داود علیزاده:
هفته گذشته بود که در صفحه جامعه بامداد جنوب به
یکی از معضلات جامعه یعنی (کودکان کار) پرداخته شد. اینک تنها چند روز پس از آن
گزارش، یکی از تبعات تکان‌دهنده حضور کودک در محیط کار، به جامعه شوک وارد کرده
است. شکنجه کودکی هفت‌ساله در کارواشی در بوشهر، این شهر را در راس خبرهای حوادث و
اجتماعی قرار داد تا آنجا که معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در حساب توئیتری خود
نوشت: «با ایرادات جدید شورای نگهبان، لایحه حمایت کودکان و نوجوانان دوباره به کمیسیون
قضائی مجلس برگشته، لطفا لایحه را زودتر تصویب کنید تا مجریان قانون بتوانند با پشتوانه
قوی‌تری با کودک‌آزاری مقابله کنند. معطلی جایز نیست.»
این در حالی است که لایحه حمایت از کودکان
و نوجوانان که معاون رئیس‌جمهور در توئیت خود به آن اشاره‌کرده، از سال ۸۸ مطرح و میان
قوا در دست بررسی بوده و با پیگیری‌های دولت و توجه مجلس پس از ۱۰ سال در مردادماه
۹۷ با اکثریت مطلق آراء به تصویب نمایندگان رسید؛ اما شورای نگهبان ایراداتی را به
آن وارد دانست و لایحه برای اصلاح به کمیسیون قضائی ارجاع شد.
این لایحه به‌دلیل منطبق بودن با مسائل
و شرایط روز موردتوجه فراوان قرار گرفت و اکثریت نمایندگان آن را یکی از بهترین موارد
کارشناسی شده در حوزه کودک و نوجوانان دانسته‌اند. اگر مخاطب پیگیر صفحات اجتماعی
روزنامه و خبرگزاری‌ها باشد، می‌داند هفته‌ای نیست که این نوع خبرها منتشر نشود و
در دادگاه‌ها نیز پرونده‌های مشابه بسیاری در جریان است که حکایت از وضعیت بحرانی
برخورد با کودکان در سه محیط خانه، مدرسه و نامعقول کار دیده می‌شود. به‌طور مثال
در هفته گذشته در خصوص پرونده جنجالی کودک‌آزاری اصفهان، مجرم به جرم تعرض، آدم‌ربایی،
تشویق و تحریک به انحرافات جنسی و تسهیل دستیابی به محتوای مستهجن از طریق نشان دادن
تصاویر مبتذل و مستهجن به اطفال و توهین به آن‌ها به ۱۰۰ ضربه شلاق و تحمل چهار بار
حبس ۲۰ سال محکوم شد.
مثال دیگر پرونده کودک‌آزاری در بوکان
آذربایجان غربی است که در هفته گذشته رخ داده است. حمید قدرت، دادستان عمومی و انقلاب
بوکان روز چهارشنبه در گفت‌وگو با ایرنا گفته است: متهم بنا به رابطه دوستی که با پدر
این خانواده داشته، بارها به منزل آنان رفت‌وآمد کرده و طبق گزارش واصله اقدام به آزار
و اذیت جنسی طفل خانواده در حریم خصوصی کرده است.
آخرین اطلاع‌رسانی درباره کودک آسیب‌دیده بوشهری
حاکی از ادامه روند درمان در مراکز درمانی است.
روابط عمومی و بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی
و خدمات بهداشتی درمانی استان بوشهر درباره آخرین وضعیت سلامت کودک آسیب‌دیده و اقدامات
درمانی انجام‌شده برای این بیمار خردسال، با اعلام تاسف و انزجار از اتفاقات رخ‌داده،
چنین اعلام کرد: «به‌دنبال انتقال این کودک هفت ساله از طریق اورژانس اجتماعی سازمان
بهزیستی به مرکز آموزشی درمانی شهدای خلیج‌فارس بلافاصله اقدامات اورژانسی و مراقبت‌های
درمانی صورت گرفت. با توجه به وجود زخم‌ها و آسیب‌های متعدد در سطح بدن خدمات ویژه
ارتوپدی، عفونی، پوست، کلیه و مجاری ادراری، جراحی، روان‌پزشکی و پزشکی قانونی، اکو،
سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن برای این بیمار انجام شد. در حال حاضر زخم‌های سطحی این کودک‌ترمیم
شده و مراقبت‌های لازم نیز از سوی تیم مدیریت زخم برای جراحت سر در حال انجام است.
با توجه به وارد شدن آسیب‌های متعدد درمان فیزیوتراپی و توان‌بخشی ادامه داشته و حال
عمومی این کودک خوب گزارش شده است.
