داود علیزاده:
هر چندی آمارهای طلاق و ازدواج از سوی نهادهای ذی‌ربط و یا مسوولان بخش‌های مختلف با نیت‌های سیاسی مطرح می‌شود؛ چراکه هر آمار می‌تواند به روش‌های مختلف و زوایای گوناگون مورد توجه قرار گیرد و بهره‌برداری سیاسی از این آمارها نیز متفاوت است؛ نظیر ارائه رشد آمار ازدواج یا به تنهایی اشاره به رشد و یا کاهش طلاقنسبیت سالانه طلاق و ازدواج و مواردی از این دست. با این حال، در این گزارش به آمارهای این چندسال و آن پرداخته می‌شود.
سخنگوی سازمان ثبت‌احوال در این خصوص گفت: سال گذشته ۵۴۹ هزار و ۸۶۱ نفر به خانه بخت رفتند و ازدواج آن‌ها به ثبت رسید. سیف‌الله ابوترابی در ادامه با بیان اینکه میانگین سن مردان در اولین ازدواج در سال گذشته ۲۷ و نیم سال و میانگین سن ازدواج زنان در اولین ازدواج در سال گذشته 4/23 سال است، افزود: میزان عمومی (ناخالص) ازدواج در سال گذشته هفت مورد به ازای هر هزار نفر است.
ابوترابی در مورد پنج استان دارای بالاترین میزان عمومی ازدواج در سال گذشته نیز گفت: این استان‌ها شامل خراسان شمالی (۹، ۵)، اردبیل (۸، ۹) کردستان (۸، ۷)، لرستان (۸، ۶) و خوزستان (۸، ۶) هستند.استان دارای پایین‌ترین میزان عمومی ازدواج در سال گذشته شامل استان‌های سمنان (۵، ۳)، البرز (۵، ۵)، تهران (۵، ۶)، بوشهر (۵، ۷) و اصفهان (۵، ۷) است.
ابوترابی با تاکید بر اینکه بر اساس گزارش آمارهای رسمی ازدواج و طلاق به‌صورت تفصیلی اواخر خردادماه امسال اعلام خواهد شد، تصریح کرد: بر اساس آمار رسمی، در سال ۹۶، ۶۰۹ هزار ازدواج ثبت‌شده و تعداد طلاق‌ها ۱۷۵ هزار مورد بوده است. هرچند تعداد طلاق‌ها تفاوت زیادی با آمار سال ۹۵ نداشت؛ اما نسبت ازدواج به طلاق عدد معناداری بود. بر این اساس از هر ۵/۳ ازدواج یکی به طلاق می‌انجامید که این نسبت در تاریخ کشور بی‌سابقه بود. (سال ۹۵ این نسبت ۸/ ۳ بود).
استفاده از نسبت ازدواج به طلاق امری رایج برای تخمین نسبی وضعیت طلاق در کشور است؛ اما به‌نظر سخنگوی سازمان ثبت‌احوال این نسبت «معنا ندارد و این آمارها هیچ ارتباطی به هم ندارند.»
پیش از این مهدی مسلمی‌فر، مشاور خانواده و زوج درمانگر در این رابطه به فرارو گفته بود: «نسبت ازدواج به طلاق بسیار مهم است. در برخی جوامع طلاق زیاد است؛ اما ازدواج هم زیاد است؛ مثلا در فرانسه و روسیه حدود 40 درصد آمار طلاق داریم؛ اما آمار ازدواج هم بالا است؛ ولی در کشور ما در حالی آمار طلاقمان افزایش پیدا می‌کند که آمار ازدواج افزایش پیدا نکرده است؛ یعنی هم افرادی که تاکنون ازدواج نکرده‌اند و هم افرادی که طلاق گرفته‌اند نتوانسته‌اند ازدواج کنند. نتیجه نسبت بالای طلاق به ازدواج، آشفتگی در عرضه و تقاضای رابطه جنسی و رابطه عاطفی است.»
هرچند این نسبت هم ایرادهایی دارد؛ مثلا ممکن است کسانی که چند سال پیش ازدواج‌کرده‌اند در سال جاری طلاق گرفته باشند؛ اما بازهم برای درک کلی وضعیت مقیاس مناسبی است. به گواه آمارهای سازمان ثبت‌احوال، طلاق در کمتر از یک سال بیشترین سهم طلاق‌ها را دارد.
