنامه‌ اقتصادی دولت طوری شده که ما امروز با مردم مواجهیم. دهک‌های پایین جامعه نابود و بیچاره شدند. پوستشان را کنده و از بین رفته و له شدند.

به گفته این نماینده مردم تهران، به‌تازگی با ۲۵۰ نفر از مردم ملاقات داشتم که همه آنها از وضعیت اقتصادی و مشکلات مالی نالان بودند. تورم در کشور برای مردم قابل لمس است. ملت را بیچاره کردید. نمی‌توان مشکلات مردم را نادیده گرفت. چون مشکلات مردم چیزی نیست که بشود با آن معامله کرد. تعدادی از همکاران به بنده مراجعه کرده و از من خواستند که صحبت نکنم که منم نپذیرفتم. همه تلاشم آن است که وظیفه‌ام را انجام دهم. آقای روحانی را ما با همه پشتیبانی‌ها در ریاست جمهوری نشاندیم، مردم در سال ۹۲ روحانی را انتخاب کردند و در سال ۹۴ نمایندگانی را برگزیدند تا مجلس معتدل تشکیل شود. مجلسی که در دست تندروها نیست. روحانی در دور اول خوب کار کرد و فضای کار و تصمیمات درستی را اتخاذ کرد که بر همین اساس مردم در سال ۹۶ مجددا او را انتخاب کرده و با رای بالاتر اتمام حجت کردند تا به وضعیت اقتصادی بیشتر توجه شود اما آقای روحانی در دور دوم نتوانست به مشکلات توجه کند.

حضرتی با بیان این‌که روحانی لحظه به لحظه از سیاست‌هایش عقب‌نشینی کرد و باعث ناامیدی ملت و یاس مردم شد گفت: باید به دور از نگاه جناحی و حزبی به کارکرد یکساله دولت نگاه کنیم. این‌که دولت در یک سال گذشته چه کارنامه‌ای داشته است در حالی که تورم دنیا ۱/۷ خاورمیانه ۲/۴ و حتی افغانستان ۴/۳ درصد است شاهدیم که تورم در شهریور ماه به بالای ۱۵ درصد رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به ۴۰ درصد برسد. سوال این است که ما با این ملت چه کردیم؟ این ملت چه گناهی کردند جز آن است که انقلاب کرده و شهید دادند؟ ما ملت را بدبخت و بیچاره کردیم و تصمیمات اختصاصی گرفتیم که وضعیت به اینجا رسیده است و دیوانه‌ای مثل ترامپ کاندیدا شد و از همان لحظه اعلام کرد برجام را پاره می‌کند ما آن زمان چه کردیم؟ کدام ستاد فرماندهی جنگی را تشکیل دادیم؟ تورم به حدی رسیده که فقرا بدبخت و قشر متوسط هم وضعیت بدتری پیدا کردند.

هنوز تحریم‌های آبان شروع نشده اما ما به لرزه افتادیم؛ چون آماده نبودیم. انگار دولت دست روی دست گذاشته تا اتفاقی بیفتد و بعد کاری انجام دهد. در دولتمردان و قوه قضائیه آمادگی برای جنگ تمام عیار دیده نمی‌شود. در این شرایط ما فقط می‌توانستیم از وزیر اقتصاد پاسخگو باشیم. حق این بود که رئیس‌جمهور، آقای جهانگیری، نوبخت، نهاوندیان و سیف استیضاح می‌شدند. مجلس در دو نامه به رئیس‌جمهور خواستار ترمیم تیم اقتصادی شد؛ حرف رئیس‌جمهور آن است که رئیس بانک مرکزی را او عوض کرده و تغییر وزیر اقتصاد در اختیار نمایندگان است. ما نمایندگان باید در مقابل مشکلات مردم پاسخگو باشیم. انتظار مردم از مجلس همدردی و هم‌نوایی با مشکلات است. امروز وضعیت را همه می‌بینیم پس لازم است بدون ملاحظات سیاسی و جناحی درباره‌ی استیضاح تصمیم‌گیری کنیم.

هر چند الیاس حضرتی بعد از وزیر اقتصاد به جایگاه رفت و حرف‌هایش را زد اما کرباسیان نیز کسی نبود که بتواند به صورت قدرتمند و برنامه‌محور از اقدامات خودش دفاع کند. او همه مسائل و مشکلات را بر گردن نظام سلطه انداخت.

به گفته وی، از ابتدای فصل بهار تحت تاثیر اثرات روانی تحریم‌ها و برخی سوء‌استفاده‌های داخلی، اقتصاد دچار نوسان شد اما این به معنای ناکارآمدی اقتصاد نیست. باید بین رخداد و مسیر فعلی تفکیک قائل شد. متاسفم به جای آن‌که توانم را بر روی بهبود وضعیت معیشت مردم قرار دهم توانم را بر روی خنثی کردن اقدامات معانه‌دار می‌گذارم. ریشه تلاطم اقتصاد را باید در گذشته و حال جست‌وجو کرد که همه آن تحت کنترل این وزارتخانه نیست. ریشه تلاطم اقتصادی متاثر از بدعهدی نظام سلطه است.

وی با بیان این‌که تهدیدهای خارجی متوجه کشورهای همسایه هم شد، گفت: البته تهدیدهایی همچون قطع نفت، بستن سوئیفت، جلوگیری از رفت و آمد کشتی‌ها و ممانعت از صادرات فولاد و پتروشیمی نداشتند اما اثرات تحریمی در آنجا به مراتب مخرب‌تر بود. ظرف مدت کوتاهی ۳۰ درصد از ارزش پول ترکیه کاهش پیدا کرد و تورم روسیه رشد بالایی داشت، لذا اگر ما هم در کشورمان هماهنگ‌تر و منسجم‌تر بودیم، تلاطم کمتری داشتیم.

با وجود اظهارات بلند و طولانی مسعود کرباسیان که از هر دری سخن گفت و از نمایندگان خواست تا به وزیر اقتصاد اعمتاد کنند اما به‌نظر می‌رسد که این اتفاق بر خلاف انتظار خود او، نزدیکان و حتی لابی قدرتمند دولتی جواب نداد و مسعود کرباسیان به‌عنوان دومین وزیر از کابینه دوازدهم پیاده شد تا شاید اتفاقی جدید روی دهد.

در جلسه طولانی روز گذشته ساکنان بهارستان، بالاخره نمایندگان با ۱۳۷ رای موافق، ۱۲۱ رای مخالف و ۲ رای ممتنع از مجموع ۲۶۰ نماینده با استیضاح وزیر اقتصاد موافقت کردند.