دانشگاه علوم پزشکی بوشهر تمامی هزینه‌های
درمانی این کودک را برعهده‌گرفته و هماهنگی‌های لازم برای ادامه درمان تا بهبودی کامل
صورت گرفته است که پس از اتمام دوره درمانی این کودک با تعامل سازمان بهزیستی ترخیص
خواهد شد.»
دادستان بوشهر نیز به رسانه‌ها اعلام
کرده است: «دو تن از افرادی که متهم به دست داشتن در پرونده کودک‌آزاری اخیر در شهر
بوشهر هستند، شناسایی و با قرار تامین بازداشت شدند.»
فعالان اجتماعی در فضای مجازی نیز پیگیر ماجرا
هستند؛ اما آیا مبین فرزند صلاح آخرین کودک قربانی خشونتی است که چون آتش زیر
خاکستر هر از گاهی تن کودکی را کبود می‌کند، می‌سوزاند و زخمی می‌کند و روح معصومش
را به مسلخ می‌کشاند.
درباره این موضوع با دکتر سیدسجاد
موسوی روانشناس گفت‌وگویی داشته‌ایم و سوالات خود را پیرامون کودک‌آزاری در جامعه
ایران جویا شدیم که در ادامه آمده است.
در شروع بفرمایید چه رفتاری می‌تواند مصداق
کودک‌آزاری باشد؟
کودک‌آزاری شامل رفتارهایی است که از
سوی افراد دیگر، به‌خصوص
بزرگ‌سالان، نسبت به کودکان انجام می‌گیرد و به‌سلامت جسمی و روانی آنان آسیب می‌رساند.
هرگونه رفتار یا کوتاهی در انجام عملی که سلامت جسمی، روانی و رشد کودک را به خطر بیندازد
نیز از مصداق‌های کودک‌آزاری است. شاید وقتی از کودک‌آزاری صحبت به میان می‌آید،
فقط تعرض جسمی و جنسی تداعی شود؛ اما همین‌که با کودک به طرز صحیح صحبت نشود، کودک
در حالت فشار روحی قرار بگیرد و یا حتی تغذیه کودک به‌صورت مناسب صورت در اختیارش
قرار نگیرد نیز از مصادیق کودک‌آزاری است.
البته به‌صورت تخصصی باید گفت که کودک‌آزاری
انواع مختلفی دارد، مثلا کودک‌آزاری عاطفی: کودک‌آزاری عاطفی یعنی اینکه افراد بزرگ‌سال
کودک را از نظر عاطفی اعمالی مانند بی‌توجهی به نیازهای عاطفی کودک، طرد کردن کودک،
اعمال خشونت خانوادگی در حضور کودک، تشویق نکردن کودک، خوردن الکل از سوی والدین در
حضور کودک، استفاده از مواد در حضور کودک و... انجام دهند و به او آسیب وارد کنند
و یا مسامحه عاطفی: در حیطه کودک‌آزاری می‌توان انجام کارهایی مانند بی‌توجهی و غفلت
نسبت به کودک، فراهم نکردن بهداشت، مسکن، مراقبت طبی مناسب و تحصیل را نام برد. کودک‌آزاری
عاطفی: کودک‌آزاری با بی‌توجهی به کودکان و درنهایت کودک‌آزاری جنسی: تحمیل هرگونه
آزار جنسی به کودک مانند لمس، بوسیدن، وادار کردن کودک به دیدن روابط دو فرد بزرگ‌سال،
اجبار به برهنه شدن، عکس گرفتن از بدن کودک، نشان دادن عکس از افراد برهنه به کودک
و تحمیل جنسی علیه کودک که فاقد تحول شناختی، هیجانی و جسمی است و درگیر کردن کودک
در فعالیتی که باعث ارضای فرد بزرگ‌سال شود.
