الهام بهروزی:
وقتی نام روستا بر زبان میآید، ناخودآگاه ذهن پر میکشد به سمت و سوی طبیعتی بکر و فرهنگی بکرتر و حال و هوای کوچه‌های کاهگلی با عطر نان داغ و درخت‌هایی که از دیوار به بیرون سرک کشیده تا نظر هر رهگذری را به بیآلایشی خویش جذب کند. این بیآلایشی را هیچ‌گاه نمی‌توان در کوچه‌های مشجر و پرطمطراق شهری یافت. از همین روی است که انسان شهری خسته از هیاهوی شهر در جستوجوی آرامش و سکون شب راهی روستاهایی با طبیعت زیبا و بکر می‌شود تا دمی زندگی را دریابد و فارغ از هر گونه فکری و خیالی دو سه روزی را سادگی یا زندگی کند.
بدیهی است در چند سال اخیر روی‌آوردن گردشگران و شهرنشینان به طبیعت بکر و دستنخورده روستاها بسیار چشمگیر بوده است، بهنحوی که امروز در توسعه صنعت گردشگری روستاها نمود پررنگی دارند که البته این مهم در سایه ایجاد یکسری زیرساخت‌های تفریحی اقامتی با رعایت نکات بهداشتی و محیط زیستی در روستاها فراهم شده است. بیتردید راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی یکی از مناسبترین راهکارهایی بوده که در گردشگری روستایی در زمینه توسعه گردشگری و ترویج فرهنگ سفر به روستا اجرائی شده است. این امر با ایجاد اشتغال‌زایی نقش بسزایی در توسعه پایدار و آبادی و رونق روستاها داشته است.
اقامتگاه‌های بومگردی که در محیط های طبیعی و بومی با رعایت بالاترین سطح ممکن ضوابط زیست محیطی و به شکلی سازگار با معماری بومی، بافت تاریخی و سیمای طبیعی منطقه تاسیس میشوند، با حداکثر تعامل با جامعه محلی و توجه به اقلیم، زمینه حضور گردشگران را با کیفیتی قابل قبول و تعریف شده فراهم می‌کنند. بیتردید حضور گردشگران در این دسته از روستاها، فرصت مغتنمی است تا علاوه بر فراهم‌‌آمدن امکانات مورد نیاز آنها، سطح خدمات روستایی افزایش یابد و بستر توسعه روستایی از طریق اقتصاد گردشگری شکل گیرد؛ البته باید فضای روستا را به گونه‌ای مدیریت کرد تا کمترین آسیب متوجه محیط زیست آنجا شود و رشد و تعالی پایدار آنها را دربرداشته باشد.
روستای فقیه‌حسنان دشتی استان بوشهر یکی از روستاهای بکر و زیبای خطه جنوب است که در دل خود اقامتگاه بومگردی زیبا و متکی بر ساختار زیبای روستایی جای داده است. این اقامتگاه در طول سال پذیرای گردشگران خارجی و داخلی به‌ویژه در موسم خوش آب و هوای سال است که نقش زیادی در توسعه صنعت گردشگری روستایی استان ایفا می‌کند. اقامتگاه بومگردی روستای فقیه‌حسنان را احمد کهنسال مدیریت می‌کند. وی دانشآموخته مهندسی مکانیک (کارشناسی ارشد) است. کهنسال در خصوص چگونگی راه‌اندازی این اقامتگاه به بامداد جنوب میگوید: «سال 92 به‌عنوان دهیار روستا انتخاب شدم؛ آن زمان کمترین خواسته مردم نصب یک چراغ معابر بود؛ اما دهیاری قدرت محقق کردن این خواسته را نداشت. بنابراین بهدنبال ایدهای بودم تا بتوانم درآمد پایداری را برای دهیاری و جامعه محلی ایجاد کنم. این بود که در سال 93 اقامتگاه بومگردی را با کمترین سرمایه در روستای فقیه‌حسنان فعال کردم و بهواسطه این اقامتگاه کم‌کم پای گردشگران به روستا باز شد و فرصتی شد برای ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی روستا.»
در ادامه گفتوگویی را با احمد کهنسال، مدیر اقامتگاه بومگردی فقیه‌حسنان صورت دادیم که شما را به خواندن آن دعوت میکنم.
