علیرضا لشکریپور:
آزادی؛ آری آزادی، این درّ ثمین تمام اعصار، برترین خواسته عدالتخواهان، زیباترین رویای بیداران، تلخترین کابوس ستمگران و رایحه خوش تنفس؛ سالها و قرنهاست که در هالهای از مغلظه به تشنگان بیداری عرضه شده است. جان استوارت میل، فیلسوف انگلیسی، در این کتاب قصد دارد از دیدگاه خود، آزادی را بکاود و معیارها و شاخصههای آن را برای شخص، جامعه و حکومت بیان کند.
در پشت جلد کتاب میخوانیم:
«رساله آزادی یکی از آثار برجسته و عمیق جان استوارت میل، فیلسوف نامدار انگلیسی، است. در این رساله استوارت میل یکی از پیچیدهترین مفاهیم فلسفی یعنی آزادی را مورد مطالعه قرار داده و کوشیده است حدود آزادی فردی و اصول آن را روشن سازد و رابطه آن را با قدرت و سلطه اجتماعی نشان دهد.
به عقیده او در جامعهای که افراد آن از آزادی بیبهرهاند، شخصیت این کار از بین میرود و در نتیجه جامعه از پیشرفت باز میایستد. از اینرو استوارت میل در این کتاب از آزادی و احترام شخصیت افراد بشر دفاع میکند.
این کتاب برای آگاهی از دیدگاه اجتماعی و فلسفی استوارت میل، راهنمایی آموزنده و سودمند است».
جای خالی آزادی بیان و آزادی اندیشه در جامعه امروز ایران بسیار بسیار احساس میشود و این مهم نشان میدهد که یکان یکان افراد جامعه نه تنها تحمل شنیدن نظرات مخالف را ندارند بلکه خود نیز در میان حصارهای جهل گیر انداخته و توانایی آزاداندیشی ندارند.
ترجمه کتاب بسیار خوب و روان است و خواننده را اذیت نمیکند اما متن کتاب مانند دیگر متون فلسفی و اجتماعی ممکن است خواننده تازه کار را به چالش بکشد و حرفهایها را در ژرفای بحر تفکر فرو برد.
در کل قلم استوارت میل بسیار سلیس و برنده و بیرحم است و پیکان انتقاد را بدون ترس و تعارف به سمت همه نشانه میرود در عین حال از حدود اخلاق خارج نمیشود و به گروه، اندیشه یا فردی توهین نمیکند؛ گویی استوارت میل اندیشه آزاد خود را در رسالهای درباره آزادی، آزادانه بیان میکرد و انگار این کتاب آیینه خویش است.
بهشخصه با بسیاری از سخنان استوارت میل موافقم اما در فصل آخر مباحثی را در دایره آزادی قرار میدهد که اگر اتفاق بیفتند، جامعه به سمت فساد و پوچی پیش میرود. این کتاب را به تمامی جویندگان آزادی و همچنین علاقهمندان به فلسفه و علوم اجتماعی توصیه میکنم.