داود علیزاده:

 ناباروری در برخی از افراد سبب بروز ناراحتی هیجانی و روان‌شناختی شدید می‌شود. ناباروری ممکن است به فقدان اعتماد به‌نفس، از دست دادن حس کنترل درونی بر زندگی شخصی و افسردگی منجر شود. در چنین مواقعی بروز واکنش‌های سوگ، خشم و گناه شایع است. در مواردی که زنان به چشم‌پوشی از والد شدن رغبت کمتری دارند یا ناباروری را نوعی شکست در ایفای نقش خود می‌پندارند، استرس در آنان بیشتر از همسرشان دیده می‌شود.

علاوه بر این، وقتی زوج‌ها درصدد درمان برمی‌آیند، اکثر آزمایشات و درمان‌ها، بدون توجه به اینکه مشکلات فیزیکی زن سبب ناباروری شده یا مرد، روی بدن زن متمرکز است از همین رو سایر افراد ممکن است مقصر ناباروری را زن بدانند و با او مانند شهروندی درجه ۲ رفتار کنند و او نیز ممکن است در میان زنان دارای فرزند، خود را فاقد جایگاه پندارد.

با این حال، در ایران سویه ناباروری به سوی مردان چرخش داشته است، عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، علل ناباروری در مردان را برشمرد و شیوع ناباروی مردان در ایران را بالاتر از آمار جهانی دانست.

به گزارش ایسنا، دکترناصر امیرجنتی میزان شیوع ناباروری مردان در ایران را بالاتر از آمار‌های جهانی دانست و گفت: آمار‌های جدید در ایران سهم علت‌های مردانه در ناباروری را ۷۰ درصد اعلام کرده‌اند که بالاتر از ۵۰ درصد اعلامی از سوی سازمان جهانی بهداشت است. البته این آمار هم شامل مواردی است که علت مردانه به‌تنهایی عامل ناباروری است، هم مواردی که به‌صورت مشترک، در کنار علل زنانه باعث ناباروری می‌شود.

مدیر کلینیک ناباروری مردان ابن‌سینا با اشاره به این آمار، یادآور شد: با وجود این آمارها، هنوز بعضی از آقایان نمی‌توانند بپذیرند که ممکن است مشکل باروری داشته باشند و باید برای تشخیص و درمان مراجعه کنند و همچنان خانم را مقصر ناباروری قلمداد می‌کنند. ما مواردی داشتیم که آقا با وجود «آزواسپرمی» یعنی نداشتن اسپرم، سه بار ازدواج کرده بود تا نشان دهد مشکل از خودش نیست.

این متخصص اورولوژی، ناباروری را یک بیماری بی‌علامت دانست و گفت: در اغلب موارد، فرد هیچ درد یا شکایتی ندارد، کارکرد جنسی طبیعی دارد، یعنی هیچ مشکلی در زناشویی ندارد و فقط زمانی متوجه وجود مشکل می‌شود که برای بارداری اقدام می‌کند. در چنین مواردی، اگر زن و شوهر پس از یک سال اقدام منظم برای بارداری، نتیجه نگرفتند هر دو با هم باید به یک مرکز درمان ناباروری معتبر مراجعه کنند.

این متخصص اورولوژی، اختلالات تولید اسپرم را شایع‌ترین علت ناباروری مردان دانست و افزود: این دسته از اختلالات یا علت مادرزادی دارند یا علت اکتسابی. علل اکتسابی اغلب ناشی از شغل، محیط و سبک زندگی‌اند که خوشبختانه اغلب آن‌ها قابل کنترل‌ هستند. مثلا تماس مداوم با پرتو‌های آسیب‌زا یا مواد شیمیایی موجود در علف‌کش‌ها و حشره‌کش‌ها می‌تواند باعث اختلال تولید اسپرم شود. در زندگی روزمره نیز عواملی مثل چاقی، استفاده بیش از حد از سونا و جکوزی، قرار دادن مداوم لپ‌تاپ روی پاها، استفاده بیش از هشت ساعت از تلفن همراه، پوشیدن لباس زیر و شلوار تنگ و مصرف دخانیات و الکل می‌توانند به‌طور موقت باعث توقف تولید اسپرم شوند.

