بامداد جنوب - علی تنگستانی:
سیستمی که قرار بود اشتباه داوری را کاهش دهد، بعد از ماهها وارد فوتبال کشورمان میشود، این خبر این پرسش را به ذهن متبادر میکند که آیا فوتبال ما میتواند خود را با این سیتسم وفق دهد؟!
نیمفصل نخست لیگ هجدهم از حیث اشتباهات داوری و اعتراض تیمها به تصمیمات نادرست داور مسابقه اگر متر و معیاری برای اندازهگیری داشته باشد بیشک رکوردی تازه در فوتبال ایران از خودش بهجا میگذارد، اگرچه اعتراض به تصمیمات داور به درست یا اشتباه همیشه در فوتبال ما وجود داشته است ولی اینکه اکثر تیمهای حاضر در لیگ برتر خود را قربانی امتیازات زیاد از دست رفته بهخاطر سوتهای اشتباه بدانند اتفاقی است که کمتر شاهد آن بودیم.
ماجرا به قدری بغرنج شده است که رابطه میان باشگاهها و مسوولان و کادرفنی و عوامل و بازیکنان تیمهای مختلف تیره و تار شده است و هر روز بهخاطر متهم کردن تیم رقیب به سود بردن از اشتباهات داوری، چند نفر در مصاحبههای خود از خجالت یکدیگر در میآیند و فضایی به وجود آمده که زیبنده ورزش ایران نیست. در این بین صحبتهایی از لزوم استفاده از تکنولوژی VAR در لیگ برتر ابتدا مطرح شد و با وجود اینکه عدهای آن را غیرممکن میدانستند، فشارهای افکار عمومی و مطالبه باشگاهها از فدارسیون این نهاد را ناچار کرد چگونگی پیاده کردن این سیستم را بررسی کنند و به همین ترتیب روزهای اخیر هر روز خبر جدیدی در مورد راهاندازی این تکنولوژی منتشر شد ولی مشکلات و مسائلی در این میان وجود دارد که باید جدی بررسی شود.
از روزهای اول، بحث هزینه راهاندازی تکنولوژی VAR مطرح بود و افراد و کارشناسان مختلف هر کدام نظرات متفاوتی در این مورد داشتند. فریدون اصفهانیان در صحبتهای خود عنوان کرده بود راهاندازی تکنولوژی VAR در هر ورزشگاه ایران 300 هزار دلار (سه میلیارد تومان با احتساب هر دلار 10 هزار تومان) هزینه دارد که ولی برخی عقیده داشتند رقم واقعی این تکنولوژی به مراتب بالاتر از چیزی است که اعلام شده است.
از طرفی سیستم استاندارد VAR با همان تکنولوژی روز دنیا که در جام جهانی و بعد از آن در لالیگا و چند لیگ معتبر دیگر مورد استفاده قرار گرفته است به احتمال زیاد در ایران و در ورزشگاههای ایران سوای هزینه خود قابل استفاده نیست و فضای مورد نیاز جایگیری دوربینها و اتاق مخصوص استقرار داوران در آن وجود ندارد. از طرفی 3 تا 4 داور باید در اتاق VAR حاضر و مشغول بازبینی صحنهها باشند که این خود تعداد آفیش داوران در هر بازی و البته هزینه رفت و آمد و دستمزد آنها را بالا میبرد. فوتبالدوستان به یاد دارند که در هفتههای ابتدایی لیگ برتر کمیته داوران هزینه بلیت هواپیما برای داوران را نداشت و آنها را با اتوبوس به شهر مورد نظر میرساند و بعد از اعتراضاتی که صورت گرفت سعی کرد برای هر بازی داوری را که محل سکونتش نزدیک به محل برگزاری بازی است، انتخاب کند تا در هزینه رفت و آمدها صرفهجویی شود که این اقدام هم اعتراضات خودش را به همراه داشت. در چنین شرایطی که کمیته داوران از پرداخت دستمزد مکفی به داورانش عاجز است، چطور میخواهد چنین سیستم پرهزینهای را راهاندازی کند؟
این تنها مشکل نیست. چند روز قبل خبری منتشر شد که واکنشهای تندی به همراه داشت و آن استفاده از VAR تنها در چهار ورزشگاه آزادی، نقش جهان، امام رضا (ع) و فولاد آرنا بود. تصمیمی که از ابتدا مشخص بود غیراصولی است و اجرائی شدنش نه تنها مشکلی حل نمیکند که مشکلی جدید میآفریند. بهطور قطع با این حجم از اعتراض تیمهای مختلف به اشتباهات داوری، تیمهایی که از این تکنولوژی بهرهمند نمیشوند نسبت به اجرا نشدن عدالت و مساوات بین تیمها و ورزشگاههای مختلف هم معترض خواهند شد و جو متشنج کنونی بدتر میشود. این خبر واکنشهای منفی و تندی به همراه داشت و بهنظر میرسد اگر اجرائی شود باید شاهد جنگ و دعوای جدید و البته با دامنه بیشتری باشیم که فضای لیگ را در نیمفصل دوم ملتهبتر خواهد کرد. در رابطه با این مشکلات با یکی از ناظران داوری، عبدالرسول استادزاده، استانمان گفتوگو کردیم تا ببینیم این تکنولوژی در فوتبال ایران موثر خواهد بود یا خیر.
