بامداد جنوب - الهام بهروزی:
صحبت از جامعهای زخمخورده است و عمیقتر از آن نمایش زخمخوردگی زنان است؛ زنانی که آتش کینه و عصیبتهای بشری دامن آنها را گرفته و عزیزانشان را به کام خاک کشانده و زندگی را صرفا در میان چهاردیواری خانهشان امن میبینند و تمام حواس خود را از دنیای پیرامونی به دنیای یاسآلود و وهمناک خویش گره زدهاند... آنها سخت از آدمها رنجیدهاند و یکی در گوشه خانه و دیگری در آلونکی در ریگزار هر روز آروزهای ناگفته و سربهمهر خود را به سیمای مصائب رنگ میزنند و از همه جا گریزان عزیزی را میپایند؛ یکی مادری دلنگران است و دگیری دختری عاشق و جسور!!!
فضلالله عمرانی در سیامین دوره جشنواره استانی تئاتر بوشهر این بار تراژدی تلخی را از یک نزاع خونین در روستایی کوچک روایت کرد. «عروسی خون» نوشته فدریکو گارسیا لورکا (شاعر و درام نویس رمانتیک اسپانیایی) اثری بود که عمرانی آن را کار کرد و کوشید با ایرانیزه کردن متن امکان ارتباط گرفتن مخاطب با متن را فراهم آورد. این متن به سختی با ظلم علیه زن، آداب و سنن، عشقهای فروخورده و آزادی در بند گره خورده که در فرم نمایشی آوانگارد و نمادین هویت یافته است. عمرانی با تحولی که در فضا و جغرافیای متن ایجاد کرده، توانمندی خویش را در مقایسه با دورههای پیش بیشتر به رخ کشیده و بالندگی تئاتر را دیّر به همگان یادآوری کرد. بدون شک عمرانی به همراه همسرش زیبا دریاسفر تحول شگرفی را در تئاتر جنوب استان ایجاد کرده است و به حقیقت در این اثر نمیتوان بهراحتی چشم بر بازی روان و خوب دریاسفر بست؛ چراکه این بانوی هنرمند با توانمندی از عهده ایفای نقشش برآمد و توانست حسرتهای یک دختر دلباخته منتظر و رها در آروزهایش را به نمایش بگذارد. او در این اثر روی زبان بدن خود بیشتر از قبل کار کرده بود و متناسب با فحوای متن با حرکاتش مخاطب را درگیر میکرد که این نشات گرفته از هدایت خوب کارگردان اثر بود.
با این اوصاف نمایش «عروسی خون» به کارگردانی فضلالله عمرانی که در دومین روز جشنواره استانی تئاتر بوشهر به روی صحنه رفت، با اقبال خوبی از سوی هنرمندان تئاتری روبهرو شد که این مهم بدون شک خستگی را از تن عوامل نمایش بیرون آورد. بدیهی است جشنوارهها نقش شگرفی را در خودباوری و باورمندی هنرمندان تئاتری برای تولید آثار بامحتوا و متناسب با ذائقه مخاطب ایفا میکنند و میتوانند در پویایی و سرزندگی تئاتر یک منطقه تاثیر بسزایی داشته باشند و در جذب نگاه مخاطبان به سمت این هنر نقشآفرین ظاهر شوند. بدون اغراق باید اعتراف کرد در سایه برنامهریزی منظم انجمن هنرهای نمایشی در این چند سال اخیر تئاتر بوشهر در زمینه جذب مخاطب موفق ظاهر شده، بهگونهای که در این دوره، بلیت بیشتر اجراها به صورت کامل فروش رفته که این مهم نوید روزهای روشنی برای تئاتر بوشهر میدهد. بدون شک کارگردانهای جوانی چون عمرانی در تلاشند تا با اقتباس متون قوی خارجی به غنای تئاتر این خطه بیفزایند. عمرانی متولد سال 62 در بندر دیّر است. وی بازی در آثاری نظیر «شوالیه دریای سرخ»، «روزی که شیطان گریست»، «خاطرات جوانی در یک خرابه زیر