الهام بهروزی:
گردشگری صنعت درآمدزا و مفرحی است که امروز در جهان
بسیار مورد توجه واقع شده است. این صنعت در چهارپنجم کشورهای جهان، یعنی در بیش از
۱۵۰ کشور، یکی از پنج منبع اصلی کسب ارز خارجی است و در بیش از ۸۰ کشور، رتبه اول را
به خود اختصاص داده است و نه تنها در کشورهای توسعهیافته، بلکه در اغلب کشورهای
در حال توسعه و فقیر نیز بهعنوان یکی از اصلیترین منبع درآمد تلقی میشود.
با این اوصاف، این صنعت نقش بسزایی را در ارزآوری و کسب
درآمد کشورها ایفا میکند. هرچند در دولت تدبیر و امید خیز خوبی در زمینه توسعه صنعت
گردشگری برداشته شده؛ اما هنوز بهدلایل پارهای از عوامل بیرونی و داخلی ایران نتوانسته
از ظرفیتهای خوبی که در حوزه گردشگری دارد، در جهت جذب گردشگران خارجی استفاده
کند. عوامل بیرونی مثل تنشهای منطقهای که امریکا هر از چندگاهی در خاورمیانه
ایجاد میکند و عوامل داخلی نظیر کمبود و نبود امکانات و زیرساختهای گردشگری در
نقاطی که از جاذبه طبیعی و تاریخی برخوردارند؛ بیتردید در جذب گردشگران خارجی
تاثیر شگرفی دارند.
البته در این خصوص وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و
گردشگری در همایش فعالان و سرمایهگذاران حوزههای میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع
دستی در کرمان گفت: تنش همواره یکی از مولفههای منفی حوزه گردشگری محسوب میشود و
متاسفانه امروز شاهد هستیم که امریکاییها در منطقه بهدنبال تنشآفرینی هستند و
موضوعات مختلفی مطرح و یا در غالب تحریم شاهد هستیم بخشی از پروازهای مستقیم ما را
کاهش داده؛ اما با وجود این تنشها، الحمدالله در سال ۹۷ رشد قابل توجه گردشگر را
داشتهایم و در سال جاری و طبق آخرین گزارشات، بالغ بر چهار میلیون نفر گردشگر
خارجی به کشور ورود پیدا کردهاند که رشد حدود ۳۸ درصدی را نشان میدهد.
بدیهی است ایران با توجه به جاذبههای گردشگری، میراث
فرهنگی و محوطههای باستانی و بناهای شاخص تاریخی که دارد از ظرفیت خوبی در حوزه
گردشگری برخوردار است. جهانگردان عموما به نقاط مختلف دنیا سفر میکنند تا
شاهکارهای طبیعی و دستساختههای باستانی را به تماشا بنشینند، غذاهای دیگر کشورها
را چاشت کنند، با فرهنگهای مختلف آشنا شوند و زبانهای جدید بیاموزند و ایران هم
میتواند یکی از مقصدهای هیجانانگیز آنها باشد؛ زیرا هم از نظر طبیعی، از بعد
فرهنگی و هم از لحاظ برخورداری از تاریخ پرفراز و نشیب در نزد جهانیان حائز اهمیت
است و در این زمینه حرف بسیار برای گفتن دارد.
27 سپتامبر برابر با پنجم مهرماه روز جهانی جهانگردی
نامگذاری شده است؛ روزی که بیانگر اهمیت جهانگردی و صنعت گردشگری در جهان است.
عموما نامگذاری روزها بر اساس یک اتفاق مهم روی میدهد و آنگونه که اشاره شده،
نامیدن این روز از سوی سازمان جهانی گردشگری در سال 1980 میلادی هم به نام روز
جهانی جهانگردی دلیل خاصی دارد و آن هم این است که در این روز، فصل سفر به نیمکره
جنوبی آغاز شده و فصل سفر به نیمکره شمالی پایان مییابد. این موضوع باعث میشود
تا بسیاری از مردم در سراسر دنیا در چنین روزی به سفر و گشتوگذار بیندیشند.
