الهام بهروزی:

موسیقی بوشهر دالانی پیچ در پیچ است که هر چه در آن پیش بروی و غور کنی با دنیای اسرارآمیزی مواجه می‌شوی که جز با رسیدن به ریشه‌اش نمی‌توانی از فهمش برآیی! موسیقی این زادبوم برآیندی از عوامل متعدد فرهنگی، آميزش فرهنگ‌هاي مهاجر، فرهنگ کار و نوع معاش، شرايط اقليمي و جغرافيايي و همين‌طور جهان‌بيني و باورهاي ديني و مذهبي است. برآيند عوامل فوق تصوير واقعي موسيقي بوشهر را به ما مي‌دهد، به‌طوری که با تغییر یک یا چند شاخص از عوامل تاثیرگذار فوق لاجرم این موسیقی نیز تغییر خواهد کرد. نكته‌ مهم در موسيقي بوشهر كه باعث تمايز اين فرهنگ موسيقایی، با موسيقي ساير مناطق ايران مي‌شود، بافت اجتماعي بوشهر، از نظر تنوع اقوام مهاجر در آن بوده است. از آنجا كه بوشهر بر اساس همگرایی اقوام دور و یا نزدیک به‌دلیل رونق اقتصادی این شهر در گذشته شکل گرفته و در اين شهر مهاجرپذير، هيچ قومي بر ديگري برتري نداشته است، بنابراین به‌راحتي فرهنگ‌هاي مختلف در كنار هم ارائه مي‌شدند كه نتيجه اين امر زايش فرهنگي نوين به نام فرهنگ موسيقي بوشهر بوده است. اين خود در كنار نداشتن تعصب‌های قومی، موجب نوآوري و خلق آثار و گونه‌هايي در موسيقي بوشهر شد كه ما امروزه آنان را به‌عنوان موسيقي اصيل بوشهر مي‌شناسيم. اين وضعيت خاص در حوزه اجتماعي و فرهنگي موجب رشد و پويايي و اين همه تنوع در موسيقي بوشهر است.

موسیقی هنری بسیط و گسترده است؛ هنری که در دل خود سمبل‎ها، نمادها‎، آیین‎ها، رسوم و افسانه‎های کهن را جای داده است. موسیقی در بوشهر در اثر آمیزش نوا و آوا با رئالیسم جادویی شاهکارهای شنیدنی و منحصربه‌فردی را به ارمغان آورده است که هر چه از عمرشان می‌گذرد، زایاتر و گسترده‌تر می‌شوند و به‌واسطه انعطاف‌پذیری هر روز بیش از پیش بر بعد زیبایی‌شناختی آنها افزوده می‌شود. بدون اغراق موسیقی بوشهری یکی از رازآمیزترین موسیقی‌های دنیاست که برای کشفش باید جنوب را فهمید، هنر را فهمید، نی‎انبان را شناخت، «نی‎مه» و شب‎های تنهایی صیاد را در میان همهمه خلیج فارس بیقرار لمس کرد...

امروز موسیقدانان بی‌شماری گام در وادی شناخت این موسیقی غنی و منحصربه‌فرد گذاشته‎اند، تا با کمک اسناد کهن و همنشینی با تبار موسیقی و مردمان دریا و خشکی گوشه‌های پیدا و پنهان این موسیقی رمزآلود را درک و معرفی کنند. موسیقدانانی که در کنار اجراهای هیجان‌انگیز دست از پژوهش برنداشته‌اند. محسن شریفیان، آکا صفوی، محمدرضا بلادی و... از جمله موسیقدانانی هستند که در این سال‌ها کوشیده‌اند به سهم خود با هزینه‌کرد عمر و وقت خویش و مداقه در عمق آن، اندکی از جلوه‎ها و زیبایی‌های شنیداری این موسیقی را به همگان معرفی کنند.

