مریم
علیزاده:
بی‌شک
هر وسیله‌ای که برای آسایش انسان خلق می‌شود، چالش‌هایی را نیز به‌همراه می‌آورد. در
این میان واژه تازه‌وارد «ارز دیجیتالی» به‌شدت دنیای سرمایهگذاری را به خود مشغول
کرده است، زیرا از یکسو این ارزهای دیجیتالی، مراودات مالی را روان‌تر کرده‌اند و از
سویی دیگر هزینه سرسام‌آور استخراج آنها به دل‌مشغولی بزرگی برای دوستداران این نوع
ابزار مالی بدل شده است.
با
این حال، از آنجاکه رقابت در استخراج ارز دیجیتالی شدت یافته است، این روند عمدتا مردم
را تشویق می‌کند تا از رایانه‌های سریع‌تر و میزان مصرف برق بیشتری استفاده کنند تا
سرعت بیشتری در حل الگوریتم‌های استخراج رمز ارز بهره ببرند. در نتیجه به‌گفته مسوولان
وزارت نیرو با یک افزایش افسارگسیخته در مصرف برق استخراج رمزارزها روبه‌رو هستیم.
گفتنی است تخمین زده شده که هر تراکنش بیت‌کوین در حال حاضر برای پردازش، ۸۰ هزار بار مصرف برق بیشتری از هر معامله
با کارت اعتباری ویزا نیاز دارد.
آمارها
درباره مصرف انرژی این حوزه متفاوت است اما فوربس مصرف انرژی صنعت ماینینگ بیت‌کوین
را سالانه 5/22 تِرا وات‌ساعت اعلام کرده که معادل ۱۳ میلیون و ۲۳۹ هزار و ۹۱۶ بشکه نفت است. طی هر 10 دقیقه 5/12 بیت‌کوین
استخراج می‌شود، این بدین‌معناست که میانگین انرژی که صرف یک بیت‌کوین می‌شود برابر
با بیست بشکه نفت است. این در حالی است که ارزش فعلی یک بیت‌کوین معادل ۱۰۰ بشکه نفت است. با این حال، با وجود منفعتی
که در موارد فوق وجود دارد، بخش ماینینگِ بیت‌کوین از لحاظ زیست‌محیطی با معضلات جدی
روبه‌رو است. به این ترتیب اگر رونق بیت‌کوین همچنان ادامه یابد، لازم است برنامه‌ریزی‌هایی
جهت کاهش میزان مصرف انرژی صورت گیرد. از این نقطه نظر مصرف انرژی کل فعالیت‌های استخراج
بیت‌کوین در سرتاسر جهان چهل برابر بیشتر از قدرت لازمه کل شبکه ویزا است.
از
این‌رو یکی از روش‌هایی که ماینرها در تلاش هستند از طریق آن طی این بازی به سود بیشتری
دست یابند، این است که هزینه‌های انرژی را کاهش دهند. اگر مصرف انرژی کاهش یابد، هم
برای کاوشگران و هم برای بیت‌کوین و محیط‌زیست بسیار مطلوب واقع خواهد شد.
از
آنجا که خنک کردن دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتالی موضوعی بحث‌برانگیز بوده و بخش اصلی
مصرف برق شبکه توزیع را به خود اختصاص می‌دهد، به‌نظر می‌رسد آینده بیت‌کوین نسبت به
حال حاضر بسیار مقرون به‌صرفه، کارآمد و روشن‌تر باشد. بسیاری از شرکت‌های ماینینگ
به مکان‌هایی همچون ایسلند و قزاقستان که دارای دمای پایین بوده و نیازی به صرف هزینه
جهت دستگاه‌های خنک‌کننده ندارند، چشم دوخته‌اند.
علاوه
بر این، پیش‌بینی شده است به‌گونه‌ای از منابع انرژی پایدار و تجدید‌پذیر جهت تامین
نیروی ماینینگ استفاده شود.
