بامداد جنوب - ابوعلی زرین قلم: 

یک وقتی سوال پیش می‌آید که احزاب کشور چگونه این همه اسم انتخاب می‌کنند که هیچکدام مثل هم نیستند؟ مگر نه این‌که همه احزاب با شعار مردم‌سالاری، دمکراسی، عدالت، آزادی، احترام به حقوق شهروندی یا با نگاه ایدئولوژیک که مبناهای دینی و مذهبی دارند، شکل گرفته‌اند، پس چگونه در ایران این همه اسم برای احزاب انتخاب شده است؟

بر اساس گزارش‌هایی که پیش از این منتشرشده بود، در ایران بیش از 220 حزب رنگارنگ وجود دارد که همه هم دبیرکل دارند! جالب آن‌که هیچکس خبری از این احزاب نشنیده و نام و عنوان برخی از آنها شاید فقط همان ثبتی باشد که در وزارت کشور وجود دارد. حالا هم می‌گویند که قرار است 40 حزب دیگر به این سیاهه اضافه شوند. در کشور ما کسی قائل به کارکرد احزاب نیست، کسی قائل به پیگیری روند کاری احزاب نیست و صرفا می‌گویند که حزب داریم، احزاب برخی اوقات با کفر و دشمن برابر می‌شوند و اصولا به باور سران حاکمیت، احزاب آفت هستند و فقط نامشان باشد، کافی است.

سخنگوی وزارت کشور با بیان این‌که توسعه سیاسی و اجتماعی به‌ویژه در زمینه احزاب مورد توجه وزارت کشور بوده است، گفت: در سه سال اخیر ۳۳ جلسه کمیسیون ماده ۱۰ احزاب تشکیل شده که ۱۶۶ مصوبه درباره فعالیت‌های احزاب، تشکل‌ها و اقلیت‌های دینی داشته است.

سیدسلمان سامانی با بیان این‌که خانه احزاب که در دولت گذشته تعطیل شده بود در دولت یازدهم به‌عنوان یک نهاد تاثیرگذار با ترکیب سه فراکسیون اصلاح‌طلب و اصولگرا و مستقل در راستای حمایت از توسعه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی راه‌اندازی شد، اظهار کرد: با همکاری و استقبال گروه‌ها و احزاب تاکنون دفاتر استانی خانه احزاب در ۱۴ استان کشور فعالیت خود را آغاز کرده‌اند.

وی تدوین شیوه‌نامه فعالیت جبهه‌های حزبی در دولت یازدهم را در راستای شفاف‌سازی و قاعده‌مند کردن فعالیت‌های سیاسی مهم دانست و بر توجه دولت به این امر تاکید کرد و گفت: در دولت تدبیر و امید با درخواست تاسیس ۴۰ حزب جدید موافقت شده است که از این تعداد ۲۵ حزب مجوز فعالیت دائم دریافت کرده‌اند و ۱۵ حزب جدید دیگر ضمن دریافت مجوز فعالیت موقت در حال طی مراحل قانونی و تشکیل دفاتر استانی به منظور دائمی کردن مجوز خود هستند. همچنین سالیانه ۶۰ کنگره حزبی با حضور ناظران وزارت کشور برگزار می‌شود که تغییرات آنها از سوی وزارت کشور نظارت و ثبت و در روزنامه رسمی کشور هم منتشر می‌شود.

سامانی با اشاره به لایحه جامع انتخابات گفت: در این لایحه چارچوب‌ها و قواعد لازم برای مشارکت قانونمند و مسوولانه احزاب سیاسی در عرصه انتخابات تبیین شده است. نقش احزاب در این لایحه بسیار برجسته‌تر از چیزی است که فعلا در انتخابات شاهد آن هستیم و این موضوع به جد مورد تاکید لایحه است و در مواد مختلفی وظایف و نقش ویژه‌ای برای احزاب در نظر گرفته شده است.

به گفته وی، ایجاد شورای گفت‌وگوی سیاسی در استان‌ها را یکی از برنامه‌های مهم وزارت کشور در توسعه سیاسی و اجتماعی عنوان کرد و افزود: برای نخستین‌بار منشور گفت‌وگوی سیاسی در راستای تعامل و هم‌اندیشی استانداران و فرمانداران با فعالان سیاسی تهیه و ابلاغ شد که این امر می‌تواند گامی رو به جلو در هم‌فکری، هم‌اندیشی و هم‌افزایی بیشتر مدیران اجرائی کشور با گروه‌های مختلف سیاسی در پیشبرد برنامه‌ها باشد. 