همچنین تجربه نشان داده نسبت ازدواج به طلاق به درک مردم از پدیده طلاق نزدیک‌تر است تا تعداد واقعه طلاق خواهد بود. اولین آمار رسمی ازدواج و طلاق سال ۹۷ از سوی احمد تویسرکانی، رئیس سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و معاون رئیس قوه‌قضائیه ارائه شد.
به گفته وی، در سه‌ماهه اول سال ۹۷ حدود ۱۶۰ هزار ازدواج با رشد دو درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۹۶ و ۴۰ هزار طلاق با کاهش سه درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ثبت رسیده است؛ یعنی یک طلاق به ازای هر چهار ازدواج.
آخرین آمار، اما از سوی پروانه مافی، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون امور داخلی و شورا‌های مجلس و ارائه شده است. به گفته او، «در شش‌ماهه نخست (۱۳۹۷) ۴۸ هزار و ۲۸۷ واقعه طلاق ثبت‌شده است که در مقایسه با مدت مشابه پارسال با کاهش میزان ۵۱ هزار و ۵۱۴ واقعه، 3/6 دهم درصد روبه‌رو هستیم.»
این در حالی است که بر اساس اعلام سخنگوی سازمان ثبت‌احوال در شش ماهه اول سال ۹۶ حدود ۳۱۵ هزار ازدواج و ۸۵ هزار طلاق ثبت‌شده بود. در وهله اول اگر آمار ارایه شده برای شش‌ماهه ۹۷ درست باشد، تعداد طلاق ۳۷ هزار واقعه کاهش‌یافته است نه ۵۱ هزار. (شاید اشتباه محاسباتی یا مشکل پیاده کردن سخنرانی بوده است). از طرف دیگر، خود عدد ۴۸ هزار منطقی به‌نظر نمی‌رسد. اولا این عدد به این معنی است که طلاق نسبت به سال ۹۶ حدودا نصف شده است. همچنین اگر این آمار درست باشد با توجه به آمار سه ماهه اول سال، در سه ماه دوم سال تنها هفت هزار طلاق در کشور ثبت‌شده است.
اما مسوول دفتر پروانه مافی در پاسخ به فرارو این کاهش را منطقی می‌داند. به گفته او، یکی از دلایل این مساله کاهش شدید تعداد ازدواج‌ها (در سال‌های قبل) است.
او ادامه می‌دهد: «از طرفی اقدامات مجلس و دولت بعد از تاکیدات رهبر انقلاب در خصوص تشکیل شورای اجتماعی در وزرات کشور و فراکسیون خانواده مجلس، موجب کاهش طلاق در کشور شده است. از طرفی بررسی‌های اجمالی نشان می‌دهد آمار طلاق در شهرستان‌های اطراف تهران مانند اسلامشهر و پردیس به‌دلیل توسعه آموزش رو به کاهش است که این روند بر کاهش میزان طلاق در کل کشور موثر است». مسئول دفتر این نماینده مجلس به نقل از رئیس دادگستری اسلامشهر می‌گوید: «آموزش‌های اجراشده در این شهرستان موجب کاهش طلاق در کشور شده است.»
بر اساس آمار اداره ثبت‌احوال، آمار ازدواج در سال ۱۳۹7 نسبت به سال قبل، ۸ درصد کاهش داشته است؛ یعنی حدود ۵۱ هزار مورد از تعداد ازدواج‌ها کم شده است. پارسال حدود 609 هزار ازدواج به ثبت رسیده است. تعداد طلاق اما به حدود ۱۷۵ هزار مورد رسیده که بیشترین آمار ثبت‌شده در تاریخ ایران است؛ یعنی روزانه حدود ۴۰۰ طلاق.
به‌این‌ترتیب نسبت طلاق‌ها به ازدواج‌های ثبت‌شده در یک سال به ۲۹ درصد رسیده است که بالاترین آمار در تاریخ ثبت احوال ایران از سال ۱۳۴۴ شمسی است. تعداد طلاق‌ها از آغاز دهه ۱۳۷۰، روندی صعودی داشته است؛ اما از اوایل دهه ۱۳۸۰ هم‌زمان با افزایش تعداد ازدواج‌ها (که بیشتر مربوط به متولدین دهه ۱۳۶۰ بود)، تعداد طلاق‌ها هم افزایش‌یافته است. تا جایی که در سال ۱۳۸۵، تعداد طلاق‌ها به بیش از دو برابر سال ۱۳۷۵ رسیده است.