اقامتگاه‌های بومگردی در توسعه صنعت توریسم در روستاها چقدر نقش‌آفرین ظاهر شدهاند؟
صنعت توریسم رو به‌رشدترین و بزرگ‌ترین صنعت جهان است و در تمامی کشورها به‌عنوان ابزاری حیاتی برای رشد و توسعه فعالیت‌های اقتصادی مناطق مختلف و وسیله‌ای برای افزایش سطح درآمد ناخالص ملی محسوب می‌شود. پر واضح است که رشد، اجرا و توسعه صحیح این صنعت (به‌ویژه در بخش گردشگری روستایی) می‌تواند به رشد و توسعه کسب و کارهای محلی و بازگشت مردم از کلانشهرها به دیار خویش و تلاش برای حفظ میراث بومی خود کمک کند. در واقع بومگردي به‌عنوان يکي از شاخه‌هاي صنعت گردشگري تقريبا 27 درصد سفرهاي بين‌المللي را در بر مي‌گيرد و چنانچه بهصورت مناسب مديريت شود، ميتواند به اشتغال محلي، فرصت‌هاي توسعه بومي و حفظ محيط طبيعي منجر شود.
عموما از چه فصلی کار بومگردی‌ها پررونق‌تر می‌شود و سالانه چه تعداد گردشگر خارجی و داخلی را پذیراست؟
عموما فصل رونق اقامتگاه‌های بومگردی از آبان‌ماه آغاز می‌شود تا اواخر فروردین ادامه دارد و اوج آمدن گردشگران خارجی به استان هم نیز در بازه زمانی (تعطیلات) بهمن‌ماه تا اواخر فروردینماه اتفاق میافتد. در سال گذشته در این اقامتگاه پذیرای بیش از ۵۸ توریست خارجی و بیش از دو هزار گردشگر داخلی بودیم.
دشواری‌های آغاز کار کدام بود و چگونه توانستید آنها را مدیریت کنید؟
زمانی که این اقامتگاه فعال شد با مشکلاتی بزرگی روبهرو بودم که از جمله آنها میتوان به نبود لیدر کارت‌دار و حتی لیدر محلی اشاره کرد که خودم مجبور بودم هم تورگردانی انجام کنم و هم برای بازدید دریایی گردشگران با لنج و گروه‌های محلی هماهنگ کنم. همچنین تهیه نهار، صبحانه و شام، وسیله حمل و نقل و اقامت نیاز به وقت زیاد و نظارت دقیقی داشت که تمام این مشکلات بهمرور زمان مرتفع شد. البته مشکل چون نبود وسیله نقلیه استاندارد برای جابهجایی توریستها همچنان با ماست که امیدوارم راهکاری برای این مشکل نیز پیدا شود.
آیا برای فعال شدن این بومگردی از تسهیلات خاصی استفاده کردید؟ سیاست‌های دولت در حوزه حمایت از بومگردی‌ها رضایت‌بخش است؟
بله من تسهیلاتی را از صندوق کارآفرینی امید دریافت کردم و در این زمینه با حمایت خوب آقای شهبازی، مدیر صندوق روبهرو شدم. بدون اغراق باید بگویم سیاست‌های دولت در بحث گردشگری روستایی و راه‌اندازی اقامتگاه‌های بومگردی رضایت‌بخش است و استاندار، معاون عمرانی و مدیرکل امور روستایی و شورهای استانداری تاکنون حمایتهای خوبی از ما داشتهاند و حتی بستر مناسب را برای حضور رایگان بومگردیهای استان در نمایشگاههای دستاوردهای روستایی و عشایری فراهم کردند تا به این شکل به معرفی بیشتر ما کمک کنند.
در این بومگردی به چه شکلی در تلاش هستید تا معرف فرهنگ بومی، غذا، پوشش و صنایع دستی منطقه باشید، بازخوردی که از گردشگران خارجی در این زمینه گرفته‌اید، چگونه بوده است؟
سنن و آداب و رسومی که در استان بوشهر و روستای ما به‌طور معمول به‌کار می‌رود، زبانزد خاص و عام است. در گستره کشور ایران کمتر منطقه‌ای است که سنن و آداب و رسوم ملی خود را تا کنون به‌طور کامل حفظ کرده باشد. روستای ما نیز از این قاعده مستثنی نیست. معمولا فرهنگ و رسوم هر قوم یا ملت را باید در تاریخ گذشته آنان جست‌وجو کرد و به آن پرداخت. ظاهرا فرهنگ و رسوم هر قوم تا زمانی تداوم مییابد که تحت تاثیر جهان خارج قرار نگرفته و همچنین با زندگی ماشینی مانوس نشده باشد. همین که مشکلات راه‌های ارتباطی از میان برداشته و انسان با شیوه زندگی جدید آشنا شد، سنن و آداب و رسوم دیرینه زورمندی همیشگی خود را از دست داده و به‌تدریج رو به فراموشی یا سستی می‌گذارد؛ اما نابودی کامل و یا برعکس، ماندگاری آن بستگی به تعلقات شدید فرهنگی- مذهبی و تعصبات ملی مردم هر منطقه دارد. در این میان، پاره‌ای از باورهای فرهنگی مردم که دیرینه بوده و جنبه مذهبی یا ملی دارند، ممکن است تداوم خود را همچنان از دست ندهند؛ اما پاره‌ای دیگر نیز دستخوش آسیب زمان قرار گرفته و به نابودی می‌گرایند. از این رو، سنن و آداب و رسوم روستای ما مثل حنابندان، دعای باران، نیمه‌برات، گره‌گشو و... برای گردشگران انجام می‌دهیم؛ ولی بازم هم مشکلاتی وجود دارد از جمله نبود یک مکان بزرگ سرپوشیده یا یک سالن چند منظوره که کار را با اختلال روبهرو می‌کند.