سامانی در حالی این حرف را می‌زند که در استانی مانند بوشهر، نه گفت‌وگوی سیاسی وجود دارد و نه کسی کاری به کار احزاب و جریان‌ها داشته و دارد. با این حال او با بیان این‌که برای نخستین‌بار آیین‌نامه برگزاری تجمعات در مکان‌های خاص به تصویب رسید تا احزاب و گروه‌های سیاسی شناسنامه‌دار با کسب مجوز قانونی برنامه خود را در قالب تجمعات برگزار کنند، گفت: پیگیری‌های وزارت کشور در اختصاص یارانه به نتیجه رسید و در سال جاری حدود دو میلیارد تومان یارانه که از نیازهای مورد تاکید احزاب بود تخصیص یافته که این اعتبار به حساب خانه احزاب ایران واریز شده است و به احزابی که خود را با قانون جدید تطبیق داده باشند طبق دستورالعمل پرداخت می‌شود.

علی‌محمد نمازی، یک فعال سیاسی با اشاره به این‌که فقط دو یا سه حزب در کشور پنج هزار عضو دارند، گفت: می‌توان این راهکار را برای احزابی که تعداد اعضای آنها به پنج هزار نفر نمی‌رسد در نظر گرفت که لیست انتخاباتی آنها مثلا با امضای 20 هزار نفری مردم تهیه شود.

علی‌محمد نمازی در گفت‌وگو با ایسنا درباره نقش احزاب در لایحه جامع انتخابات، اظهار کرد: هنوز متن این لایحه را ندیده‌ام اما طبق گفته سخنگوی وزارت کشور، احزابی می‌توانند در انتخابات لیست ارائه کنند که دارای حداقل پنج هزار عضو در سراسر کشور بوده و پروانه فعالیت هم داشته باشند. فکر نمی‌کنم غیر از دو سه حزب از جمله کارگزاران سازندگی، احزاب دیگر دارای پنج هزار عضو باشند. 

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین با اشاره به این‌که بر اساس این لایحه تعداد اعضای حزب باید به تائید کمیسیون ماده ۱۰ احزاب برسد، بیان کرد: تعداد اعضای این کمیسیون محدود است و برای ارزیابی از تعداد اعضای احزاب در سراسر کشور باید تشکیلاتی ایجاد شود. از سویی احزاب هم عضو دارند و هم هوادار و باید در این لایحه یا آیین‌نامه اجرائی، تعریف دقیقی از هوادار و عضو حزب انجام شود. همچنین باید مشخص شود اگر حزبی بخواهد شکایت کند، به کدام مرجع رجوع کند؟ به احزاب اجازه داده شود در انتخابات شرکت کنند، می‌توان این راهکار را برای احزابی که تعداد اعضای آنها به پنج هزار نفر نمی‌رسد در نظر گرفت که لیست انتخاباتی آنها برای مثال با امضای 20 هزار نفری مردم تهیه شود یعنی 20 هزار رأی پای لیست این احزاب وجود داشته باشد.

به گفته وی، شاید هدف این لایحه از تاکید بر پنج هزار عضو احزاب این باشد که احزاب کوچک‌تر در هم ادغام شوند. ممکن است در مقطع انتخابات هم چنین اتفاقی رخ دهد اما مثل جبهه‌ها یا ائتلاف‌ها، اختلافات با پایان انتخابات آغاز می‌شود، زیرا روند ادغام احزاب عادی نبوده است. این نوع ادغام احزاب به زمانی حداقل پنج ساله نیاز دارد و برای انتخابات سال آینده جواب نخواهد داد. وجود احزاب لازمه دموکراسی است و انتخابات هدفمند با کارکرد حزبی مفهوم پیدا می‌کند. ما از هر روند طبیعی که انتخابات را به سمت کارکرد حزبی پیش ببرد، استقبال کرده و به آن کمک می‌کنیم.

با این حال به باور بسیاری از کارشناسان، بزرگ‌ترین مشکل کشور ما در حوزه سیاسی این است که نظام حزبی نداریم و احزاب به‌شدت دچار حاشیه هستند و چون جدی گرفته نمی‌شوند و وارد بازی نشده و نمی‌شوند صرفا نامشان حضور دارد. وجود نظام حزبی باعث خواهد شد ساز و کارهای لازم در حوزه سلامت سیاسی و اقتصادی و همچنین دانش مدیریتی در کشور افزایش پیدا کند. با این حال، به‌نظر می‌رسد در این زمینه هیچ گوش شنوایی وجود ندارد.