در سایه همین مداقه‎ها و پژوهش‌ها و اجراهای موفق و اصولی امروز موسیقی بوشهر توانسته خود را در ایران و جهان معرفی کند. آکا (روح‎الله) صفوی یکی از خوانندگان جوان و نام‌آشنای بوشهری است که سال‌های سال دل در گرو نواهای بی‌بدیل بوشهری نظیر شروه‌خوانی، بیت‌خوانی، چاووشی و... گذاشته و با استادی تمام به خوانش این سبک‌‌ها پرداخته است. وی سالیان درازی است که با گروه موسیقی لیان به‌عنوان خواننده همکاری دارد، البته به‌صورت مقطعی با گروه‌های دیگری هم همکاری داشته است؛ اما به‌صورت حرفه‌ای گروه لیان را همراهی می‎کند. وي متولد 1358 در بوشهر و كارشناس مديريت بازرگاني است؛ افتخارات وي عبارتند از: چهار سال پياپي خواننده برتر كشور در جشنواره توليدات صدا و سيما، مقام اول خوانندگي در جشنواره موسيقي فجر، مقام اول پژوهش و اجرا در جشنواره موسيقي مقامي حوزه هنري در سنندج، انتخاب جوان نخبه كشور در رشته موسيقي در سال87 از سوی سازمان ملي جوانان، حضور در جشنواره‌هاي معتبر داخلي و بين‌المللي و انتشار چندین آلبوم موسيقي مانند «محله خموني» از سوی گروه موسيقي ليان به سرپرستي محسن شريفيان.

این هنرمند با وجود اینکه نقش تاثیرگذاری را در توسعه موسیقی استان ایفا می‌کند؛ اما متاسفانه مانند محسن شریفیان در استان مورد کم‌لطفی و بی‌توجهی واقع شده است، ولی با همه اینها آکا صفوی به همراه گروه لیان تلاش کرده دین خود را به موسیقی بوشهر ادا کند. وی در زمینه پژوهشی کار شاخصی چون تصحیح و جمع‌آوری دیوان فایز دشتی را راهی بازار کتاب کرده است. صفوی در خصوص انگیزه‌اش از تالیف این کتاب می‌گوید: «کمبود کاری از فایز به‌شدت احساس می‌شد و این در حالی بود که در ادبیات کلاسیک ایران هیچ دوبیتی‌سرایی از لحاظ صنایع ادبی به کار رفته در اشعار، به پای فایز نمی‌رسد، حتی بابا طاهر؛ این حق فایز بود که در حد خودش معرفی شود. نوه مرحوم فایز همیشه اصرار داشت که این کار را من انجام دهم که خدا را شکر انجام شد. تلاش دارم که این شاعر را در حد ملی و در حدی که شایسته است، معرفی کنم.»

در ادامه گفت‌وگویی را با آکا صفوی، استاد آواز و خواننده گروه لیان در خصوص فعالیت‌های این روزهایش صورت دادیم که در ادامه شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.

آکا صفوی این روزها مشغول چه کاری است؟

این روزها را در تمرین با گروه‌های مختلف از جمله گروه لیان می‌گذرانم و البته درگیر شکایتی هستم که صدا و سیما از من در پی نشر اکاذیب -که آکا صفوی ممنوع‌التصویر نیست- کرده است!

به‌تازگی اجرای خوبی در اهواز داشتید که با استقبال اهوازی‌ها روبه‌رو شد، قطعات شاخصی که در این کنسرت اجرا کردید و مورد خوشایند اهوازی‌ها واقع شد کدام بودند؟

در این اجرا عمده قطعات اجرائی از موسیقی بوشهر بود. در کل گروه لیان در هر شهر و استانی متناسب با موسیقی آن منطقه و اشتراک موسیقایی آنها با موسیقی بوشهر، قطعاتی را انتخاب و اجرا می‌کند. در اهواز هم به‌خاطر کثرت قوم عرب که قومی خونگرم و مهمان‌نواز هستند، دو آهنگ نوستالوژیک از عبدالحلیم حافظ که یادآور خاطرات شیرین گذشته است و همچنین قطعات موسیقی که در خوزستان رواج داشته، اجرا شد که سخت موردپسند عزیزان خوزستانی قرار گرفت.

گروه لیان در بوشهر در سال جاری اجرائی نخواهد داشت؟

در حال حاضر که خبری از اجرا در بوشهر نیست!

وضعیت موسیقی را در بوشهر چگونه ارزیابی می‌کنید، آیا فراگیر شدن سبک‌های دیگر موسیقی نظیر پاپ موجب انزوای موسیقی بومی نشده است؟

فراگیر شدن موسیقی پاپ و تاثیر آن در تغییر ذوق و ذائقه مخاطب، به تمام شاخه‌های موسیقی ایران ضربه وارد کرده است؛ اما همچنان قدرت موسیقی بومی در جذب مخاطب باقی است؛ چراکه اصالت‌ها هیچ‌گاه به انزوا نخواهند رفت. آنچه به انزوا می‎رود؛ هنرهای بی‌اساس و بی‌ریشه است.

