بامداد جنوب: صد و هفتاد و ششمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) فردا یکم ژوئیه برابر با دهم تیرماه در مقر دائمی این سازمان در وین برگزار می‌شود. تحولات بازارهای جهانی نفت‌خام از نشست یکصد و هفتاد و پنج تاکنون ما را بر آن داشت با نگاهی کوتاه به این نشست و مرور اتفاق‌های پس از آن، مهم‌ترین چالشی را که وزیران نفت اوپک و غیراوپک در نشست پیش‌رو با آن مواجه‌ هستند بررسی کنیم و از تصمیم‌های احتمالی این نشست بگوییم.

در نشست سخت و نفسگیر ۲۰۱۸ که دو روز به درازا کشید، ۱۴ عضو اوپک و ۱۰متحد غیراوپک تصمیم گرفتند برای توازن بازار و ترمیم قیمت نفت، تولید روزانه خود را یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه کاهش دهند، سهم اوپک از این میزان ۸۰۰ هزار بشکه تعیین شد. شاید بپرسید چرا نفسگیر؟ چون برخی اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت در این نشست تصمیم داشتند ایران را که در تحریم قرار داشت، وارد این توافق کنند که با تلاش هیات ایرانی، افزون بر ایران، ونزوئلا و لیبی از این توافق معاف شدند. این توافق برای ایران یک پیروزی به‌شمار می‌آمد، زیرا موفقیت ایران برای معاف شدن از توافق کاهش تولید به منزله حفظ آخرین سقف تولید در دسامبر ۲۰۱۶ (سه میلیون و ۷۹۷ هزار بشکه در روز) و از دست ندادن سهم در بازار نفت در درازمدت بود. در بیانیه پایانی نشست ۱۷۵ اوپک، مانوئل کودو، وزیرنفت ونزوئلا به‌عنوان رئیس دوره‌ای اوپک معرفی شد، تاریخ نشست بعدی این سازمان ماه آوریل تعیین و اعضا موظف شدند از یکم ژانویه ۲۰۱۹ توافق کاهش تولید را عملیاتی کنند. عربستان و روسیه با کاهش روزانه ۳۲۰ و ۲۳۰ هزار بشکه‌ای بیشترین سهم کاهش تولید را به خود اختصاص دادند، مبنای کاهش تولید سایر اعضای اوپک نیز بر اساس تولید ماه اکتبر تعیین شد. سال ۲۰۱۸ برای اوپک با تولید روزانه ۳۱ میلیون و ۵۷۸ هزار بشکه نفت از سوی ۱۴ عضو این سازمان و میانگین قیمت ۶۲ دلار و ۲۵ سنت به ازای هر بشکه پایان یافت. این اعداد را به‌خاطر بسپارید. چه پیشنهادهایی در نشست‌های JMMC مطرح شد؟

نخستین نشست کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق کاهش عرضه‌ اوپک و غیراوپک (JMMC) در سال ۲۰۱۹ در ماه مارس در باکو برگزار شد و اعضای این کمیته در پایان همسو با بررسی میزان پایبندی کشورهای حاضر در این توافق، پیشنهاد لغو نشست ماه آوریل را مطرح کردند که چندی بعد مورد موافقت سایر اعضا قرار گرفت و با اجماع، این نشست لغو شد. در دومین نشست این کمیته که در جده (عربستان) برگزار شد، میزان پایبندی ‌کشورهای عضو اوپک و متحدانش از اول ژانویه تا پایان ماه آوریل بررسی و میانگین پایبندی کشورهای عضو اوپک به توافق کاهش تولید، ۱۲۶ درصد و متحدان غیراوپک ۱۲۰ درصد عنوان شد. عربستان بر اساس این گزارش، فراتر از تعهد خود عمل کرد، یعنی ۲۱۱ درصد، اما در مقابل، مجموع تعهد روسیه کمتر از ۵۰ درصد (۴۸) اعلام شد، منابع اما می‌گویند درصد تعهد روسیه به توافق کاهش تولید در ماه مه و ژوئن افزایش یافته و به بالای ۶۰ درصد رسیده است. نشست JMMC جده اما یک پیشنهاد هم برای وزیران اوپک و غیر‌اوپک (اوپک پلاس) داشت و آن تغییر زمان برگزاری یکصدو هفتاد و ششمین نشست اوپک و ششمین نشست اوپک و متحدانش از ۲۵ و ۲۶ ژوئن به سوم و چهارم ژوئیه بود که این تاریخ با مخالفت ایران، الجزایر، لیبی، نیجریه و گینه همراه شد و در نهایت پس از کش‌وقوس‌های فراوان تصمیم گرفته شد این نشست در تاریخ یکم ژوئیه، یعنی فردا در وین برگزار شود. منابع می‌گویند پیشنهاد تغییر زمان برگزاری نشست اوپک و متحدانش از سوی روسیه مطرح و با تائید عربستان همراه شد.