با وجود این، از سال ۱۳۸۹، با آغاز کاهش تعداد ازدواج‌ها، تعداد طلاق‌ها همچنان در حال افزایش است. درصد طلاق‌های ثبت‌شده از کل ازدواج‌های ثبت‌شده در یک سال را نشان می‌دهد. این نسبت از سال ۱۳۸۸ به شکل عجیبی افزایش‌یافته است. تا جایی که سال ۱۳۹۶، به‌اندازه حدود ۲۹ درصد ازدواج‌هایی که ثبت شدند، طلاق ثبت شد.
نسبت بالا به معنی درصد ازدواج‌های ختم شده به طلاق در یک سال «نیست» چون ممکن است بسیاری از موارد طلاق مربوط به ازدواج‌های ثبت‌شده در سال‌های قبل باشد. این نسبت تنها برای مقایسه وضعیت کلی ازدواج و طلاق در کشور است. در ایران تحقیقاتی در مورد دلایل طلاق انجام‌شده است اما معمولا نتایج این تحقیقات منتشر نمی‌شود. دلایل طلاق می‌تواند گسترده باشد. از نارضایتی جنسی تا اعتیاد و مشکلات مالی.
حامد برکاتی مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، گفته بود: متاسفانه با بالا رفتن سن ازدواج، جوانان ما سال‌های طلایی ۲۰ تا ۳۵ سال را که باید صرف ساخت زندگی و چشیدن طعم شیرین زندگی مشترک کنند، از دست می‌دهند.
وی با بیان اینکه متاسفانه شاهد افزایش سن ازدواج در بین جوانان هستیم، گفت: اکنون میانگین سن ازدواج در خانم‌ها حدود ۲۴ و میانگین سن ازدواج در آقایان به ۲۸ سال رسیده است.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به علل تاخیر ازدواج تصریح کرد: مسائل اجتماعی، اقتصادی، مسکن، درآمد، واهمه از زندگی مشترک و اطمینان نداشتن به آینده از مهم‌ترین علل افزایش سن ازدواج در جوانان محسوب می‌شود.
وی با اشاره به آمار طلاق در کشور گفت: نسبت طلاق به ازدواج در هرسال متفاوت است اما بر اساس آخرین آمار از هر سه و نیم ازدواج یک مورد به طلاق ختم می‌شود که این آمار در کلان‌شهرها یک مورد در هر سه ازدواج است و در مناطق خاصی مثل شمال شهر تهران از هر دو مورد ازدواج یکی به طلاق ختم می‌شود.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در ادامه به علل طلاق در کشور اشاره کرد و گفت: شناخت ناکافی، انتظارات از زندگی و اتفاق‌های ناخوشایندی که بین زوجین رخ می‌دهد برخی از علل طلاق محسوب می‌شود و وزارت بهداشت نقش عمده‌ای در این مسائل ندارد.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت بیان کرد: به زوجینی که در کلاس‌های هنگام ازدواج شرکت می‌کنند، آموزش‌هایی در زمینه احکام حقوق و روانشناسی نیز داده می‌شود و در این کلاس‌ها آموزش‌هایی می‌بینند تا اگر دچار چالش شدند قبل از اینکه در مورد آن از افراد غیر کارشناس مشورت بگیرند، در صورت مشاهده هرگونه موردی به مراکز معرفی‌شده مراجعه کنند و مشاوره تخصصی بگیرند.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به راه‌اندازی مراکز مشاوره جنسی اظهار کرد: کلینیک‌های مشاوره جنسی را به‌صورت پایلوت در چند استان راه‌اندازی کردیم و به‌تدریج این کلینیک‌ها در مراکز استان‌ها راه‌اندازی خواهند شد تا اگر جوانان مشکلی داشتند به این مراکز مراجعه کنند.
برکاتی ادامه داد: ما در حال طراحی مراکزی هستیم که جوانان در صورت بروز مشکل در پنج سال اول زندگی به این مراکز مراجعه کنند تا بتوانیم آمار طلاق را کاهش دهیم.
در نهایت برآیند همه این آمارها و نقل قول‌ها می‌توان نتیجه مشابهی گرفت. ازدواج در ایران به امری دشوار مبدل شده است و طلاق برای بسیاری از زوج‌ها به مثابه حذف صورت‌مساله برای رسیدن به راه‌حل در پیش گرفته شده است. میانگین سن ازدواج رشده داشته است و این تهدیدی برای نسل جانشین آینده خواهد بود.
پربازدید ها