اما
یکی از مهم‌ترین دلایل سوددهی استخراج در ایران؛ تعرفه بسیار ارزان مصرف برق در کشور
است. گفتنی ایران در زمره کشورهای با تعرفه برق بسیار پایین و بلژیک، آلمان و دانمارک
گران‌ترین تعرفه برق هستند.
هرچند
گاه، فعالیت در حوزه ماینینگ را ذیل قانون تجارت الکترونیک معرفی می‌کنند اما هنوز
متولی و سیاستگذار مشخصی در کشور، مسوولیت ارز دیجیتالی را به‌طور رسمی به‌عهده نگرفته
و سازوکار و قانون مشخصی برای فعالیت در این صنعت تصویب نشده و افرادی که قصد ورود
به آن را دارند یا فعال در این بخش هستند، سردرگم هستند. تا پیش از ورود به فصل گرما
نیز وزارت نیرو حساسیت خاصی روی برق مصرفی دستگاه‌های ماینینگ نداشت اما اکنون که خاموشی
در یک قدمی ماست، بحث افزایش تعرفه دستگاه‌های استخراج ارز دیجیتالی از سوی مسوولان
این وزارت مطرح می‌شود و خود را متولی و سیاستگذار این حوزه معرفی و نسبت به قطع برق
این مراکز اقدام می‌شود. از سوی دیگر وزارت صنعت و بانک مرکزی نیز درباره آن مواضعی
را اعلام می‌کنند و در آخرین خبرها از وضع قوانین گمرکی برای واردات تجهیزات ماینینگ
مشابه قطعات و دستگاه های خودپرداز بانکی خبر می‌رس. اما چرا ایران یکی از به‌صرفه‌ترین
کشورها برای استخراج بیت‌کوین است؟
یک
محاسبه اولیه با تعرفه‌های فعلی برق مصرفی، نشان می‌دهد که یک دستگاه استخراج ارز دیجیتالی
در ماه بیش از ۹۸۲
کیلووات ساعت برق
مصرف می‌کند که با تعرفه برق مصرفی خانگی، هزینه برق این دستگاه برابر با ۴۳۰ هزار تومان در ماه می‌شود. با دقت در تعرفه‌های
برق مصرفی خانگی در می‌یابیم که تنها تا مصرف 600 کیلو وات در ماه شامل نرخ‌های عادی
می‌شوند و مازاد بر آن ملزم به پرداخت جریمه خواهد شد که در نهایت هزینه ۴۳۰ هزار تومانی برای برق مصرفی دستگاه رقم
خواهد شد. در تعرفه برق صنعتی و کشاورزی، نرخ‌ها متفاوت بوده و هزینه‌ها کاهش می‌یابد.
در نهایت ماهانه با تعرفه برق صنعتی، هزینه برق برابر با ۸۰ هزار تومان خواهد شد. از این‌رو شاهد هستیم
که بسیاری از مزارع استخراج بیت کوین در زمین‌های کشاورزی و واحدهای صنعتی اقدام به
فعالیت می‌کنند. حال این ارقام را با درآمد هنگفت ناشی از استخراج ارز دیجیتالی در
ایران مقایسه کنید. می‌بینید که این سرمایهگذاری با تعرفه‌های فعلی برق بسیار صرفنده
است. از سوی دیگر اما در حال حاضر که کشور ما در تابستان با کمبود برق دست و پنجه نرم
می‌کند، به‌نظر می‌رسد تعیین تعرفه خاص برای این صنعت بسیار حائزاهمیت است.
گفتنی
است شرکت توانیر در روزهای اخیر اعلام کرد که تا سه هفته آینده تعرفه ویژه برق تولید
بیت‌کوین ابلاغ و تعیین تکلیف خواهد شد. بر این اساس، با مشخص شدن تعرفه برق تولید
ارز دیجیتال و بررسی ظرفیت‌های شبکه، تقاضای تولیدکنندگان ارز دیجیتال رسمی رسیدگی
خواهد شد.
