صد و هفتاد و ششمین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) روز گذشته در مقر دائمی این سازمان در وین برگزار شد و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، اوپک با تمدید توافق کاهش عرضه نفت تا مارس ۲۰۲۰ موافقت کرد. به‌گزارش ایسنا، تا پیش از برگزاری نشست جی۲۰ در روزهای گذشته، احتمال تمدید توافق تا پایان سال ۲۰۱۹ مطرح بود اما مذاکرات سران روسیه و عربستان در حاشیه اجلاس گروه۲۰ گمانه‌زنی‌ها از تمدید توافق را تا پایان سه‌ماه اول ۲۰۲۰ گسترش داد، چراکه تغییر تحولات اخیر بازار نفت اعضای اوپک را نگران بازگشت مازاد عرضه به بازار و افت قیمت‌ها کرده بود.

روند تصمیم‌گیری اوپک موجب نارضایتی زنگنه شد و وزیر نفت کشورمان برای چندمین‌بار نسبت به تضعیف اوپک هشدار داد و قبل از شروع نشست اوپک در جمع خبرنگاران اعلام کرد که من مشکلی با کاهش تولید ندارم؛ مشکل و گرفتاری اصلی اوپک در حال حاضر، یکجانبه‌گرایی است. اوپک به صحبت، مشورت و تصمیم‌گیری جمعی برای مسائل نیاز دارد؛ این روال اوپک نبوده است که یکی دو نفر خارج از اوپک توافق کنند و بر توافق خود در اوپک مهر تائید بزنند. این بزرگ‌ترین خطری است که اوپک با آن روبه‌روست. وی با بیان این‌که اوپک ۱۴ عضو دارد و همه مسائل باید در جمع اوپکی‌ها بررسی و تصمیم‌گیری شود، اظهار کرد که اوپک باید به‌عنوان اوپک وجود داشته باشد، اما الان به‌شدت تضعیف شده است، ما اینجا نیستیم تا تصمیم‌هایی را که در بیرون گرفته می‌شود، اجرا کنیم. معتقدم اگر اوپک می‌خواهد زنده بماند، باید تصمیماتش را در داخل اوپک بگیرد، نه این‌که دستورالعمل را از خارج اوپک دریافت کند. به گفته وزیر نفت، در حال حاضر، فقط یکجانبه‌گرایی ترامپ نیست که دنیا را تهدید می‌کند، بلکه برخی یکجانبه‌گرایی‌های دیگر هم وجود دارد. اوپک جایی برای تصمیم‌گیری‌های جمعی است و فکر می‌کنم اعضای اوپک هم در مقابل رویه‌ای غیر از این مقاومت می‌کنند.

سپس وزیر نفت کشورمان قبل از آغاز نشست ۱۷۶ ام اوپک، با مانوئل کودو، رئیس دوره‌ای اوپک و وزیر نفت ونزوئلا در هتل کوبورگ وین دیدار و درباره اهمیت و جایگاه اوپک گفت‌وگو کرد؛ در این دیدار زنگنه با بیان این‌که تصمیم‌گیری خارج از اوپک و تحمیل آن به اوپک، بقای این سازمان را تهدید می‌کند، اظهار کرد: نمی‌شود برخی کشورها خارج از اوپک تصمیم‌گیری و آن را به اوپک تحمیل کنند؛ چنین رفتاری برای بقای اوپک خطرناک است. وی با اشاره به این‌که اوپک یک سازمان سیاسی نیست، تصریح کرد: برخی اعضا متاسفانه می‌خواهند هماهنگ با امریکا از اوپک به‌عنوان یک ابزار سیاسی استفاده کنند. همچنین مانوئل کودو، رئیس دوره‌ای اوپک نیز پس از این دیدار گفت: در نشست پیش رو درباره همه مسائل مذاکره می‌کنیم و جمع‌بندی نظرات اعضا در بیانیه پایانی گنجانده می‌شود. وزیر نفت کشورمان روز گذشته چندین‌بار در جمع خبرنگاران حاضر شد و در آخرین صحبت‌های خود قبل از شروع نشست در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که در این نشست، چه هدفی را دنبال می‌کنید، بر حفظ موجودیت اوپک تاکید کرد و گفت: در این نشست، شاید هیچ چیز. زیرا قیمت برای ما بد نیست که (بخواهیم) بالاتر برود. این مساله اصلی ما نیست. مساله اصلی ما افزایش صادرات نفت است. ضمن این‌که برای من مهم است موجودیت اوپک را حفظ کنم. موجودیت اوپک برای ما مهم‌ترین مساله است و فکر می‌کنم دستاوردی برای بهبود فرآیند تصمیم‎گیری درون اوپک داشتیم.

وی به نخستین پرسش مبنی بر موضع ایران در قبال تمدید توافق کاهش تولید، اینگونه پاسخ داد: هنوز تصمیمی گرفته نشده است اما ما مشکلی با تمدید تصمیم قبلی یا حتی افزایش میزان آن نداریم. آنچه از نظر ما اشکال داشت، روش طرح و پخت‎وپز این تصمیم بود که فکر می‌کنم حرف ما به‌خوبی شنیده شد. زنگنه در پاسخ به خبرنگاری که به نقل از وی گفت اوپک به ابزار سیاسی تبدیل شده است، عنوان کرد: اوپک به ابزار سیاسی تبدیل نشده اما با ادامه رویه فعلی، به ابزار سیاسی تبدیل می‌شود و این خطر بزرگی است که اوپک را تهدید می‏‌کند. وزیر نفت در پاسخ به این‌که با توجه به نگرانی شما از برخی یکجانبه‌گرایی‌ها، اعضای اوپک چگونه می‌توانند همبستگی خود را با ایران نشان دهند، گفت: نگرانی من از این است که اوپک یکجانبه تصمیم بگیرد و یک یا دو نفر از جانب اوپک صحبت کنند؛ اوپک یعنی ۱۴ عضو با حق مساوی. وی در پاسخ به این‌که آیا شما فکر می‌کنید در ارتباط با اتفاق‌های مربوط به تحریم‌ها صدایتان شنیده شده است، تصریح کرد: بیشتر اعضای اوپک تحریم‌های تحمیلی امریکا ضدایران را محکوم می‌کنند اما برخی دیگر باور دارند که اوپک ماموریت ندارد امریکا را محکوم مکند. زنگنه در پاسخ به این پرسش که آیا شما از این کشورها می‌خواهید که پیش از پایان نشست، امریکا را محکوم کنند، گفت: من درخواستی نکردم، زیرا برخی از اعضای اوپک معذوریت‌هایی دارند که به آنها اجازه نمی‌دهد امریکا را محکوم کنند.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگاری مبنی بر این‌که آیا شما از اوپک خواهید خواست که از ایران در برابر تحریم‌های امریکا حمایت کند، اظهار داشت: من قبلا این را خواسته‌ام و عده زیادی از ما عملا حمایت کردند و عده‌ای هم به‌دلیل ملاحظاتی که دارند، حاضر به حمایت نشدند. ما می‌خواهیم آنها دست از دشمنی با ما بردارند. ما با هیچ‌کس دشمن نیستیم و هیچ‌کس را هم تهدید نمی‌کنیم و درخواستمان این است که دست ما را بفشارند، نه این‌که پشت دست ما بزنند. وزیر نفت در پاسخ به این‌که آیا توافق روسیه و عربستان، اتحاد اوپک را تهدید می‌کند، گفت: چیزی درباره یک کشور خاص و نام کشورها نگفتم و نمی‌خواهم هیچ نامی را تائید کنم. درباره توافق عربستان و روسیه در اجلاس سران G20 در ژاپن و این‌که چنانچه در نشست امروز چنین توافقی به تصویب اعضا برسد به این معناست که آنچه مدنظر ایران در این نشست بوده عملی نشده است، وزیر نفت گفت: من روی عدد و رقم و زمان صحبتی نداشتم، بلکه در مورد فرایند صحبت کردم و فکر می‌کنم پیام ما به‌خوبی شنیده شد. زنگنه در پاسخ به این‌که آیا تهدیدی برای اتحاد اوپک وجود دارد، عنوان کرد: بله. من باور دارم نوعی یکجانبه‎گرایی اوپک را تهدید می‌کند. از آن جهت گفتم که اوپک را به مسیر خود بازگردانم.

ایران در این نشست به دنبال چه چیزی بود؟

زنگنه اینگونه پاسخ داد که در این نشست، شاید هیچ‌چیز. زیرا قیمت برای ما بد نیست که (بخواهیم) بالاتر برود. این مساله اصلی ما نیست. مساله اصلی ما افزایش صادرات نفت است. ضمن این‌که برای من مهم است موجودیت اوپک را حفظ کنم. موجودیت اوپک برای ما مهم‌ترین مساله است و فکر می‌کنم دستاوردی برای بهبود فرآیند تصمیم‎گیری درون اوپک داشتیم. پاسخ به پرسشی درباره تحریم‌های امریکا علیه ایران و صادرات نفت کشورمان هم اینگونه بود که کاری نمانده است که امریکا علیه ایران نکرده باشد. اروپا نیز در زمینه خرید نفت هیچ‌گونه همراهی با ما نداشته، بنابراین کار ما مشکل است. اما درباره پیش‎بینی تحقق درآمدهای نفتی در بودجه با توجه به تحریم نفت ایران، ما هر چقدر که بتوانیم، نفت صادر می‌کنیم. اما پتانسیل عرضه نفت ایران در بازار خاکستری جوابی بود که زنگنه چیزی نمی‌توانست در این باره بگوید و تاکید کرد که حتی یک کلمه درباره تحریم‌ها و قراردادهای‌مان در دوران تحریم صحبت نمی‌کند و به سوالی مبنی بر این‌که آیا تحریم‌ها بر ظرفیت تولید نفت ایران تاثیر گذاشته‌اند، پاسخ مثبت داد.

