bamdad24 | وب سایت بامداد24

کد خبر: ۱۳۳۸۹
تاریخ انتشار: ۵۱ : ۰۱ - ۱۹ فروردين ۱۳۹۸
یادداشت
فایدۀ ادبیات معاصر چیست؟ باوجود دست‌کم دو هزار سال سابقه ادبیات، چرا نباید به شاهکارهایی اکتفا کنیم که همواره تأثیرگذار بوده­اند و چه لزومی دارد که ادبیات تازه خلق کنیم و بخوانیم؟ رضا براهنی در «کیمیا و خاک»­ پاسخ ساده­ای برای این پرسش دارد: «ادبیات باید ما را منعکس کند و ادبیات گذشتگان ما را منعکس نمی­کند.»(ص 30) به­زعم من پاسخ مفصل­تر را می­توان در کتاب «تاریکی معلق روز» رمان تازۀ زهرا عبدی سراغ گرفت.


بهزاد صادقیان فرد:

فایدۀ ادبیات معاصر چیست؟ باوجود دست‌کم دو هزار سال سابقه ادبیات، چرا نباید به شاهکارهایی اکتفا کنیم که همواره تأثیرگذار بوده­اند و چه لزومی دارد که ادبیات تازه خلق کنیم و بخوانیم؟ رضا براهنی در «کیمیا و خاک»­ پاسخ ساده­ای برای این پرسش دارد: «ادبیات باید ما را منعکس کند و ادبیات گذشتگان ما را منعکس نمی­کند.»(ص 30) به­زعم من پاسخ مفصل­تر را می­توان در کتاب «تاریکی معلق روز» رمان تازۀ زهرا عبدی سراغ گرفت.

رمان زهرا عبدی انعکاس زندگی اینجا و اکنون ماست. این انعکاس از نوع تقلید آینه­وار نیست؛ بلکه همچون چراغی است که بر آنچه هر روز می­بینیم می­تابد و این بار ابعاد تازه­ و پنهانی را از حقیقت آشکار می­کند.

تاریکی معلق روز از خرده روایت‌های متعدد و پرکششی تشکیل‌شده که تقریباً همه حول سه شخصیت اصلی (ایما اعلایی، دانیال دانشور و آتنا فرنود) می­گردد و درنهایت از طریق آن سه به یکدیگر متصل می­شود.

 ایما که فرزند پدری جانباز است، نمایندۀ نسلی است که ترکش­های جنگ را همچنان بر جسم و جان خود حس می­کنند و دچار «انفجاری تأخیری» (ص 169) هستند که نه به‌یک‌باره؛ بلکه طی سالیان متلاشی می­کند. روایت ایما روایتی بکر، دست‌اول و تفکر برانگیز از زندگی جانبازان و خانواده­های آنان ست که از کلیشه­های نخ‌نمای مربوط به جنگ فاصلۀ بسیار دارد. دغدغه آشنای زهرا عبدی – فضای دانشگاه و روشنفکری و تقابل این دو – از طریق شخصیت دانیال دانشور وارد رمان می­شود. دانیال نیز مانند ایما، کارآگاه خبرنگاری است که درصدد کشف و درعین‌حال رودررو با مراجع قدرتی است که حقیقت را مکتوم می­خواهند. درنهایت روایت آتنا فرنود تیترهای خبری آشنای چند سال اخیر را (اسیدپاشی، زنان مبارز کوبانی، شبکه­های اجتماعی و ...) در قالب جهان رسانه زده‌ای توصیف می­کند که در آن «بشردوستانه­ترین کارها زیر آرایش غلیظ؛ اما محوی از تبلیغ عرضه می­شود.»(ص 143)

گزینش پدیدۀ دیگری از دنیای معاصر (وبلاگ نویسی) به زهرا عبدی این امکان را داده است که به فُرم تازه­ای دست پیدا کند که بهترین و گویاترین شکل برای بیان محتوای موردنظر اوست. این محتوای گسترده از طریق زبان انعطاف­پذیری ارائه می­شود که در شاعرانه­ترین حالت­ها تهران را «شوکران شهری در دوردست­های نزدیک» (ص 373) توصیف می­کند.

در انتقاد از ادبیات، معمولاً فایده و کاربرد آن را زیر سؤال می­برند و ادبیات را صرفاً ابزاری برای سرگرمی می‌دانند؛ اما ادبیات در برخورد و تقاطع با دنیای معاصر می­تواند از طریق ایجاد نگرشی عمیق­تر نسبت به جهان، منشأ اثر و ایجادگر تغییر و تأثیر ملموس و بیرونی باشد. از این نظر «تاریکی معلق روز» تلاشی است برای نگریستن به حقیقت جهانی که در آن زندگی می­کنیم. هرچند، رمان به ما نشان می­دهد که این حقیقت، نه ساده و سرراست؛ بلکه سرشار از پیچیدگی است. از این نظر می­توان «تاریکی معلق روز» را به توصیف میلان کوندرا در هنر رمان نزدیک دانست: «روح رمان، روح پیچیدگی است. هر رمان به خواننده می­گوید: چیزها پیچیده­تر از آن‌اند که تو فکر می­کنی!»(ص 63)

 

نام:
ایمیل:
* نظر: