سیدعلی
موسوی:
آزادگان
جنوبی یکی از نخستین میدانهای کشف شده در کشور داستانهای زیادی به خود دیده، طرح
توسعهای که برای این طرح نیز تعریف شده گویا قرار است مدتها خاک بخورد. پس از
مدتی کشوقوس شرکت ملی نفت نیز تصمیم گرفت شرکت ملی نفت چین را از میدان نفتی فوق
اخراج کند و کارهای اکتشافی را به شرکتهای ریز و درشت ایرانی بسپارد. مسالهای که
در عمل موفق بود ولی پس از چندینبار حفاری از این میدان، میبینیم که تولید آن هنوز
شروع نشده است. با واکاوی در تحرکات شرکت نفت در مییابیم که فقط کارهای حفاری در
این میدان صورت گرفته و هیچگونه لولهگذاری و حتی هیچ نوع کارخانهای برای بهرهبرداری
در کنار این میدان احداث نشده است. با وجود این و با توجه به تاسیسات موجود
منطقه، تولید از آزادگان جنوبی به ۹۰
هزار بشکه در روز رسید اما مشکل اصلی در اینباره، فقدان کارخانه فراورش بود، در
مرداد ۹۳ مناقصهای برای احداث این کارخانه
برگزار و شرکت کیسون برنده آن شد که ناگهان این پروژه به بهانههای مختلف از کیسون
گرفته شد، بدون آنکه توضیح روشنی مسوولان در اینباره منتشر کنند. چندی بعد
مناقصه دیگری برگزار شد اما باز هم خبری از واگذاری ساخت کارخانه بهرهبرداری نشد
و در همان زمان گفته شد که برای توسعه میدان آزادگان جنوبی مناقصه بینالمللی
برگزار خواهد شد و شرکتهای بزرگ نفتی جهان برای توسعه این میدان به رقابت با یکدیگر
خواهند پرداخت.
در
این بین وعدههای مدیران شرکت ملی نفت هیچگاه محقق نشد و موضوع ساخت کارخانه
فراورش آزادگان جنوبی به محاق رفت تا اینکه
در سال ۱۳۹۶، شرکت ملی نفت پس از
ناامیدی از ورود شرکتهای خارجی به آزادگان جنوبی، تصمیم گرفت بازهم برای این
کارخانه مناقصه داخلی برگزار کند. اصولا برای توسعه هر میدانی احداث کارخانه
فراورش یا CTEP
ضروری است که وظیفه آن، فراورش نفت و جداسازی آب، نمک، گاز و ... از نفتخام است.
برای آزادگان جنوبی یک واحد فرآورش ۲۸۰
هزار بشکهای در فاز اول طراحیشده بود تا نفت تولیدی را فراورش کند. با احداث نشدن
این کارخانه طی شش سال گذشته و باطل
کردن مناقصههای مختلف، نفت آزادگان جنوبی به واحد فرآورش جفیر میرود که برای نفت
سبک طراحی شده است. نفت آزادگان جنوبی نفت سنگین است و به همین دلیل، بخشی از نفت
آزادگان جنوبی پس از ورود به کارخانه جفیر، میسوزد و دود سیاهی را متصاعد میکند.
در واقع بهدلیل تفاوت نفت آزادگان جنوبی با نفت جفیر، بازدهی آن برای آزادگان
جنوبی بسیار پایین است که همین موضوع موجب میشود استهلاک کارخانه جفیر نیز سرعت بیشتری
بگیرد. هماکنون آزادگان جنوبی با حفاریهای انجامشده و بهشرط اجرای تعدادی
پروژه روی چاهها، میتواند روزانه حدود ۱۴۰
هزار بشکه نفت تولید کند اما میزان تولید فعلی آن حدود ۹۰ بشکه در روز است. به گفته کارشناسان یکی از دلایل کاهش تولید
جدای از مشکلات بخش حفاری، نبود ظرفیت فراورش است.
در
جدیدترین مناقصهای که برای CTEP آزادگان جنوبی برگزار شد چندین شرکت پیشنهادهای
خود را اعلام کردند. پاکتهای مناقصه که باز شد کنسرسیومی متشکل از شرکتهای«دُرریز»
و «APS»
با مبلغ ۳۰۳ میلیون دلار برنده
مناقصه شد و شرکت پتروپارس، حتی برنده دوم هم نشد. یک مناقصه ممکن است برنده دوم
هم داشته باشد که اگر برنده نخست نتوانست به تعهدات خود عمل کند، برنده دوم جایگزین
آن شود. طبق قانون رایج در مناقصات، اگر فاصله قیمتی نفر اول و دوم از مبلغ «تضمین»
بیشتر باشد عنوانی به نام برنده دوم وجود ندارد که دقیقا همین اتفاق برای پتروپارس
رخ داد و اگر برنده اول، نمیتوانست به موضوع «تضمین انجام تعهدات» عمل کند،
مناقصه باید دوباره برگزار شود. بهدلیل خارجی بودن یکی از اعضای کنسرسیومی که
برنده مناقصه شده بود، ارائه تضمین انجام تعهدات با مشکلاتی همراه شد که درنهایت
شرکت ملی نفت رای به فسخ داد تا مناقصه دیگری برگزار شود. این اتفاقها با واگذاری
مدیریت پروژه آزادگان جنوبی به شرکتی ایرانی مصادف شد و این شرکت توانست شرکت ملی
نفت را متقاعد کند تا قرارداد ساخت CTEP این میدان را نیز انجام دهد آن هم بدون
مناقصه! شرکتی که در مناقصه اخیر برنده دوم هم نبود توانست اجرای CTEP را از آن خود کند
و برای ساخت و بهرهبرداری از آن ۲۴
ماه زمان تعیین شد، این عدد برای بیشتر کارشناسان یک شوخی است، زیرا حداقل زمان
برای ساخت و بهرهبرداری از یک واحد ۲۸۰
هزار بشکهای در ایران حداقل چهار
سال است اما شرکت ملی نفت، این قرارداد را با پتروپارس و در سکوت خبری امضا کرد. شرکت
مهندسی و توسعه متن، سال گذشته، یک کارخانه فراورش سیار از یک کشور اروپایی اجاره
کرد تا روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت
فراورش کند. این کارخانه فرآورش سیار در دورتِرین ٢۵ هزار بشکهای طراحی شده که تاکنون فقط یک ترین در مدار عملیات
قرار گرفته است. شرکت پیمانکار این کارخانه بابت فراورش هر بشکه نفت 2/1 دلار دریافت میکند اما طی شش ماه اخیر،
این کارخانه بهصورت منظم در مدار نبوده و امروز نیز از مدار خارج شده تا ۹۰ هزار بشکه تولیدی از آزادگان جنوبی،
برای فرآورش راهی کارخانه جفیر شود. این کارخانه شامل تجهیزات و قطعاتی است که در
محل تعیین شده مونتاژ شده و به فرآورش نفت مشغول میشود.