بامداد جنوب - جواد شکریان:
مشکل بیکاري در دهههاي اخیر یکی از مسائل بسیار حاد کشورهاي در حال توسعه است، بهطوريکه در این کشورها جنبههاي بیکاري در تار و پود جامعه نهفته و بهصورت مزمن درآمده است به همین دلیل همواره یکی از موضوعات مهم و اساسی برنامهریزان و سیاستگذاران است. در این جوامع افزایش اشتغال و کاهش بیکاري بهعنوان یکی از شاخصهاي توسعهیافتگی تلقی میشود، از اینرو از اهداف کلان توسعه در بسیاري از کشورها و از جمله ایران، کاهش بیکاري و ایجاد اشتغال است.
اهمیت حل معضل بیکاري و یافتن راهکاري براي خروج از این بحران یکی از مهمترین دغدغههاي کشور بهویژه استانها قلمداد میشود. هر یک از استانهای کشور با توجه به شرایط مختلف ژئوپلیتیکی (وجود جغرافیاي متنوع با ویژگیهاي خاص طبیعی و اقلیمی) و شرایط اجتماعی، اقتصادي و فرهنگی خاص خود، داراي پتانسیلهاي مختلفی به جهت ایجاد اشتغال هستند.
در همین زمینه، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طی یک بررسی از سال 92 تا 97، به بررسی نرخ بیکاری و تاثیر اقلیم بر نرخ بیکاری در استانهای کشور پرداخته است.
بر اساس این گزارش، توزیع نامتعادل منابع و عوامل اقتصادي، ساختار سنی و جنسی جمعیت، فرهنگ کار، آموزش، مهارت و تخصص، استعدادها و قابلیتهاي متفاوتی براي استانهاي کشور بههمراه دارد بهطوری که برخی از استانها به لحاظ دارا بودن شرایط و امکانات بهتر از جمله زیرساختهاي اقتصادي و افزایش ظرفیتهاي تولیدي، منابع طبیعی، جاذبههاي گردشگري و... از توسعهیافتگی بیشتري نسبت به استانهاي دیگر برخوردار هستند.
استان بوشهر یکی از این استانهاست که به لحاظ منابع و ثروت یکی از مهمترین استانهای کشور بوده و پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است. وجود ذخایر عظیم نفت و گاز، منابع معدنی غنی، همجواری با خلیج فارس و همسایگی با کشورهای حوزه این خلیج، رونق محصولات کشاورزی خارج از فصل، پرورش میگو و فعالیت لنجهای سفاری و صیادی و... از جمله امکاناتی است که استان بوشهر را از نظر منابع با دیگر استانهای کشور متفاوت میکند؛ با این حال در سالهای اخیر با وجودی که همواره استان بوشهر در زمره استانهای با نرخ بیکاری پایین بوده است اما روند ایجاد اشتغال در این استان با وجود این میزان امکانات و قابلیتها، روندی معکوس بوده و حاصل تلاش نمایندگان دولت از سال 92 تاکنون در این استان، چیزی جز افزایش نرخ بیکاری برای مردم بوشهر نبوده است.
روند نرخ بیکاري در سالهاي 92 تا 97 نشان میدهد که نرخ بیکاری در سال 95، با 4/12 درصد بالاترین میزان را در کشور داشته است. این در حالی است که در همین سال 13 استان (42 درصد از استانها) دارای نرخ بیکاري بالاتر از نرخ بیکاری مربوط به کل کشور بودهاند. در سال 1394، استانهایی که دارای نرخ بیکاری بالاتر از نرخ بیکاری مربوط به کل کشور بودهاند، کمترین سهم (39 درصد) را داشتهاند. همچنین کمترین نرخ بیکاري در سالهاي مورد بررسی مربوط به سال 1392 با 4/10 درصد بوده است که در سال مذکور، 48 درصد از استانها داراي نرخ بیکاري بالاتر از نرخ بیکاری کشور بودهاند.
طی سالهای مورد بررسی، استان بوشهر از سال 1392 تاکنون روند نسبی افزایش نرخ بیکاری را حفظ کرده و تقریبا در اکثر این سالها به میزان بیکاران استان افزوده شده است. بر اساس این گزارش، استان بوشهر در سال 1392 و 1393 دارای نرخ بیکاری تکرقمی معادل 9 درصد بوده است که این نرخ در سال پس از آن یعنی سال 1394 با افزایش 7/0 درصدی به 7/9 درصد رسیده است.
یک سال پس از آن و در سال 1395، نرخ بیکاری بار دیگر با جهشی کمسابقه از 7/9 درصد به 3/11 درصد افزایش یافت که بیشترین افزایش نرخ بیکاری در سالهای اخیر این استان بوده است. استان بوشهر در سال 1395 بیش از 5/1 درصد به تعداد بیکارانش افزوده شد که سبب بهوجود آمدن مشکلات معیشتی بسیاری برای مردم این استان شد.
آمارهای مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دو سال اخیر نیز نرخ 11 درصدی را برای بیکاری بوشهر عنوان کرده که نشان میدهد نرخ بیکاری در این دو سال بدون تغییر و به میزان 3/0 درصد کمتر از سال 95 بوده است. لازم به ذکر است که نرخ بیکاری کل کشور نیز در سال 96 نسبت به سال 95 به همین میزان 3/0 درصد کاهش داشته است.
البته استان بوشهر در سالهای اخیر همواره نرخ بیکاری کمتری نسبت به میانگین کشوری داشته است، با این حال، در استانی با این جمعیت کم و افزونی منابع و امکانات انتظارها از نرخ بیکاری رقمی تکرقمی و بسیار پایینتر از نرخ فعلی است. نکته قابل ذکر دیگر در خصوص نرخ بیکاری استان بوشهر، درصد مشارکت اقتصادی (نسبت جمعیت فعال در بازار کار (شاغلان و بیکاران) به تعداد جمعیت در سن فعالیت) پایینتر از میانگین کشوری است که نشان میدهد نرخ بیکاری ثبت شده برای استان بوشهر کمتر از واقعیت آن است؛ در واقع بخشی از تعداد بیکاران بهعلت نداشتن مشارکت اقتصادی در آمار بیکاری لحاظ نمیشوند.
گفتنی است نرخ مشارکت پایین، نشاندهنده این است که درصد چشمگیری از جمعیت در سن کار از گروه جمعیت فعال کشور خارج شده، بهدنبال فعالیتهای تولیدی نیستند. این مساله ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد ولی در مجموع بهمعنی ناتوانی جامعه در بهکارگیری و مدیریت منابع انسانی است.