الهام بهروزی:
ویلاسازی در باغ‌ها و روستاهای سرسبز و خوش آب و هوا، یکی از اقداماتی است که شهرنشینان امروز تمایل عجیبی به آن نشان داده‌اند؛ زیرا زندگی شهری و زرق و برقش نتوانسته با همه آسایشی که برای آنها ایجاد کرده، آرامش را نیز به ساکنان شهر عرضه کند. این بدعت شهری که دامان روستاها را گرفته از پیش از سال 74 در برخی از استان‌های خوش آب و هوا و سرسبز رواج یافت و تا بدانجا پیش رفت که امور اراضی کشور را چاره‌جویی واداشت و با تصویب مصوبه‌هایی در مجلس شورای اسلامی سعی شد جلوی زمین‌خواری‌ها و ساخت و ساز ویلاهای بدون مجوز که یکی پس از دیگری باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی را میبلعیدند، گرفته شود. هرچند تا چند سال کم و بیش مقابل این روند غیراصولی گرفته شد؛ اما بار دیگر موج جدیدی از ساخت و ساز ویلاهای بدون مجوز در سراسر کشور به‌ویژه در باغ‌های حومه شهرها از سر گرفته شد.
به گونه‌ای‌که سازمان امور اراضی کشور را مجبور کرد اسفندماه 97 اطلاعیه‌ای را در خصوص توقف ویلاسازی در زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها منتشر کند. در این اطلاعیه آمده است: «همان‌طور که مردم شریف کشورمان آگاه هستند، زمین‌های زراعی و باغ‌ها به‌عنوان بستر اقتصاد کشاورزی، رکن تامین امنیت غذایی جامعه و بخشی از محیط زیست کشور از سرمایه‌های ملی جامعه بوده و براساس آموزه‌های دینی، فرهنگ ایرانی اسلامی، قوانین کشوری و بیانات مقام معظم رهبری، حفاظت از این عرصه‌ها وظیفه‌ای همگانی بوده و تخریب و نابودی زمین‌های کشاورزی امری ناپسند، غیرقانونی و خلاف مصالح جامعه و خسارتی جبران‌ناپذیر است. سازمان امور اراضی کشور صیانت از اراضی کشاورزی را به‌عنوان رسالتی دینی، فرهنگی و قانونی وظیفه خود می‌داند و با مشارکت تمامی شهروندان و در اجرای قوانین موضوعه کشور بر آن است تا در جهت حفظ منابع پایه و تامین امنیت غذایی جامعه از زمین‌های زراعی و باغ‌های سراسر کشور محافظت کند.»
همچنین در بخشی از اطلاعیه سازمان امور اراضی کشور بیان شده است: «بی‌شک مشارکت و نظارت همگانی، بهترین و موثرترین راه برای حفاظت از سرمایه‌های ملی کشور است. شهروندان عزیز می‌توانند در صورت مشاهده هرگونه تخریب و تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی مراتب را از طریق تماس با سامانه ارتباط مردمی حفاظت اراضی کشاورزی (تلفن۱۳۱) یا مراجعه به واحدهای کشیک مستقر در مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان و مدیریت‌های امور اراضی استان اطلاع دهند.»
پدیده ویلاسازی در استان بوشهر نیز بسان دیگر مناطق کشور در حومه شهرها، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی سربرآورد و بدین شکل راه ساخت و سازهای غیرقانونی در این استان هموارتر از پیش شد. ویلاهایی که اغلب بدون مجوز و متفاوت و مغایر با بافت روستایی در گوشه و کنار استان جاخوش کردند، به مکانی برای استراحت و آرامش ساکنان شهری؛ اما تهدیدی برای طبیعت بکر و منحصربه‌فرد برخی از روستاهای کوهستانی استان بدل شدند. یکی از مناطق کوهستانی استان بوشهر منطقه خوش آب و هوا و بکر خاییز است که در دل خود باغ‌ها و چشمه‌های آب فراوانی را جای داده؛ اما این منطقه توریستی در سال‌های اخیر به‌دلیل یک‌سری اقدامات نسنجیده و کارشناسی نشده با مشکلات عدیدهای چون خشک شدن چشمه، از بین رفتن باغ‌ها و ... روبه‌رو شده است.