فوتبال ایران، زیرساخت برای تکنولوژی VAR ندارد
زیرساخت این مجموعه در کشور ما هنوز فراهم نشده است و از نظر من، ما فقط 10 درصد پیشرفت داشتهایم. تکنولوژِی که در این چند روز در یکی از ورزشگاه تست شده است، یک نسخه موقت برای فوتبال ما است، چراکه اشتباهات داوری هیچوقت کم نخواهد شد. تمام تصمیمات یک داور، آنی است و باید در لحظه بهترین تصمیم درست را بگیرد، تصمیمی که هم میتواند درست باشد و هم اشتباه. بر اساس هفده قانون موجود در کتاب فیفا، داوران باید آنی تصمیم بگیرند و تشخیص دهند فلان صحنه خطاست یا خیر. بحثی بعدی من این است که ما وقتی در استفاده از تکنولوژیهای روز فوتبال موفق هستیم که فنسهای موجود در ورزشگاه را از بین ببریم تا تماشاگران فوتبال با لذت بیشتری بتوانند فوتبال را تماشا کنند. اگر ما توانستیم این کار را انجام دهیم، مطئن باشید آن موقع زیرساخت لازم برای تکنولوژِ VAR فراهم خواهد بود. متاسفانه ما هنوز از نظر فرهنگی در درجه پایینی قرار داریم و این تنها حرف من نیست بلکه حرف خیلی از بزرگان فوتبال کشورمان است.
برای مثال، وقتی بازیکنان یک تیم در کشورهای اروپایی و عربی برای عکس دسته جمعی در زمین فوتبال کنار هم قرار میگیرند، عکاسان و خبرنگاران با یک نظم خاص شروع به عکسبرداری میکنند ولی در ایران اینطور نیست. ما هنوز نتوانستهایم نظم خاصی برای عکاسان ایجاد کنیم، ما هنوز نتوانستهایم راههای ورود هواداران فوتبال به ورزشگاه را دستخوش تغییراتی کنیم، ما هنوز نتوانستهایم که بر اساس تعداد صندلی، تماشاگران را وارد ورزشگاه کنیم. این بخش کوچکی از مشکلات فرهنگی فوتبال ماست که زمان میبرد همه آنها حل و فصل شود. از طرفی دیگر، برای تکنولوژی VAR باید هزینه زیادی پرداخت کرد که با توجه به مشکلات فوتبال ایران، چندان بهصرفه نیست. البته باید بگویم که ورزشگاههایی که در کشور هم داریم از نظر زیرساخت چندان برای این تکنولوژِی نیستند. علاوه بر این، ما نیاز به دوربین حرفهای و مخصوص این کار داریم که باید در تمام ورزشگاه نصب شود ولی خودتان بهتر میدانید که مراکز سیما استانهای ما آنچنان دوربینهای حرفهای ندارد و اگر بخواهیم این دوربینها از خارج تهیه کنیم، باید پول زیادی را صرف این کار کنیم.
VAR، میتواند بین داوران اختلاف ایجاد کند
به هر حال VAR کمک میکند که حق به حقدار برسد ولی نحو استفاده ازاین تکنولوژی خود نیاز به زمان دارد چراکه مسوولان کمیته داوران باید دورههای آموزشی برای داوران برگزار کنند تا آنها با نحوه استفاده از VAR آشنا شوند. البته مساله دیگری که باید بگویم این است که این تکنولوژی باعث میشود تا در بین داوران اختلاف ایجاد شود، چراکه برخی از داوران نمیخواهند داور VAR شوند. لازم به ذکر است که در جام جهانی 2016 روسیه هم تعدادی محدودی از داوران فقط برای این کار به روسیه رفتند تا کمک داور ویدئویی شوند. این برای داوران پشت دروازه هم صدق میکند. باز هم باید بگویم که این تکنولوژی بهنظر میرسد تا دوران موفقی در ایران نخواهد داشت و بیشتر بهعنوان یک داوری موقت در لیگ برتر استفاده خواهد شد. نکته دیگری که شاید مهم بهنظر برسد این است که تمام بازیها باید از یک اتاق واقع در یکی استانهای کشور (به احتمال زیاد تهران) کنترل شود. کما اینکه این اتفاق در بازیهای جام جهانی هم رخ داد و داوران VAR از شهر دیگری نظارهگر بازی بودند. این مساله هم خود میتواند حاشیههای برای این تکنولوژی ایجاد کند. به هر حال برای ارتباط با داوران باید اینترنت و دستگاه پخش صحنه داشته باشیم و این در حالی که ما ناظران حتی یک دستگاه پخش بازی در جایگاه خود نداریم. بدون پرده میگویم هر وقت فرهنگسازی در ورزشگاه انجام شد، میتوان از این سیستم استفاده کرد.
محدودسازی این تکنولوژی، خود یک مشکل بزرگ است
بحث دیگری که در این مطرح است این است که طبق گفته فدراسیون قرار است که این سیستم در ورزشگاههای محدودی انجام شود که این خود میتواند مشکلات بیشتری ایجاد کند. مثلا استقلال به جم میآید ولی VAR در آنجا نیست ولی این تیم وقتی به اصفهان میرود در آنجا VAR است که این یک نکته منفی است. این برای همه تیمهای لیگ برتر صدق میکند و میتواند حاشیههای زیادی را بهوجود آورد. اعتقاد من این است که بهتر این تکنولوژی فعلا در ورزشگاه آزادی استفاده شود تا تقریبا هر تیم یکبار آنها را تجربه کند. باز هم میگویم این سیستم هزینههای زیادی دارد و فقط مرهمی برای تماشاگران فوتبال خواهد بود نه بیشتر. به هر حال همانطور که قبلا گفتهام، اشتباه داوری در هر بازی ممکن است رخ بدهد و جزئی از فوتبال نیست. داور باید سعی کند بدون اشتباه بازی را قضاوت کند، چراکه این وظیفه اصلی او است.