چه چیزی باعث می‌شود تا کودک‌آزاری در
جامعه رواج یابد؟
این مساله در بسیاری از مواقع ریشه‌ای
است. مثلا وقتی والدین کفایت و صلاحیت نداشته باشند. مهارت‌های اجتماعی پایین و ندانستن
مهارت‌های فرزندپروری والدین، تحصیلات بسیار پایین، سابقه بازداشت و یا سوء پیشینه
کیفری والدین، سابقه بیماری‌های روانی در والدین، طلاق و جدایی بین والدین همگی سبب
می‌شود که کودکان این خانواده‌ها بیشتر در معرض آسیب قرار بگیرند. کودکان در چند
محیط موازی رشد می‌کنند. محیط خانواده، محیط آموزشی و محیط پرورشی، البته برای
کودکان کار سطح جامعه و محیط کار هم اضافه می‌شود. نفس حضور کودک در محیط کار خودش
نوعی آزاررسانی به کودک است. محرومیت از دنیای کودکانه، تحمیل فشار روحی و جسمی از
ابتدایی‌ترین تبعات آن هستند، حال اینکه به این موارد آزاررسانی جسمی و جنسی هم در
بسیاری از موارد افزوده می‌شود. باید در نظر داشت که این مساله زمان حال کودک را
دربرمی‌گیرد و مخاطرات و تاثیراتی که در آینده این شخصیت‌ها دارند از موج‌های بعدی
این سیل‌هایی است که بر سر آن‌ها می‌گذرد. در همین نمونه اخیر آزاررسانی به کودک
در بوشهر، محیط کارواش نه‌تنها محیط کار کودک نیست؛ بلکه محیط زندگی هم نمی‌تواند
باشد. بدیهی است که در چنین محیطی کودک در معرض آسیب قرار می‌گیرد. در یکی از خبرگزاری‌ها
خواندم که شهروندی گفته بود، بهزیستی و مراجع از ماه قبل از حضور این کودک در آن
محل اطلاع داشته‌اند. باید در همان زمان اقدامات لازم انجام می‌شد.
بله من هم آن گزارش را دیده‌ام که
جامعه آنلاین به نقل از سیراف خبر منتشر کرده است و به‌شدت تکان‌دهنده است. بسیاری
از عوامل ایجاد کودک‌آزاری را می‌توان در آن گزارش به‌عینه دید. از والدین بی‌کفایت،
جدایی، محیط نامناسب حضور کودک، رهاشدگی و ... با این احوال شهروندان و دیگران در
مواقع مواجه با کودک‌آزار دیده چه باید بکنند؟
هنگام برخورد با کودک آسیب‌دیده، وی را
بازجویی نکنند، توضیح نخواهند، کودک را مقصر ندانند و حتما در اولین فرصت باید
کودک را به متخصص روانشناسی کودک ارجاع داد. باید این نکته را در نظر داشت که هر
نوع برخورد اولیه می‌تواند باعث تشدید تاثیر تبعات آزاری که کودک دیده داشته باشد.
گاهی کودک از سوی فردی که مورد آسیب قرارگرفته، تهدید شده است، گاهی کودک در حادثه‌ای
که رخ‌داده خودش را مقصر می‌داند. قرار دادن کودک در فضای امن و ایجاد احساس امنیت
درونی از لازمه‌های برخورد با کودک آسیب‌دیده است. به‌هیچ‌وجه نباید رفتاری صورت
بگیرد که در کودک ایجاد ترس از سرزنش و متهم شناخته شدن بشود. کودکان آسیب‌دیده در
آینده می‌توانند با مشکلات متعددی روبه‌رو شوند. در کودک‌آزاری مساله به امروز
و بهبود زخم تن ختم نمی‌شود. همین کودک آسیب‌دیده اگر به‌صورت جدی روانش درمان
نشود در آینده نسبت به اطرافیان اعتمادش را از دست می‌دهد، گاهی خودش مبدل به یک کودک‌آزار
می‌شود. افسردگی، اعتیاد به الکل و مواد، سردمزاجی جنسی و اختلال در روابط جنسی پس
از ازدواج، ازدواج‌های ناموفق، کاهش توان همدلی با دیگران، دوری‌گزینی و انزواطلبی،
اجتناب از مردان، کاهش عزت‌نفس و بسیاری از پیامدهای دیگر می‌تواند برای کودک آسیب‌دیده
رخ دهد. از همین منظر تاکید جدی بر حل مشکل کودک‌آزاری و ... در همه جای دنیا وجود
دارد. البته در پایان این نکته را نیز باید یادآور شد که کودک‌آزاری مختص ایران
نیست و در کشورهای دیگر هم شیوع دارد به‌ویژه کشورهایی که با مسائلی چون جنگ و بحران‌های
ناامنی درگیر هستند. سازمان بهداشت جهانی در
سال 2017 با انتشار گزارشی با عنوان، «بدرفتاری با کودکان» اعلام کرده است که در سراسر
جهان از هر چهار کودک یک کودک قربانی خشونت فیزیکی شده است. هر سال میلیون‌ها کودک
در سراسر جهان تحت تاثیر استثمار جسمی، جنسی، عاطفی و اقتصادی قرار می‌گیرند. شرایط
اجتماعی می‌تواند این مساله را تشدید کند؛ اما باید در نظر داشت که کشور ایران در
حال حاضر جنگ‌زده نیست، امنیت کلی در کشور حکم فرماست و بااین‌حال چنین اتفاقاتی
رخ می‌دهد.
پربازدید ها