بههر حال انتخاب روزی به نام روز جهانی جهانگردی نقطه
عطفی در حوزه گردشگری است که با برگزاری همایشها، جشنها، جشنوارهها و.... با
هدف ارتقای سطح عمومی آگاهیهای مرتبط با گردشگری و ابعاد مختلف آن میتواند اهمیت
این صنعت را به همگان یادآوری کرد. در بالا اشاره شد که ایران یکی از کشورهای در
حال توسعه است که با بازشناسی ظرفیتهای بالایی که در زمینه گردشگری دارد و با
مردمی کردن این صنعت میتواند گردشگری را به یکی از منابع اصلی درآمد و ارزآوری
کشور بدل کند که این مهم در سایه توجه جدی دولتمردان به این حوزه محقق میشود که
در این رابطه، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچنین همزمان با اولین
روز هفته گردشگری با تاکید بر اینکه اگر ۵۰ درصد حمایتی که از صنعت و کشاوری میشود،
از گردشگری بشود با سرعت بسیار شتابان میتوانیم جایگاه خوبی در اقتصاد پیدا کنیم،
تصریح کرد: روزبهروز اقبال به گردشگری افزایش پیدا میکند که این مهم آینده خوبی
را برای ما رقم خواهد زد. البته تغییر نگرش در دولت و مجلس به نظر میآید از مشکلترین
کارهاست و باید این نگاه تغییر کند که گردشگری صنعت است و باید به میزان صنعت به این
حوزه توجه شود.
استان بوشهر هم یکی از استانهایی است که با توجه به
پیشینه تاریخی، برخورداری از جاذبههای طبیعی، میراث فرهنگی و بناهای تاریخی در
حوزه گردشگری میتواند نقشآفرین ظاهر شود. هرچند در بحث افزایش ظرفیتهای اقامتی
در روستاها اقداماتی صورت گرفته است؛ اما یک سری کمبودها و نبود زیرساختها مانع
از توسعه این صنعت در استان شده است.
یک دانشآموخته رشته مدیریت کسب و کار در گرایش گردشگری
در خصوص عوامل بازدارنده توسعه گردشگری در استان بوشهر به بامداد جنوب گفت: نبود
ثبات قيمتي و نبود پروازهاي منظم، خدماتدهي ضعيف و نبود ناوگان حمل و نقل زميني
مناسب براي تردد بين شهري (ماشينهايی مثل مينيبوسها و ونهاي بهروز و توريستي)
از جمله عواملی است که گردشگري استان بوشهر را براي جذب گردشگران داخلي و خارجي با
مشكل روبهرو كرده است.
عماد شیرویس درباره نامگذاری روز 27 سپتامبر به نام روز
جهانی جهانگردی توضیح داد: آنچه 27 سپتامبر را از دیگر روزهای سال متمایز میکند،
پایان فصل رونق گردشگری در کشورهای نیمکره شمالی کره
زمین و شروع فصل تعطیلات در نیمکره جنوبی
است. روز 27 سپتامبر که مصادف است با پنجم مهرماه، در دنیا بهعنوان روز جهانی
جهانگردي شناخته میشود.
وی در ادامه با بیان اینکه سازمان جهانی جهانگردی هر ساله برای
روز جهانی جهانگردی یک شعار انتخاب میکند که برای سال 2019 نیز شعار «گردشگری و
مشاغل؛ آیندهای بهتر برای همه» با محوریت اشتغالزایی در این صنعت انتخاب شده است،
افزود: این شعار اهمیت اشتغالزایی جهانگردی را به همه جهان نشان میدهد و شعار
روز جهانی جهانگردی در حقیقت یک خط و یک سرنخ برای فعالیتهای مرتبط با این صنعت
است. در حقیقت هدف از شعار روز جهانی جهانگردی امسال این است که همه بازیگران صنعت
گردشگری جهان کنار هم قرار بگیرند و با کمک یکدیگر شغلهای گردشگری را توسعه دهند،
به نیاز کارفرمایان صنعت گردشگری اهمیت بدهند تا بر اساس خواسته مسافران و
جهانگردان شغلهای جدیدی در گردشگری ایجاد شود.