ساخت و ساز در برخی از اراضی کشاورزی و باغ‌های روستاهای این منطقه یکی از اساسی‌ترین چالشی است که طبیعت این منطقه را تهدید می‌کند. ویلاهایی که عمدتا بدون مجوز با دیوارکشی‌ها محدودیت‌هایی را برای باغداران و کشاورزان روستایی ایجاد کرده است. منطقه گردشگری خاییز متشکل از پنج روستا به نام‌های «گشی»، «بنیون»، «یخ»، «مخدان» و «آشی» است و تنگ‌ها، چشمه‌ها و باغ‌های زیبا و منحصربه‌فرد از زیبایی‌های طبیعی آن به‌شمار می‌رود؛ زیبایی‌های بکر این منطقه تا سال‌ها بدون تغییر به حیات خود ادامه داد؛ اما در سال‌های اخیر به‌دنبال تصمیمات سهل‌انگارانه و به بهانه احیای باغ‌های پیر و فرتوت روند ویلاسازی کم کم در این منطقه شکل گرفت و امروز این روند چنان با شتاب در حرکت است که بیم می‌رود به‌زودی باید با این طبیعت بکر و بافت روستایی کم‌نظیرش خداحافظی کنیم.
یکی از فعالان اجتماعی و ساکنان بومی این منطقه در خصوص ویلاسازی در خاییز به بامداد جنوب گفت: از اواخر دهه ۸۰ تا کنون ویلا سازی در خاییز رواج یافته و باعث آسیب جدی به طبیعت بکر، منابع طبیعی و محیط زیست و کشاورزی منطقه شده است.
علی جهاندار در ادامه با تاکید بر اینکه منطقه خاییز شامل پنج روستا به نام‌های «بنیون»، «گشی»، «یخ»، «مخدان» و «آشی» می‌شود، افزود: بیشترین ویلاسازی در روستاهای «گشی»، «بنیون»، «مخدان» و «یخ» صورت گرفته و همین مساله بر بافت روستایی تاثیر منفی گذاشته است. این در حالی است که قسمتی از روستا که محل زندگی مردم و ساکنان بومی است به‌دلیل کمبود امکانات و توسعه‌نیافتگی روستایی تقریبا نیمه خالی و تبدیل به مخروبه شده است. ناهمواری و سنگفرش نبودن کوچه‌ها هم از دیگر مشکلاتی است که اهالی این روستاها با آن دست‌یه گریبان هستند.
وی در ادامه در خصوص مشکلاتی که ساخت و سازهای بدون مجوز ویلا در منطقه خاییز ایجاد کرده، توضیح داد: در حوزه آب صاحبان ویلاها از آب شرب روستا برای پر کردن استخرها و آبیاری درختان خود استفاده می‌کنند. در زمینه برق هم برق رسانی بسیاری از این ویلاها غیرقانونی است و این مساله موجب کاهش ولتاژ برق روستاها شده است. امیدوارم مسوولان با جدیت مقابل ویلاسازی در این منطقه بایستند و بیش از این برای اهالی منطقه مشکل ایجاد نشود.
این فعال اجتماعی در ادامه مهم‌ترین مشکلی که ویلاهای بدون مجوز در خاییز ایجاد کرده‌اند، ایجاد تنش اجتماعی و برهم زدن عرف و رسم و رسوم و قراردادهای مردم روستا معرفی کرد و افزود: از جمله مواردی که قراردادهای مردم روستا را نادیده گرفته دیوارکشی دور کانال‌ها و نهرها و ممانعت از دریافت آسان حقابه کشاورزان است. ساکنان ویلاها برای خود حریم شخصی در زمین‌های کشاورزی تعریف کرده‌اند. این در حالی است که طبق عرف روستا عبور و مرور در باغ‌ها آزاد بوده است.
البته افزون بر گفته این فعال اجتماعی، طبق اطلاعیه سازمان اراضی کشور، بر اساس قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، هرگونه تغییر کاربری و تفکیک اراضی کشاورزی، ساخت و ساز و دیوارکشی در مزارع و باغ‌ها بدون اخذ مجوز سازمان جهاد کشاورزی ممنوع است و علاوه بر قلع و قمع بناهای احداثی، با متخلفان طبق قانون برخورد خواهد شد. این در حالی است که در این زمینه تاکنون با متخلفان برخوردی صورت نگرفته است!
