سید علی موسوی:
انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی یکی از راهبردی‌ترین وظایف و مسوولیت‌های وزارت نفت است که به‌وسیله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران انجام می‌شود؛ این شرکت با بهره‌گیری از بیش از ۱۴ هزار کیلومتر خط انتقال و تاسیسات جانبی همچون تلمبه‌خانه‌های ایجاد شده در مسیر، نفت‌خام و فرآورده را از مبدا دریافت و به مبادی مصرف (نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و...) ارسال می‌کند.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران که عنوان «مادرتخصصی» به آن اطلاق می‌شود، متشکل از ۱۲ شرکت فرعی از جمله شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال‌غرب است که تامین سوخت را در گستره‌ای از غرب کشور به عهده دارد. سفر به استان‌های زنجان و آذربایجان شرقی، همچنین گفت‌وگو با مصطفی سلطانی، مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت شمال غرب فرصتی شد تا به شماری از بی‌شمار تلاش گمنامانی که در این عرصه و این بخش از کشور می‌کوشند تا انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی در مارپیچ خطوط لوله، بی‌هیچ دغدغه و توقفی انجام شود، پرداخته شود. گزارش پیش رو، چکیده و ماحصل سفر به این منطقه از کشور است. کار در مناطق عملیاتی، زمان و مکان نمی‌شناسد؛ این ضرورت‌ها هستند که بیشتر مواقع تعیین می‌کنند چه زمانی و کجا باشی. این خاصیت کار در مناطق عملیاتی است. قرار بود در بدو ورود به زنجان با مصطفی سلطانی گفت‌وگو شود اما این مهم به‌دلیل ضرورت حضور وی در تبریز تا ساعت ۲۱ محقق نشد. تاخیر ناخواسته است اما وی به رسم ادب عذرخواهی می‌کند و گفت‌وگو با گذری به پیشینه کاری‌اش آغاز می‌شود. او که دانش‌آموخته کارشناسی برق از دانشگاه امیرکبیر و کارشناس‌ارشد کنترل واحد جنوب دانشگاه آزاد تهران است، می‌گوید: از ۲۳ سال پیش فعالیت خود را در صنعت نفت آغاز کرده و بیشتر این سال‌ها در خطوط لوله و مخابرات نفت بوده است.
مصطفی سلطانی درباره کلیت کار شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب، نیز می‌گوید: ماموریت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران در سراسر کشور، انتقال بدون وقفه نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی است و منطقه شمال غرب نیز به‌عنوان یکی از مناطق دوازده‌گانه زیرمجموعه این شرکت، تلاش می‌کند این مسوولیت را در گستره تعریف‌شده برای آن، به نحو مطلوب انجام دهد. وی ادامه می‌دهد: ابتدای حوزه عملیات شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب از ماهدشت در استان البرز آغاز می‌شود و با پیمودن مسیری نزدیک به دو هزار کیلومتر خط انتقال در اندازه‌های مختلف (۱۴ و ۱۶ اینچ) به تاسیسات انتهایی تبریز می‌رسد. مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با این توضیح که نقطه آغازین خطوط لوله‌ای که این مسیر دو هزار کیلومتری را طی می‌کنند، از تاسیسات ری آغاز و در کیلومتر ۷۶ (استان البرز) تحویل این منطقه می‌شود، گریزی به گذشته می‌زند و می‌افزاید: احداث خط ۱۴ اینچ ری-تبریز به سال ۱۳۴۹ و بهره‌برداری از آن به سال ۱۳۵۳ برمی‌گردد. آغاز فعالیت منطقه شمال‌غرب نیز از همین زمان بوده است اما با توسعه فعالیت‌های چند دهه گذشته، خطوط لوله انتقال نفت‌خام و فرآوردهای نفتی این منطقه نیز توسعه یافته؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون در میان مناطق دوازده‌گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، پس از منطقه تهران، طولانی‌ترین مسیر عملیاتی انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی به منطقه شمال غرب اختصاص دارد.
سلطانی در ادامه از آغاز فعالیت خط لوله ۱۶ اینچ به موازات خط لوله ۱۴ اینچ ری-تبریز در دهه ۶۰ می‌گوید و تصریح می‌کند: روی این خط لوله مراکز انتقال نفت(تلمبه‌خانه)های بین‌راهی اشتهارد، ابهر، ایده‌لو، قره چمن و تاسیسات انتهایی تبریز واقع شده‌اند. این خط انتقال با توان عملیاتی بالا، روزانه مقادیر قابل توجهی نفت‌خام را به پالایشگاه نفت تبریز انتقال می‌دهد. وی با بیان این‌که پیش از بهره‌برداری خط لوله ۱۶ اینچ، تامین خوراک پالایشگاه تبریز به‌وسیله خط لوله ۱۴ اینچ انجام می‌شد، می‌افزاید: این خط لوله هم‌اکنون انتقال فرآورده‌های نفتی را انجام می‌دهد.
مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب، نکات فنی بسیاری را درباره ظرفیت‌های انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی در حوزه عملیاتی که او مسوولیت اداره‌اش را دارد، می‌گوید: هم‌اکنون انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی در حوزه عملیاتی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال‌غرب با استفاده از پنج رشته خط لوله و هشت مرکز انتقال نفت که در برخی از آنها تاسیسات انتهایی دریافت فرآورده احداث شده است، انجام می‌شود. وی می‌گوید: خط لوله ۱۴ اینچ ری-تبریز، ۱۶ اینچ ری تبریز، ۱۰ اینچ تبریز-میاندوآب، ۱۴ اینچ تبریز-میاندوآب و ۱۲ اینچ تبریز-سراب-اردبیل، مجموعه خطوطی هستند که نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی را به مبادی مصرف انتقال می‌دهند. سلطانی با بیان این‌که چهار تلمبه‌خانه برقی روی خط ۱۶ اینچ و چهار تلمبه‌خانه توربینی روی خط ۱۴ اینچ فعال است، اظهار می‌کند: آرایش این تلمبه‌خانه‌ها دوتایی است؛ به‌طوری‌که هشت تلمبه‌خانه در یک موقعیت جغرافیایی قرار گرفته‌اند که پمپاژ نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی را انجام می‌دهند. وی اظهار می‌کند: روی خط لوله ۱۰ اینچ تبریز- میاندوآب، دو مرکز انتقال نفت و تاسیسات قرار دارد؛ یکی در ابتدای آن (مرکز انتقال نفت و تاسیسات تبریز) و دیگری مرکز انتقال نفت و تاسیسات میاندوآب که فرآورده‌های نفتی را به تبریز و میاندوآب منتقل می‌کند و در ادامه با اتصال به مرکز انتقال نفت و تاسیسات ارومیه، سوخت بخش‌های شمالی استان آذربایجان غربی از این طریق تامین می‌شود. با انشعابی از خط لوله ۱۰ اینچ، تامین سوخت نیروگاه ارومیه نیز انجام می‌شود.
به گفته سلطانی، به موازات خط لوله ۱۰ اینچ تبریز-میاندوآب نیز در مسیری مجزا از آن، خط لوله ۱۴ اینچی از تبریز به سمت میاندوآب کشیده شده که قرار است موقت (اجاره‌ای) برای انتقال مواد مورد نیاز پتروشیمی تبریز در اختیار این واحد صنعتی قرار گیرد. مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب خط انتقال تبریز–سراب-اردبیل را نیز یکی دیگر از ظرفیت انتقال فرآورده‌های نفتی برمی‌شمارد و می‌گوید: ابتدای این خط لوله ۱۲اینچ است و در تاسیسات سراب و اردبیل، عملیات دریافت فرآورده را انجام می‌دهد؛ این خط لوله با ۲۸ کیلومتر ادامه مسیر به نیروگاه سبلان می‌رسد. سلطانی همچنین از احداث یک رشته خط انتقال جدید فرآورده در شمال دریاچه ارومیه خبر می‌دهد و می‌گوید: این خط لوله که هنوز بهره‌برداری و تحویل منطقه شمال غرب نشده است، از تبریز شروع می‌شود و در تاسیسات انتهایی ارومیه خاتمه می‌یابد. وی درباره پوشش عملیاتی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب توضیح مبسوطی می‌دهد و اظهار می‌کند: با توجه به تاسیسات احداث شده در زنجان، سوخت‌رسانی به استان زنجان و شهرستان میانه در استان آذربایجان شرقی به‌وسیله خط لوله ۱۴ اینچ ری-تبریز انجام می‌شود.
سلطانی با بیان این‌که تامین سوخت مایع نیروگاه زنجان۳ نیز با انشعابی از خط انتقال ۱۰ اینچ تبریز-مراغه-میاندوآب-ارومیه (تبریز تا میاندوآب ۱۰ اینچ و ادامه آن تا ارومیه ۸ اینچ است) به سمت تاسیسات مراغه به‌وسیله این منطقه عملیاتی انجام می‌شود، ادامه می‌دهد: این خط لوله همچنین با کمک تلمبه‌خانه و تاسیسات انتهایی تبریز، انتقال فرآورده‌های نفتی به آذربایجان شرقی و غربی را انجام می‌دهد. به گفته سلطانی، تامین سوخت ناحیه مراغه نیز با منطقه شمال غرب است و اگرچه شمال استان کردستان در حوزه عملیاتی این شرکت نیست اما با وجود انبار نفت میاندوآب، این بخش از کردستان هم زیر پوشش شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب منطقه عملیاتی قرار گرفته است.