وی با اشاره به لزوم اصلاح سبک زندگی برای افزایش توان باروری گفت: اینکه می‌گوییم این عوامل به‌طور موقت باعث ناباروری می‌شوند، به این معناست که با حذف این عوامل خطرزا، ظرف سه ماه شرایط اسپرم بهبود پیدا می‌کند؛ اما باید توجه داشت که این عوامل روی هم اثر تشدیدکننده دارند، یعنی اگر آقایی هم چاق باشد، هم شغلش رانندگی باشد، هم دخانیات مصرف کند، این فاکتور‌ها یکدیگر را تشدید می‌کنند و شرایط سخت‌تر می‌شود.

مدیر کلینیک مردان مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، انتخاب یک مرکز معتبر و جامع را نخستین و مهم‌ترین قدم در مسیر تشخیص و درمان ناباروری دانست و توضیح داد: اگر زوجی با مشکل ناباروری مواجه شدند، اول باید یک مرکز خوب را برای درمان انتخاب کنند؛ یعنی مرکزی که همه امکانات و تخصص‌های لازم برای تشخیص و درمان ناباروری را داشته باشد؛ زیرا تشخیص و درمان ناباروری فقط در حیطه یک تخصص نیست. برای مثال، یک متخصص زنان یا یک متخصص مردان به تنهایی نمی‌تواند به این کار بپردازد، زیرا هم آقا و هم خانم باید همراه هم بررسی شوند. همچنین مهم است که آن مرکز همه امکانات تشخیصی و درمانی لازم را داشته باشد و لازم نباشد زوجین برای انجام آزمایش یا سونوگرافی مدام در حال رفت‌وآمد باشند و حتی بتوانند جراحی‌های سرپایی را در همان‌جا انجام دهند.

این متخصص اورولوژی با اشاره به اینکه آزمایش‌های اختصاصی ناباروری باید حتما در مراکز درمان ناباروری انجام شود، افزود: آزمایش اسپرم یا اسپرموگرامی که در آزمایشگاه‌های عمومی انجام می‌شود، برای ما اعتبار تشخیصی ندارد. این آزمایش حتما باید در یک مرکز معتبر درمان ناباروری و با استاندارد‌های دقیق و به‌روز انجام شود. لازم است یادآوری کنم که این آزمایش فقط برای بررسی توان باروری آقایان است و نمی‌توان با یک آزمایش اسپرم، احتمال بروز مشکلات ژنتیکی در جنین یا جنسیت جنین و مانند این‌ها را پیشگویی کرد.

مدیر کلینیک ناباروری مردان ابن‌سینا با اشاره به دو گروه درمان دارویی و درمان جراحی برای ناباروری با علل مردانه، توضیح داد: در مواردی که علل عفونی یا هورمونی یا اختلالات عملکرد جنسی در میان باشند، ما از دارو‌های اختصاصی استفاده می‌کنیم. برای نمونه، اگر تشخیص عفونت قطعی شود، ما آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کنیم و یا اگر اختلال سطوح هورمونی تشخیص داده شود، هورمون‌درمانی انجام می‌دهیم. در مواردی هم تجویز دارو برای درمان اتیولوژیک یا علتی نیست و برای افزایش احتمال موفقیت میکرواینجکشن یا تقویت قدرت باروری از دارودرمانی تجربی استفاده می‌کنیم؛ یعنی از مکمل‌های هورمونی یا ویتامین‌ها. درمان جراحی را هم می‌توان در دو گروه طبقه‌بندی کرد. یا جراحی برای رفع علت ناباروری انجام می‌شود، مثل جراحی واریکوسل یا برای یافتن اسپرم در بیضه‌ها، مثل جراحی میکروتسه.

وی با اشاره به شیوع واریکوسل در مردان یادآور شد: اگرچه واریکوسل جزء علل شایع ناباروری مردان است؛ اما واریکوسل درجه‌بندی دارد و همه موارد آن نیاز به جراحی ندارند. اگر واریکوسل بالینی باشد، یعنی پزشک در معاینه متوجه آن شود، نتیجه آزمایش اسپرم آقا هم نرمال نباشد و مشکل ناباروری هم داشته باشد، ما جراحی واریکوسل را پیشنهاد می‌کنیم؛ اما نباید از این جراحی انتظار معجزه داشت. اگر علل دیگری در ناباروری دخیل نباشند، جراحی واریکوسل در حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد موارد به بارداری طبیعی منجر می‌شود و در حدود ۷۰ درصد موارد باعث بهبود کیفیت سلول اسپرم می‌شود.