جهاندار در ادامه با تاکید بر اینکه مساله مهم دیگری که به‌تازگی بر مشکلات روستا افزوده شده، تنشی است که با دخالت افراد پرنفوذ ویلانشین در انتخابات روستا صورت گرفته، تصریح کرد: آنها با رایزنی با مقامات مسوول در پی انتخاب شورا و دهیار همسو با خودشان هستند تا در زمینه دریافت مجوزها و خدمات با چالش کمتری روبه‌رو شوند.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه چه تعداد از این ویلاها دارای مجوز قانونی هستند، گفت: بیشتر این ویلاها بدون مجوز ساخته شده‌اند، البته در گذشته برخی از آنها تنها مجوز ساخت اتاق نگهبانی (حدود 9 متری) را از جهاد کشاورزی تنگستان گرفته‌اند؛ اما آنها هم امروز از این مجوز تخطی کرده‌اند. متاسفانه تا این لحظه هیچ نهادی در زمینه جلوگیری از ساخت و سازهای غیرقانونی در خاییز اقدام موثر و مفیدی انجام نداده است؛ نه جهاد کشاورزی، نه شورا و دهیاری، نه بخشداری و فرمانداری و از همه مهم‌تر نه دادستانی که بارها مشکلات به آن گزارش شده ولی اقدام نکرده است.
بدیهی است طبق اطلاعیه سازمان امور اراضی کشور: صدور مجوز یا پروانه ساخت و ساز در اراضی کشاورزی خارج از محدوده شهرها از سوی شهرداران، بخشداران، دهیاران و شوراهای اسلامی شهر و روستا بدون اخذ مجوز از جهادکشاورزی ممنوع است و طبیعتا ارائه خدمات زیربنایی به ساخت و سازهای غیرمجاز نیز تخلف و عدول از قانون محسوب می‌شود.
جهاندار در ادامه توضیحات خود به کم آب شدن و خشک شدن چشمه‌های منطقه اشاره کرد و گفت: بسیاری از این چشمه‌ها در حال نابودی و خشکیدن هستند. اولین دلیل این معضل هم حفر سه حلقه چاه عمیق در منطقه و انتقال آب آن به بخش ساحلی تنگستان است که البته این اقدام مشکل بی‌آبی آنها را حل نکرده و فقط به نابودی چشمه‌های منطقه منجر شده است. دلیل دوم هم ویلاسازی و تغییر کاربری بدون مجوز زمین‌های کشاورزی است. متاسفانه مسوولان در این خصوص اقدام موثری انجام نداده‌اند و اگر کاری هم انجام شده، کافی نبوده مثل ساخت چهار یا پنج سیل‌بند در حوزه آبخیزداری.
این فعال اجتماعی در پایان با تاکید بر اینکه خشک شدن و کم‌آبی چشمه‌ها و همچنین مهاجرت بومیان و بی‌توجهی مسوولان به کشاورزی، موجب نابودی باغ‌ها شده و ثمردهی آنها کاهش یافته است، یادآور شد: ضرورت دارد ویلاسازی در منطقه کنترل و نظارت شود و دادستانی برای تخریب ویلاها اقدام کند و اگر قرار است مجوزی در این زمینه صادر شود، نظارت داشته باشد. همچنین فرمانداری و جهاد کشاورزی با جدیت جلوی ویلاسازی در منطقه بایستند. آبفا و اداره برق برای قطع آب و برق ویلاهایی که غیرقانونی و غیراصولی آب و برق گرفته‌اند، ورود کنند. با احداث آبشیرینکن، از انتقال آب چشمه‌های منطقه به بخش ساحلی جلوگیری شود تا بدین طریق از خشک شدن چشمه‌ها کاسته شود.
در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، ویلاسازی در منطقه خاییز اگر متوقف نشود باید کم کم با طبیعت کم‌نظیر و بکر و بافت روستایی آن خداحافظی کرد؛ چراکه رشد قارچ‌گونه ویلاها در این منطقه نشان از حاکمیت سلطه شهرنشینان بر بافت روستایی و نابودی طبیعت بکر منطقه دارد، امید می‌رود که بیش از اینکه دیر شود، مسوولان با جدیت مقابل ویلاسازی‌های بدون مجوز بایستند.
پربازدید ها