بارن»، «شبیه پدر»، «تایتانیک زپرتی»، «موریانههای موزی برچ برچی»، «پژوهشی بیحاصل»، «تاریخ مستطاب آشپزی»، «چترت رو باز کن ماندالا»، «کمدی اکتشافات»، «وقتی پای قانون در میان باشد»، «پدرم همین نزدیکیها منتظر است باید بروم»، «یک تخت حوضی فوقالعاده بیمزه»، «چشمهای نیمهسرخ عروسک»، «پل نو» و «سه روایت از مردن در یک روز مهآلود» را تجربه کرده است. عمرانی همچنین کارگردانی آثاری چون «پدرم همین نزدیکیها منظراست باید بروم»، «روایت از مردن در یک روز مهآلود»، «پل نو»، «پیک نیک در میدان جنگ»، «هامبورگ بصره قوچان» و... را در کارنامه خود ثبت کرده است. وی مسوول گروه نمایشی «آفرینگان» دیّر است. گفتوگویی را به بهانه نمایش «عروسی خون» با عمرانی صورت دادهایم که شما را به خواندن آن در ادامه دعوت میکنیم.
ملاکی که برای انتخاب متن برای جشنواره امسال داشتید، چه بود و چرا در سالهای اخیر گرایشتان به سمت آثار تراژیک فدریکو گارسیا لورکا است؟
بهدلیل نگاه ویژهای که لورکا به مسائل زنان در جامعه خویش داشته، این متن را برای امسال برگزیدم. چون متنهای این نمایشنامهنویس برخاسته از یک جامعه سنتی است که مانند جامعه ما سخت پایبند به آداب و رسوم است و حاوی فرهنگی است که در آن زنانش نیاز به کند و کاو دارند.
این متن به مخاطب چه چیزی را القا میکند؟
«عروسی خون» در واقع القا کننده عشق به زن است که خلاصه همان عشق به سرزمین است.
نمایشنامه «عروسی خون» یکی از آثار برجسته جهانی است و بهطور کلی ایرانیزه کردن این متنها کار راحتی نیست، بنابراین شما چگونه از عهده این مهم برآمدید؟
بههر حال تقریبا آثار سهگانه لورکا برای اینکه تاکید زیادی بر آداب و رسوم دارد و همچنین با توجه به قصههایی که دارند قابلیت آداپته کردن با فرهنگ و اتفاقات جامعه روز خودمان نیز دارند.
شما در این اثر نشان دادید که حرف تازهای را در تئاتر ساز کردهاید؛ چراکه دست روی مسائل خاصی میگذارید، فکر میکنید پرداختن به موضوعات این چنینی چقدر میتواند جاذبه داشته باشد؟
در طول سالهای فعالیتم در تئاتر تجربههای زیادی را کسب کردهام و دوست دارم هر روز هم تجربیات بهتری داشته باشم، از اینرو، سعی کردم که موضوعات خاصی را که قدرت جذب مخاطب داشته باشد، انتخاب کنم.
نمایش «عروسی خون» تقریبا دکور سنگینی داشت، با توجه به تجربیات قبلی شما میتوان گفت که از جمله کارگردانهایی هستید که به دکور توجه ویژه دارید، نقش دکور در جذب مخاطب و پیشبرد مقصود تئاتر چیست؟
دکور و سایر اجزای یک تئاتر صرفا دست من نیست، بلکه در طول کار به این نتایج میرسم که دیگر عوامل نمایش چگونه باشند! برای همین سعی میکنم تا آنجایی که در توانم است، برای تولید یک اثر هزینه کنم.
شما در این نمایش از موسیقی افکتی استفاده کردید، اگر از موسیقی زنده بهره میگرفتید، کار زندهتر جلوه نمیکرد؟
بهطور قطع استفاده از موسیقی زنده در نمایش تاثیر بهتری خواهد داشت ولی بهدلیل اینکه این کار نیاز به یک گروه موسیقی با سازهای متفاوتی داشت و متاسفانه این امکان برای ما وجود نداشت، سعی شد در حد امکان برای این کار موسیقی خلاقانه ساخته شود.