قیمت نفت در آغازین روزهای سال ۲۰۱۹ و در شرایطی که بازار در تعطیلات ژانویه به سر می‌برد، نسبت به روزهای پایانی سال ۲۰۱۸ با کاهش همراه شد. ۵۲ دلار و ۱۷ سنت قیمتی است که برای سبد نفتی اوپک در روز دوم ژانویه در سایت اویل‌پرایس ثبت شد. افزایش قیمت نفت پس از تعطیلات ژانویه آغاز شد و توانست رکورد ۷۴ دلار و ۴ سنت را در ماه آوریل ثبت کند. تهدید به صفر کردن صادرات نفت، تنش تجاری امریکا و چین، افزایش تولید و صادرات نفت امریکا، افزایش ذخیره‌سازی نفت کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی (OECD)، حمله به نفت‌کش‌ها در دریای عمان و همچنین نشست سران جی۲۰ برخی از مهم‌ترین مسائل بازار نفت از اول ژانویه تاکنون بوده است. قیمت سبد نفتی اوپک در روزهای اخیر بالای ۶۴ دلار برای هر بشکه ثبت شده است. میانگین قیمت سبد نفتی اوپک از ابتدای سال تا پایان ماه مه ۶۵ دلار و ۹۶ سنت بوده که سه دلار و ۷۱ سنت از میانگین سال ۲۰۱۸ بیشتر است. سبد نفتی اوپک شامل ١٤ نوع نفت‌خام اعضای این سازمان از جمله مخلوط الجزایر، گیراسول آنگولا، اورینته اکوادور، سبک رابی گابون، میناس اندونزی، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، السدر لیبی، سبک بونی نیجریه، سبک عربی عربستان، موربان امارات، مری ونزوئلا و جنو کنگو است.

اوپک برخلاف پیش‌بینی‌ها، نشست سختی پیش رو دارد، نااطمینانی کوتاه‌مدت از سمت تقاضای نفت‌خام، رشد چشمگیر عرضه ازسوی رقبای کشورهای حاضر در توافق کاهش تولید و افزایش سطح ذخیره‌سازی نفت در جهان مسائلی هستند که باید اوپکی‌ها به آن بپردازند و نگاهی جامع به گزارش چشم‌انداز بازار نفت ۲۰۲۰ که به‌تازگی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی منتشرشده است، داشته باشند که در آن ضمن پیش‌بینی کاهش تقاضا برای نفت اوپک در سال ۲۰۲۰، از افزایش میزان قابل توجه عرضه از سمت کشورهای غیرعضو اوپک خبر داده است که می‌تواند هر سطحی از تقاضای احتمالی را پاسخ دهد. در این فضا، کاهش روزانه تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه‌ای در کنار تمدید توافق کاهش روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای سناریوهایی هستند که ازسوی تحلیلگران برای نشست پیش‌روی اوپک مطرح است. از دست دادن سهم بازار هم مهم‌ترین چالش کشورهای عضو اوپک و غیر‌اوپک در نشست پیش‌رو خواهد بود. بر اساس تازه‌ترین گزارش، اعضای اوپک در ماه مه، ۲۹ میلیون و ۸۷۶ هزار بشکه نفت تولید کردند که یک میلیون و ۷۰۲ هزار بشکه کمتر از دسامبر ۲۰۱۸ است. اعضای اوپک همچنین در این نشست با توجه به پایان دبیر کلی محمد سانوسی بارکیندو باید تصمیم جدیدی برای این پست اتخاذ کنند. آنگونه که از شواهد پیداست دبیرکلی بارکیندو تمدید خواهد شد.