زنگنه در پاسخ به این پرسش که واکنش شما به تحریم‌های امریکا ضد صادرات نفت ایران چیست و این‌که آیا خوشبین هستید توافقی که بر اساس آن ایران بتواند نفت خود را در همه جای دنیا بفروشد، حاصل شود، عنوان کرد: من قبلا هم گفته‌ام که تحت فشار و با افزایش فشار، ایران آماده نیست مذاکره با امریکا را آغاز کند اما اگر دولت امریکا می‌خواهد شرایط میان دو کشور را تغییر دهد، باید نخست همه تحریم‌های ضد نفت و دیگر زمینه‌های ایران را رفع کند؛ آنگاه تغییر چشمگیری را در شرایط شاهد خواهیم بود.

ایران به تضمین‌های مورد نظر خود در اوپک دست یافت

شواهد نشان می‌دهد که ایران تضمین‌هایی را که می‌خواست به دست آورده است. درباره اساسنامه همکاری اوپک و غیراوپک هم اینگونه اعلام شده که این اساسنامه غیرالزام‌آور است و دوم و بسیار مهم، این‌که در قطعنامه پایانی نشست اوپک، امضا و توافق شده که این اساسنامه هیچ تاثیری بر اوپک و موجودیت آن ندارد. چراکه به گفته زنگنه سنت این است که نخست اوپک توافق می‌کند که باید با اجماع باشد، سپس آن را به غیر‌اوپک ارائه می‌کند تا تائید کند. ما درباره این مساله و سازوکار تصمیم‌گیری توافق کردیم و اوپک به‌عنوان اوپک پابرجاست و این مقررات جدید، هیچ تاثیر منفی بر این موضوع ندارد. وزیر نفت ایران همچنین اعلام کرد درباره قدرت زیاد عربستان و روسیه و احتمال بی‌اهمیت شدن اوپک، نگران نیست و گفت: من باور دارم حتی اگر امریکا به ما ملحق شود، من از آن استقبال می‌کنم و اگر تولیدکنندگان نفت با هم همکاری کنند، من هیچ نگرانی درباره آن ندارم.

روسیه برای ما مهم است که به ما ملحق شود و همکاری داشته باشد، به‌ویژه در شرایط دشوار، ما به روسیه نیاز داریم. در دوران وزارت من، در گذشته بارها به روسیه سفر کرده‌ام تا آنها را قانع کنم با اوپک همکاری کنند و اکنون که آنها پذیرفته‌اند، به آنها خوشامد می‌گوییم و این یک فرصت خوب برای بازار است تا تثبیت شود و تنش‌ها کاهش یابد. طبق اعلام وزارت نفت، وی که پس از نشست دیروز اوپک در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان سخن می‌گفت همچنین با اشاره به تشدید فشار امریکا ضدایران گفت: آنها نمی‌توانند رژیم را تغییر دهند و ۴۰ سال است تلاش می‌کنند رژیم را تغییر دهند و در این شرایط هم نمی‌توانند. من مطمئن هستم و به آنها توصیه می‌کنم در این مسیر حرکت نکنند. تحریم‌ها به ایران فشار می‌آورند اما این به این معنا نیست که ما فشار را می‌پذیریم و تحت فشار با امریکا مذاکره می‌کنیم. اگر امریکا می‌خواهد شرایط را تغییر دهد، باور دارم که آنها باید تحریم‌ها را رفع کنند و آنگاه، همان‌طور که امروز بارها گفتم، آنها شاهد تغییرات بسیار در شرایط خواهند بود.

در نهایت اوپک با در نظر گرفتن عوامل بنیادین بازار کنونی و دیدگاه مورد اجماع درباره دورنمای ماه‌های باقیمانده سال ۲۰۱۹ میلادی، تصمیم گرفت کاهش تولید داوطلبانه مورد توافق در نشست ۱۷۵ اوپک را برای ۹ ماه دیگر (از اول ژوئیه سال ۲۰۱۹ میلادی تا ۳۱ مارس سال ۲۰۲۰ میلادی) تمدید کند. این نشست همچنین متن پیش‌نویس اساسنامه همکاری (اوپک و غیراوپک) را تصویب و از کشورهای عضو خواست این متن را در فرآیندهای ملی مربوط به هر کشور، به جریان بیندازند. اعضای اوپک همچنین دوره دبیرکلی محمد بارکیندو را برای یک دوره سه ساله دیگر، همسو با ماده ۲۸A اساسنامه اوپک تمدید کردند که از اول ماه اوت سال ۲۰۱۹ میلادی اجرائی می‌شود. همچنین تصمیم گرفته شد نشست آینده اوپک در روز پنجم دسامبر (۱۴ آذر ماه) امسال در وین، پایتخت اتریش برگزار شود.