همه تجهیزاتی که در مراکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب وجود دارد، در کنار نیروی انسانی کارآمد معنا پیدا می‌کند و این نکته‌ای است که سلطانی به آن باور و تاکید دارد. وی می‌گوید: در ستاد این شرکت چهار گروه در بخش‌های ستاد، عملیات، مخابرات وفنی، بنا بر مسوولیتی که برای آنها مشخص است همدلانه می‌کوشند تا چرخه انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی، بی‌هیچ توقفی بچرخد. سلطانی ادامه می‌دهد: در صنعت نفت فعالیت‌های سنگین، سخت و طاقت‌فرسایی وجود دارد، مانند کار روی سکوهای دریایی اما در خشکی نیز سخت‌ترین کارها به حوزه خطوط لوله مربوط می‌شود؛ چه در بخش انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی و چه در حوزه انتقال گاز. این کار سخت و طاقت‌فرسا برای حفظ و نگه‌داشت خطوط لوله و مراکز انتقال نفت که نه تعطیل می‌شناسد و نه غیرتعطیل و باید بدون وقفه در همه زمان‌ها انجام شود، با تکیه بر کوشش و همدلی همین نیروی انسانی کارآمد، امکان‌پذیر شده است؛ همدلی که آغاز آن روی زمین و ادامه‌اش زیرزمین است و بی‌پایان.
سلطانی اگرچه ناخواسته و به‌دلیل ضرورت حضورش در مرکز انتقال تبریز تاخیر داشت اما از زمان آغاز گفت‌وگو (ساعت۲۱) مطالب زیادی را در بخش‌های مختلف بیان کرد و با گذشت یک ساعت از زمان مصاحبه، هنوز مطالب دیگری در بخش‌های مختلف از جمله نگه‌داشت خطوط لوله و تاسیسات جانبی آنها برای گفتن دارد. وی می‌گوید: مهم‌ترین اصل در نگه‌داشت، بهره‌برداری صحیح و نخستین گام در این زمینه به کارگیری بهره‌بردار مجرب است و خوشبختانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با در اختیار داشتن نیروهای آموزش‌دیده و زبده، از این امتیاز بی‌بهره نیست. در این بخش (بهره‌بردار) حفظ و نگه‌داشت خطوط لوله و مراکز انتقال نفت با تکیه بر تخصص و تجربه نیروهای آموزش‌دیده، مجرب و صاحب صلاحیت منطقه انجام می‌شود و برون‌سپاری انجام نشده است. مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب با بیان این‌که در بخش مخابرات نیز عمده فعالیت‌ها به‌عهده نیروهای رسمی است، اضافه می‌کند: ترکیب نیروهای تحصیلکرده و باتجربه موجب شده است کیفیت نیروی انسانی شاغل در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه شمال غرب نیز ارتقا یابد و این امتیاز مهمی برای منطقه است تا خدمات بهتری را ارائه دهد. سلطانی ارائه خدمات بهتر را مربوط به استفاده از سامانه‌های حفظ و نگه‌داشت می‌داند و ادامه می‌دهد: پیاده‌سازی سامانه‌های یکپارچه مانند تعمیرات پیشگیرانه سبب شده است حفظ و نگه‌داشت با هزینه‌های کمتری انجام شود.
پیگرانی‌های هوشمند و معمولی نیز در سیستم‌های حفظ و نگه‌داشت تعریف شده‌اند، به‌طوری‌که در پیگرانی هوشمند، نوعی بازرسی فنی انجام و بر اساس آن، عیوب خطوط لوله شناسایی و برای رفع آن اقدام می‌شود. وی با بیان این‌که پیگرانی معمولی داخل لوله نیز در بازه‌های زمانی مختلف انجام می‌شود، می‌گوید: با این نوع پیگرانی مواد مزاحم و مانع در داخل خطوط پاکسازی و انتقال نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی درون خطوط لوله با سهولت انجام می‌شود. سلطانی تصریح می‌کند: مجموعه پیگرانی‌ها (هوشمند و معمولی)، تعمیرات اساسی، تعمیرات پیشگیرانه در کنار آموزش کارکنان در نحوه صحیح بهره‌برداری، همگی مواردی هستند که در حوزه حفظ و نگه‌داشت قرار می‌گیرند و با افزایش عمر خطوط لوله و تاسیسات، هزینه‌ها در این بخش را به پایین‌ترین سطح ممکن کاهش می‌دهند.
پربازدید ها