جواد شکریان:
امروزه
صادرات بخش عمده‌ای از اقتصاد کشورها را تشکیل داده و به‌عنوان محور اصلی رشد و
توسعه اقتصادی در جهان مطرح است، به‌گونه‌ای که اقتصاددانان، صادرات را تنها راه
رسیدن به توسعه و رشد یک کشور در بازارهای جهانی عنوان می‌کنند. در ایران نیز طی
سال‌های گذشته همواره کارشناسان بر اهمیت حیاتی صادرات در ایجاد توسعه اقتصادی و
رونق تولید در کشور تاکید داشته‌اند. در این زمینه، هر چند در سال‌های گذشته اعمال
تحریم‌های بین‌المللی سبب شده با وجود حجم عظیم منابع، رونق صادرات آن‌گونه که
باید در کشور شکل نگرفته و بسیاری از کشورها تجارت خود را با ایران کاهش دهند؛ با
این حال، برخی از کشورها حجم تجارت خود را با ایران حفظ کرده و طی این سال‌ها
شرکای تجاری ثابتی برای ایران بوده‌اند.
در
همین راستا، گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران از تجارت سه‌ماهه
نخست سال جاری، حاکی از آن است که در این مدت بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار واردات و
حدود 5/11 میلیارد دلار صادرات کالایی بدون احتساب نفت‌خامانجام شده است.
بر اساس این گزارش، پنج مقصد عمده صادرات کالایی ایران در فصل
بهار به‌ترتیب چین با رقم 6/2 میلیارد دلار، عراق با 4/2 میلیارد دلار، ترکیه با ۲/۲
میلیارد دلار، امارات متحده عربی با ۹۲۵ میلیون دلار و افغانستان با ۵۳۵ میلیون
دلار بوده‌اند.
آمارها
نشان می‌دهد که ترتیب مقاصد صادراتی ایران نیز نسبت به سال قبل از آن با تغییراتی
همراه بوده است. یکی از مهم‌ترین تغییرات سه‌ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه
سال گذشته مربوط به جایگاه ترکیه به‌عنوان مقصد عمده صادراتی ایران بوده است. ترکیه
که در سه ماهه ۱۳۹۷ در فهرست پنج مقصد عمده صادراتی ایران قرار نداشت، در بهار
امسال به جایگاه سوم ارتقاء پیدا کرده است. صادرات کالایی ایران به ترکیه در این
مدت نسبت به سال قبل پنج برابر شده و به ۲/۲ میلیارد دلار رسیده است.
افزایش
پنج برابری صادرات بدون نفت‌خامایران به ترکیه در حالی از سوی گمرک اعلام می‌شود
که بر اساس آمار ترکیه کل صادرات کالایی همراه نفت‌خامایران به این کشور طی پنج
ماهه نخست سال ۲۰۱۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۵ درصد کاهش یافته است. همچنین
صادرات ایران به امارات نیز با کاهش ۵۶ درصدی و صادرات به افغانستان با کاهش ۳۲
درصدی همراه بوده است.
بر
اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، پنج مبدا عمده واردات کالایی ایران در فصل بهار
امسال به‌ترتیب کشورهای چین با رقم 3/2 میلیارد دلار، امارات با 5/1 میلیارد دلار،
ترکیه با 3/1 میلیارد دلار، هند با 2/1 میلیارد دلار و آلمان با ۵۱۴ میلیون دلار
بوده‌اند.
این
آمارها نشان می‌دهد که مبادی عمده وارداتی ایران نیز طی این مدت دستخوش تغییراتی
بوده است. جمهوری کره از فهرست پنج مبدا نخست وارداتی ایران خارج و هند جایگزین آن
شده است. طی سه ماهه نخست سال ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، واردات ایران از
هند بیش از دو برابر افزایش یافته و به 2/1 میلیارد دلار رسیده است.
واردات
کالایی ایران از ترکیه نیز طی سه ماهه ۹۸ نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از دو
برابر شده است. این در حالی است که واردات ایران از کشورهای چین، امارات و آلمان
کاهشی بوده است.
طی
سه ماهه نخست امسال، بیشترین صادرات و واردات کالایی کشور مربوط به اردیبهشت‌ماه
بوده است. در این ماه ارزش صادرات کالایی بدون نفت‌خامحدود 9/5 میلیارد دلار بوده
که نسبت به فروردین‌ماه حدود 3/2 برابر شده و نسبت به سال ۹۷، رشد ۲۸ درصدی را
تجربه کرده است که با توجه به سابقه قبلی عملکرد ماهانه صادرات بدون نفت‌خامکشور،
این رقم قابل تامل است.
در
خردادماه ۱۳۹۸ ارزش صادرات کشور 1/3 میلیارد دلار بوده که افت ۲۰ درصدی را نسبت به
مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. در عین حال ارزش واردات کالایی در اردیبهشت‌ماه
امسال حدود ۴/۴ میلیارد دلار بوده که نسبت به فروردین رشد ۹۱ درصدی و نسبت به
اردیبهشت ۱۳۹۷ افت هشت درصدی داشته است.
ارزش
واردات کشور در خردادماه نیز 5/3 میلیارد دلار رقم خورده که نسبت به مدت مشابه سال
گذشته ۱۰ درصد کاهش یافته است. با این‌که طی فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۸ ارزش صادرات
کالایی نسبت به واردات کالا بیشتر بود، در خردادماه واردات کشور به لحاظ ارزشی از
صادرات پیشی گرفته است.
روند
وزنی صادرات کالایی بدون نفت‌خامطی فروردین‌ماه ۱۳۹۷ تا خرداد ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که
در اردیبهشت‌ماه امسال صادرات به لحاظ وزنی به‌طور قابل توجهی بالاتر از سایر ماه‌ها
بوده است.
طی
اردیبهشت‌ماه امسال نیز مقدار صادرات کالایی حدود ۲۲ هزار تن رقم خورده که حدود 5/2
برابر رقم ماه پیش از آن و دو برابر ماه مشابه سال ۱۳۹۷ بوده است. این در حالی است
که در خردادماه صادرات کشور اُفت وزنی را تجربه کرده و به 1/10 میلیون تن رسیده
است. واردات کالا به لحاظ وزنی در خردادماه ۱۳۹۸ معادل 2/3 میلیون تن رقم خورده که
نسبت به رقم 6/3 میلیون تنی اردیبهشت ماه امسال بالاتر و نسبت به رقم 7/2 میلیون
تنی خردادماه ۱۳۹۸ پایین‌تر قرار داشته است.
متوسط
قیمت صادرات کالایی ایران (بدون احتساب نفت خام) نیز طی سه ماهه نخست سال ۱۳۹۸
نسبت به ماه‌های مشابه سال گذشته کاهش یافته است. در خردادماه ۱۳۹۸ متوسط قیمت
صادرات کالایی ۳۰۶ دلار برای هر تن بوده که نسبت به رقم ۴۳۳ دلار بر تن در
خردادماه سال قبل به میزان ۲۹ درصد کاهش یافته است.
متوسط
قیمت واردات کالایی نیز در خردادماه ۱۳۹۸ بیش از دلار بر هر تن بوده که نسبت به
خردادماه ۱۳۹۷ حدود ۲۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.