در این نمایش باز هم به دنیای زنان و مصائب و تنهایی سرکوفت شده آنها توجه ویژه دارید، فکر میکنید دنیای تئاتر چقدر میتواند در انعکاس چالشهایی که زنان در جوامع سنتی با آن روبهرو هستند، موفق ظاهر شود؟ و فضا را برای باورپذیری آنها فراهم کند؟
همیشه گفتم که بهترین هنر برای بیان مسائل موجود در جامعه هنر «نمایش» است؛ چراکه بهدلیل سیستم ارائه آن که بهصورت زنده است، تاثیر بیشتری بر مخاطبش میگذارد.
گریم این کار گریم پیچیدهای بود وجود لکههای خون و استفاده از نقاب در گریم چهره بازیگران الهام گرفته از القای چه پیامی به مخاطب بود؟
در این نمایش از ابتدا بیانگر آن بودیم که در جامعه همه به نوعی یک درد و زخمی خوردهاند، از این رو سعی شد برای انعکاس این آلام و زخمها از گریمهایی با شدت زیاد و بهصورت گزارهگرایی استفاده شود.
فضلالله عمرانی در تئاتر به دنبال چیست و فکر میکنید حضور در جشنوارههای معتبر تئاتری چقدر در بالندگی توانمندیهایش نقش دارد؟
بهدنبال کشف درونی خودم هستم که تا کجا میتواند این دنیا برای من ادامه داشته باشد. بهطور قطع همیشه گفتم که حضور در جشنوارهها نه تنها باعث میشود که ارتباط با محیط پیرامونی خود را بسط میدهید بلکه باعث کسب تجربههای بیشتر برای درک و کشف تواناییهای ذاتی خود میشود.
امسال سطح جشنواره استانی بوشهر را چگونه ارزیابی میکنید؟
امیدوارم در سطح خوبی برگزار شود.
سخن پایانی؟
از همه عواملی که مرا در تولید نمایش «عروسی خون» یاری و همراهی کردند، سپاسگزارم.
یادآوری میشود، در نمایش «عروسی خون» زیبا دریاسفر، سام موسایی، ندا بداغی، پژمان برزگر، محمد عمرانی، روحالله فرهنگدوست، زهرا عمرانی، فاطمه پولادخای، حسین عالیزاده، نسترن محسنی و سلمان حسینپور به ایفای نقش پرداختند. مجری طرح این اثر نیز عبدالحمید شعرانی بود. دیگر آثاری که در این جشنواره حضور دارند، عبارتند از: نمایش «دالتونها» کار ابوذر یزدانپناهی (بوشهر)، «همیشه باید طرف مرده رو گرفت» کار محسن حلوایی (بوشهر)، نمایش «بیطال» کار کوشیار یزدانی (آبپخش)، «طهرون» کار حسن رضایی (بوشهر)، نمایش «مبارزه زن ماهیگیر» کار مجتبی حیدری (برازجان)، نمایش «به چرک مینشیند» کار علی حجی (گناوه)، نمایش «افسانههای نیمه افلیج» کار علیرضا رحیمزاده (گناوه)، «تور» کار سیدمهدی محمدی (دیلم)، نمایش «کوچه مختار بود و ساسان بود و سیمین» کار جواد صداقت و الهام ابنی (بوشهر)، «تعزیهای در باب خودکشی» کار ابوذر مختارزاده (کنگان)، نمایش «کمدی استشمامات» کار عبدالرسول محمودی (دیّر)، «نپتا» کار حسین اسدی (خارگ) و «بازگشت تارزان» کار رامتین بالف (بوشهر). هیات انتخاب این رویداد متشکل از کورش نریمانی، احمد آرام و غلامحسین دریانورد است.