بامداد جنوب: 

توجه به مسائل زیست‌محیطی در کشور ما اهمیت بسیار زیادی دارد، ایران با داشتن اقلیم‌های گستره و گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری یکی از غنی‌ترین مناطق در قاره آسیا به حساب می‌آید.

سازمان حفاظت محیط زیست ایران مناطق با ارزش زیست‌محیطی ایران را در قالب مناطق چهار گانه به ۱۶ پارک ملی، ۱۳ اثر طبیعی ملی، ۳۳ پناهگاه حیات وحش و ۹۴ منطقه حفاظت‌شده تقسیم کرده ‌است. در عین حال شاخص‌های پایداری محیط زیست ایران در وضعیت نامناسبی قرار دارد و با کسب رتبه ۱۳۲ بین ۱۴۶ کشور در انتهای جدول قرار گرفته ‌است.

در همین رابطه مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به این‌که با اجرای عملیات آبخیزداری ۹ تن فرسایش خاک در کشور کاهش یافته است، گفت: سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب خاک وارد سدهای کشور می‌شود این در حالی است که برای تولید یک سانتیمتر خاک به ۸۰۰ سال زمان نیاز است.

هوشنگ جزی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این‌که حوضه‌های اصلی آبخیز در کشور به شش حوضه تقسیم‌بندی می‌شوند، افزود: اگر این حوضه‌های آبخیز به‌درستی مدیریت شوند می‌توانیم موضوعات مرتبط با کم‌آبی، فرسایش خاک و رسوب‌گذاری همچنین احیای مبانی حیاتی مانند پوشش گیاهی و چشمه‌ها را با وجود خشکسالی‌های کشور تحت تاثیر قرار دهیم.

جزی با اشاره به تفاوت سدسازی با آبخیزداری، تصریح کرد: سدسازی در یک نقطه‌ از خروجی حوضه آبخیز مخزنی را ایجاد می‌کند که می‌توان از پایین دست آن آب برداشت کرد ولی آبخیزداری به عملیاتی گفته می‌شود که از بالاترین نقطه ریزش باران یا برف تا پایین دست آن عملیات حفظ آب انجام می‌شود تا کل حوضه آبخیز را بتوانیم مدیریت کنیم اما در سد سازی فقط یک نقطه از حوضه آبخیز مدیریت می‌شود.

وی با بیان این‌که در کشور ما سه برابر متوسط بارندگی تبخیر وجود دارد، گفت: در اطراف حوضه‌های آبخیز، روستاها و آبادی‌هایی همراه با باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی وجود دارد. اجرای عملیات آبخیزداری سبب می‌شود که روستاییان بتوانند از اثرات آن بهره ببرند و خسارت‌های آنها به حداقل برسد. از اثرات مهم عملیات آبخیزداری می‌توان به کنترل سیل اشاره کرد. به‌طور کلی در یک تعریف جامع آبخیزداری به مجموع اقداماتی گفته می‌شود که با کنترل بحرآنهایی مانند سیل و خشکسالی و از طرفی افزایش پوشش گیاهی و حفظ خاک کمک به افزایش امنیت مردم می‌کند. از این‌رو شهروندان در استآنهای مختلف و استانداران مطالبه زیادی برای اجرای عملیات آبخیزداری در استان خود دارند.

سمدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به اعتبار تخصیص یافته به سازمان جنگل‌ها از محل صندوق توسعه ملی گفت: این اعتبار حدود ۲۰۰ میلیون دلار معادل ۷۰۰ میلیارد تومان است. هدف این است که با این اعتبار مدیریت جامع حوضه آبخیز انجام شود تا با این اقدام درآمد مردم در کنار حوضه‌های آبخیز افزایش پیدا کند و در نتیجه رضایتمندی ایجاد شود. در این صورت می‌توان حوضه آبخیز و بحرآنهای محیطی مانند خشکسالی و سیل را کنترل و مدیریت کرد.

هوشنگ جزی با اشاره به این‌که در پنج میلیون هکتار از اراضی عملیات آبخیزداری در دست اجراست، تصریح کرد: در ۹ میلیون از آن ۲۶ میلون هکتار هنوز هیچ کاری انجام نشده است. امسال با بودجه‌های که در اختیار ما قرار گرفته است می‌توانیم ۷۰۰ هزار هکتار از اراضی را تحت پوشش عملیات آبخیزداری انجام دهیم. اجرای عملیات آبخیزداری به‌طور متوسط در هر هکتار حدود یک میلیون تومان هزینه دارد که البته نسبت به سدسازی بسیار مقرون به صرفه‌تر است.

وی با بیان اثرات آبخیزداری و آبخوان‌داری در شهرهای مختلف کشور اظهار کرد: ۲۵ حوضه آبخیزداری را که بیش از پنج سال از اجرای آن گذشته را ارزیابی کرده‌ایم و این ارزیابی‌ها نشان داده که با اجرای عملیات آبخیزداری ۵۳۰ متر مکعب در هکتار در سال امکان استحصال آب وجود دارد. در آبخوآنها و دشت‌ها هزار متر مکعب در هکتار در سال آب جمع‌آوری شده است همچنین توانسته‌ایم با آبخیزداری ۹ تن فرسایش خاک را کاهش دهیم. 