وضعیت موسیقی بومی را در حال حاضر در استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در سال‌های اخیر ذائقه مخاطبان با توجه به آشفته‌بازاری که در موسیقی ایجاد شده، به سمت و سوی موسیقی‌های ضعیف و کم‌ارزش رفته است. به گمان من این تفکر را نباید متوجه مخاطبان کرد؛ اما در بسیاری از شرایط موسیقی به سمت و سویی رفته که مخاطب از آن فقط شادی و شور و نشاط لحظه‌ای را ‌می‌خواهد. اگر موسیقی پشتوانه محکمی داشته باشد که همین شادیانه‌های اصیل تا مدت‌ها به قولی، به آنها انرژی خواهد داد. باید اعتراف کرد که امروز موسیقی جدی از مخاطب کمتری برخوردار است؛ چراکه همین نیاز مخاطب باعث شده موسیقی‌ها به سمت بازاری‌شدن پیش روند که این اتفاق خوبی برای هیچ گونه موسیقی نیست.

فکر می‌کنید راه‌اندازی یک جشنواره رقابتی موسیقی در بوشهر چقدر می‌تواند به موسیقی محلی جان بدهد؟

از دید من راه‌اندازی جشنواره موسیقی هیچ کمکی به موسیقی ما نخواهد کرد. هر جشنواره نیازمند تمهید و تصمیمات صحیح و علمی است که بتواند تاثیر‌گذار باشد. برگزاری جشنواره شاید ساده به نظر بیاید، ولی کار پیچیده و کاملا تخصصی است.

نقش محسن شریفیان را در غنای موسیقی بوشهری چگونه ارزیابی می‌کنید؟

محسن شریفیان تاثیر خودش را بر موسیقی بوشهر گذاشته است. او با اجراهای موفقش به همراه گروه «لیان» یا اجراهای انفرادی‌اش در رویدادهای مختلف و با پژوهش‌های ریشه‌ای و عمیقش در معرفی موسیقی بوشهر بسیار تاثیرگذار و خوب ظاهر شده است. او دین بزرگی بر گردن موسیقی بوشهر دارد.

حضور گروه‌های موسیقی بومی در فستیوال‌های ملی و بین‌المللی در شناسایی موسیقی بومی چقدر نقش‌آفرین بوده است؟

به گمان من هیچ صنعت و تجارتی چون نفت و گاز و نیروگاه هسته‌ای نتوانسته در دنیا به اندازه موسیقی، بوشهر و جنوب ایران را معرفی کند. بدون شک گروه‌های موسیقی استان نقش مانایی را در معرفی موسیقی این زادبوم ایفا می‌کنند.

پتانسیل‌هایی که در موسیقی بوشهری وجود دارد، کدام است و چقدر برای مخاطب جاذبه دارند؟

موسیقی بوشهر همان‌گونه که شادی را در خود جای داده است، رد پای تلاش، حزن و انتظار و سوز و گداز عاشقانه در آن پررنگ است. به‌طور مسلم اگر موسیقی بوشهر از طریق اهلش که شناخت کافی از رموز و ریزه‌کاری‌های موسیقایی آن داشته باشد، ارائه شود، می‌تواند برای هر مخاطبی با هر گرایش فرهنگی جذاب و شنیدنی باشد.

شما علاوه بر گروه لیان با گروه دوشبند هم همکاری دارید، کمی در خصوص این گروه توضیح دهید و همکاری شما با این گروه در چه سطحی است؟

این گروه خواننده خاصی ندارد. من هم در مقطعی با این گروه همکاری کردم که تجربه خوبی بود؛ ولی پیش از این هم تجربه همکاری با گروه‌های دیگر داشته‌ام.

انتظارتان از مسوولان فرهنگی برای حمایت از موسیقی بومی چیست؟

از مسوولان فرهنگی هیچ انتظاری نداشته و ندارم. این عزیزان در سال‌ها ریاستشان هیچ کار مفیدی نکردند که بخواهیم از آنها انتظاری داشته باشیم. از مدیران جدید هم همچنان مثل قبل ناامیدم.

سخن پایانی؟

در پایان برای هنرمندان توفیق و سلامتی آرزو می‌کنم و از بسیاری از هنرمندان به اصطلاح پژوهشگر و استاد شروه عاجزانه تقاضا دارم از برگزاری جلسات پژوهشی شروه جدا خودداری کنند.