آقای کهنسال آیا بومگردی شما در سامانه یا سایت کشوری معتبری هم به‌منظور آگاهی‌سازی گردشگران ثبت شده که برای استفاده از این ظرفیت در منطقه دشتی شما را بیابد؟
بله بهتازگی نام این بومگردی در سامانه بوشهر توریسم ۲۰۲۲ که یک سامانه تخصصی در استان بوشهر است ثبت شده است که بدون شک در معرفی اقامتگاه‌های بومگردی و گردشگری استان می‌تواند نقش‌آفرین ظاهر شود.
شما به‌عنوان مدیر یک بومگردی چگونه تلاش کردید فضا و فرهنگ بکر روستا را در اقامتگاه خود جاری کنید؟
من با تاسیس و بهره‌برداری از اقامتگاه باید بدانم در اول راه این شغل پر مسوولیت و در عین حال جذاب قرار دارم، بعد از آن کمر همتی می‌خواهد برای پذیرایی و مهمان‌نوازی از جنس اصالت بوشهری برای مهمانانی که با تمام شور و شوق، شهر شلوغ و دودی را رها کرده‌اند تا حس واقعی آرامش را در طبیعت و همچنین در اقامتگاه ما تجربه کنند، من می‌بایست بدانم مهمانداری تنها اجاره اتاق به گردشگران نیست؛ بلکه در تمام مدتی که گردشگر در اقامتگاه من سکونت دارد، من مسوول انتقال حس خوب و تبلیغ و نمایش سنن دیرینه و آداب و رسوم بوشهری و همچنین معرفی جاذبه‌های گردشگری منطقه خود به آنها هستم. از اینرو تمام تلاشم این است که بتوانم معرف خوبی برای فرهنگ روستایی آن هم در منطقه جنوب باشم.
از دید شما دلایل استقبال شهرنشینان از بومگردی‌ها و نقاط روستایی در سال‌های اخیر چیست؟
نحوه زندگی مردم روستا و اغلب کشاورزان برای مردمی که در شهرها زندگی می‌کنند، بسیار غریب بوده و هیچ شناختی از آن ندارند. مصرف‌گرایی در شهرها بیداد می‌کند و شهرنشین‌ها از نحوه تهیه و تولید مواد غذایی خود هیچ شناختی ندارند. شهرنشین‌ها از روستاها، آب و هوای خوب، صدای پرندگان، مزارع سر سبز و محصولات تازه به دورند. با اقامتگاه‌های بومگردی و از طرفی پر شدن فروشگاه‌ها از محصولات ارگانیک، کم‌کم کنجکاوی مردم شهرها، در این زمینه بیشتر شد و گردشگری طبیعی به‌وجود آمد و از طرفی دیگر غذاهایی بومی و محلی که در اقامتگاه‌ها پخت می‌شود، همه و همه موجب شده تا شهرنشین‌ها به اقامت یک یا دو روزه در روستاها روی بیاورند و آرامش واقعی را درک کنند.
یادآوری می‌شود، بر اساس نتایجی که بر اساس پژوهش‌های مختلف بهدست آمده، ثابت شده که حضور گردشگران در روستاهای هدف گردشگری باعث ارتقای زندگی جامعه محلی شده است. ایجاد شغل‌های مرتبط با گردشگری، زمینه جلوگیری از مهاجرت مردم روستا را به شهرهای بزرگ فراهم می‌سازد. تلاش برای توزیع عادلانه درآمد و روند درست افزایش درآمدهای حاصل از گردشگری در منطقه، در پیشگیری از آثار منفی گردشگری در منطقه از جمله رقابت‌های ناسالم و بروز اختلافات محلی نقش مهمی را ایفا می‌کند. از دیگر نتایج حاصل شده، تاثیر رونق گردشگری در منطقه بر حضور فعال زنان در فعالیت‌های اجتماعی، به‌ویژه تولید صنایع دستی بومی است. ایجاد انگیزه در زنان برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی مرتبط با گردشگری، از دیگر آثار مثبت رونق گردشگری در این روستا بوده است.
پربازدید ها