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه گفت: برای توزیع اعتبارات بین استآنها هفت شاخص را تعیین کردیم که یکی از آنها میزان سیل‌خیزی بود. از این‌رو استان گلستان رتبه یک در ارتباط با سیل‌خیزی را گرفت و اعتبارات بیشتری را به خود اختصاص داد همچنین در استآنهایی مانند سیستان و بلوچستان و کرمان شاخص خشکسالی و فرونشست زمین امتیاز زیادی گرفت بنابراین اعتبارات ویژه‌ای برای مقابله با این معضلات دریافت کرد.

جزی با اشاره به این‌که ما در کشور نقشه سیل‌خیزی داریم و می‌دانیم در کدام نقاط احتمال وقوع سیل وجود دارد، تصریح کرد: متاسفانه آنچه نداریم نقشه خطرپذیری است. این نقشه جزئیات بیشتری از سیل و پهنه‌ای که یک سیل می‌تواند درگیر کند را نشان می‌د‌هد. ما پیگیر هستیم تا با کمک سازمان فائو و اطلاعاتی که در اختیار دارند بتوانیم این نقشه را در کشور تهیه کنیم.

وی در پایان با اشاره به اهمیت خاک در کشور، اظهار کرد: سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب خاک وارد سدهای ما می‌شود و ادامه این روند سبب از دست دادن سدها می‌شود و این در حالی است که برای تولید یک سانت خاک به حدود ۸۰۰ سال زمان نیاز است. چرا با وجود این برای حفظ خاک سرمایه‌گذاری نمی‌کنیم؟

معاون امور جنگل‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، گفت: با توجه به ضرورت حفظ عرصه‌های طبیعی در کشور با دستور رهبر معظم انقلاب 200 میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی برای حفظ این عرصه‌ها اختصاص یافته است.

 عباسعلی نوبخت در این‌باره اعلام کرد: سازمان جنگل‌ها و مراتع با تشکیل تیم فنی قوی در این راستا حرکت کرده و تخصیص‌های مناسبی در627 حوزه آبخیز کشور داده شده است. با توجه به تغییر اقلیم حفظ پوشش عرصه‌های منابع طبیعی و احیا و توسعه آن عرصه‌ها از ضرورت‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

معاون امور جنگل‌های سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: با توجه به اعلام ناسا محور زمین به دلایل مختلف از جمله ذوب شدن یخ‌های قطبی 10 سانتیمتر تغییر داشته، همین مساله باعث شده برخی از مناطق کشور خشک و برخی مناطق از رطوبت بالایی برخوردار شوند.

وی با بیان این‌که از 13 اقلیم دنیا 11 اقلیم در ایران وجود دارد، یادآور شد: ایران پنج پوشش منابع طبیعی را دارد که بیشترین درصد این پوشش گیاهی در منطقه زاگرس است و این منطقه دارای چهارگونه درختی بلوط است که در زمان حاضر به‌دلیل تغییر اقلیم به سمت علف زار حرکت می‌کند و این می‌طلبد که مراقب پوشش گیاهی این منطقه بود.

وی با اشاره به این‌که در کشور بیش از 14 میلیون و 355 هزار هکتار جنگل وجود دارد، اضافه کرد: جنگل‌های زاگرس در مجموع با بیش از شش میلیون هکتار نقش مهمی در مهار و تولید آب در غرب کشور دارند. جنگل‌های زاگرس سالانه بیش از 9 میلیارد مترمکعب آب تولید می‌کنند که این میزان حجم آب بیش از 40 درصد مصرف آب در کشور است.

وی گفت: سرچشمه هفت رودخانه از مجموع 9 رودخانه پر آب کشور از مناطق جنگلی زاگرس است و معادل 40 درصد آب کشور را تامین می‌کند که این امر بر اهمیت جنگل‌های این منطقه افزوده است. مطلوب سازمان جنگل‌ها و مراتع این نیست که جلو اجرای پروژه‌های عمرانی گرفته شود بلکه پروژه‌ها باید با کمترین خسارت به طبیعت و بیشترین انتفا مردمی اجرا شوند. کمیته‌های فنی باید به‌دنبال راهکارهایی باشند که به طبیعت یا خسارت وارد نشود یا کمترین خسارت وارد شود و کارهای عمرانی نیز پیش برود. مسوولان به نظر کارشناسی مسوولان کمیته‌های فنی اداره‌های منابع طبیعی و آبخیزداری در خصوص اجرای پروژه‌ها اعتماد کنند.

سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر نیز می‌گوید: توسعه پایدار باید مبنای توسعه اقتصادی در استان باشد. غلامرضا منتظری افزود: منابع طبیعی استان بوشهر از واگذاری زمین‌های ملی به صنایع و بخش خصوصی در راستای ایجاد اشتغال حمایت می‌کند اما این مهم بدون در نظر گرفتن ضوابط قانونی و دغدغه‌های زیست‌محیطی امکان‌پذیر نیست.

وی در پایان اظهار کرد: منابع طبیعی استان بوشهر ظرفیت‌های مهمی برای مشارکت بخش خصوصی و همچنین بخش‌های گردشگری دارد و آماده همکاری با سرمایه‌گذاران در چارچوب قوانین تعریف شده هستیم. تلاش می‌شود فرایند بوروکراسی و ضوابط اداری واگذاری اراضی ملی به سرمایه‌گذاران جهت ایجاد اشتغال در استان بوشهر ساده‌تر شود و در عین حال این موضوع نباید زمینه سوء‌استفاده سودجویان و زمین‌خواران را فراهم کند.