وی همچنین با بیان اینکه خوردن یا نخوردن یک ماده غذایی خاص و توصیه‌هایی از این قبیل، نمی‌تواند به بهبود وضعیت باروری کمک کند، افزود: زیرا عوامل متعددی بر قدرت باروری اثرگذارند؛ بنابراین برای افزایش توان باروری باید تغذیه و سبک زندگی خود را به‌طور کلی اصلاح کنیم. پیروی از یک برنامه غذایی متعادل، متناسب و منظم که حاوی همه گروه‌های اصلی و ریزمغذی‌ها باشد، پرهیز از خوردن غذا‌های آماده، فست‌فودها، تنقلات و انواع نوشابه‌های حاوی مواد مصنوعی و نگهدارنده، مصرف نکردن دخانیات و نوشیدنی‌های الکی و داشتن تحرک کافی می‌تواند وضعیت اسپرم را تا حد زیادی بهبود دهد.

امروزه به یاری پیشرفتی که در درمان ناباروری صورت گرفته این ادعا وجود دارد که انواع ناباروری و همه زوجین نابارور قابلیت درمان دارند.

در استان بوشهر مرکز ناباروری امید در تاریخ ۵ آبان سال ۹۲ با حضور مسوولان ارشد استان افتتاح شد، این مرکز شامل دو اتاق عمل با دو تخت، شش تخت بستری آزمایشگاه مرکزی و بخش‌های مرتبط شامل بخش اتاق عمل، آزمایشگاه مرکزی، ریکاوری، درمانگاه سونوگرافی، مطب و پذیرش است.

خدمات این مرکز تزریق اسپرم شست‌و‌شو خالص به رحم، باروری از طریق لقای مصنوعی، تزریق اسپرم به روش تزریقی در تخمک، وسایل عمل جراحی مردان و زنان نابارور و تامین دارو است.

پیش از این دکتر پرستو سهیل در این خصوص در مصاحبه با سایت سوک گفته بود: مرکز ناباروری امید شش سال است که فعالیت‌ها خود را در شهر بوشهر آغاز کرده است و تاکنون توانسته طعم شیرین داشتن فرزند را به زوج‌های ناباروری بسیاری را هدیه کند.

فوق تخصص نازایی و ivf در شهر بوشهر با اشاره به اینکه در این مرکز زوج‌هایی بودند که سابقه ۱۵ تا ۲۰ سال ناباروری داشته‌اند و پس از درمان توانستند صاحب فرزند شوند، افزود: یکی از شاخص‌های مهم در هر مرکز ناباروری داشتن یک تیم جنین‌شناسی قوی است که ما در این مرکز دارای تیم زبده جنین‌شناسی هستیم.

سهیل با اشاره به اینکه یکی از مشکلات ما نبود داروهای مورد نیاز ناباروری در بوشهر بود، تصریح کرد: اکنون با هماهنگی با یکی از داروخانه‌های شهر بوشهر تامین این داروها نیز مرتفع شده است.

فوق تخصص نازایی و ivf در شهر بوشهر با اشاره به اینکه مرکز ناباروری امید آخرین امید زوج‌های نابارور بوشهری است، خاطرنشان کرد: زوج‌های نابارور پس از طی کردن درمان در مراکز مختلف ناباروری در سطح کشور به این مرکز مراجعه می‌کنند و ما با توجه به نوع ناباروری درمان را انجام می‌دهیم.

وی با اشاره به اینکه پیگیری نحوه صحیح مصرف دارو و روند درمان زوجین پس از ویزیت از دیگر موارد مهم است که در این مرکز به آن توجه ویژه‌ای می‌شود، گفت: مرکز ناباروری امید بوشهر با متخصصین مختلف در امور مورد نیاز اکنون می‌تواند جایگزین سفرهای درمانی ناباروری در استان بوشهر باشد.