این راهنمای گردشگری و طبیعتگردی ادامه داد: بر اساس
گزارش سازمان جهاني جهانگردی UNWTO بیش از یک میلیارد و 400 میلیون
نفر در جهان سفر کردهاند که از هر 10 شغل جهان، یک شغل در گردشگری و صنایع وابسته
است و در پنج سال اخیر از صد درصد شغلهای ایجاد شده، 20 درصد شغلهای گردشگری
بوده و این یعنی از هر پنج شغل در این پنج سال یک شغل در گردشگری جهان شکل گرفته که
یک بازار بکر برای مشاغل و آیندهای بهتر برای همه بوده است.
شیرویس در ادامه با اشاره به اینکه اما چرا این شعار
برای امسال انتخاب شد، گفت: ایجاد شغل و امنیت شغلی برای افزایش مشارکت اجتماعی،
صلح و امنیت ضروری است و باید از حداکثر پتانسیلهای هر بخش اقتصادی برای تامین
مشاغل مناسب و معقول استفاده شود. ظهور فناوریهای جدید هم منجر به توسعه اشکال جدید
کار شده است که به سرعت در حال تغییر روند تولید در سراسر جهان هستند. براساس
اعلام سازمان بینالمللی کار (ILO)، میزان بیکاری در جهان همچنان
بالاست و در سال 2018 به بیش از 190 میلیون رسیده است. بنابراین همه بخشها و
کشورها باید برای ایجاد مشاغل بیشتر و بهتر شرایطی را ایجاد کنند و فناوری جدید میتواند
نقش اساسی در رسیدن به این هدف داشته باشد.
این کارشناس حوزه گردشگری در خصوص شگرد و اقداماتی که به
توسعه گردشگری در استان بوشهر کمک میکند، تصریح کرد: متاسفانه مهارتهای گردشگری
آموزش دادهشده و مواردی که کارفرمایان گردشگری به آن احتیاج دارند، با یکدیگر
تطابق ندارند. بنابراین سیاستها و اقدامات باید در جهتی هدایت شوند که بتوانند این
نبود تطابق را برطرف کنند.
شیرویس با اشاره به اینکه از آنجاییکه جهانگردی و
گردشگری یک فعالیت خدماتی است که نیروی انسانی در ارائه آن نقش بسزایی دارد، توجه
به آموزش و ارتقای دانش فعالان و کارکنان این صنعت یکی از رموز اصلی تضمین حیات و
توسعه آن به شمار میرود، گفت: از علل کمبود رونق کسب و کار گردشگری در بوشهر،
کمبود زیرساختهای عمومی گردشگری از قبیل اقامتگاههای مناسب، نبود حمل و نقل
مناسب، کمبود نیروهای انسانی آموزشدیده لازم و غیره است که هر کدام بهنوعی در
صنعت گردشگری به ایفای نقش میپردازند. با توجه به چشمانداز بسیار روشن گردشگری
در کشور و اهمیت آموزش در ارائه خدماتی باکیفیت و گردشگرمحور برای بهرهمندی از
حداکثر پتانسیلهای موجود در این صنعت، ارائه آموزشهای استاندارد و ضروری به
رانندگان و متصدیان حمل و نقل عمومی بهعنوان اولین راه ارتباطی مستقیم و اولین
تجربه ارتباطی ملموس گردشگران در هنگام ورود به کشور بسیار مهم است. آموزشهای
استاندارد در این بخش اهمیت ویژهای دارد و آنچه امروز موجب بالا رفتن راندمان کار
میشود، ارائه خدماتی با حداکثر کیفیت است که برای حفظ و توسعه بازار کیفیت خدمات
جایگاه ویژهای دارد. ادامه روند جذب گردشگر در استان مستلزم ارتقای زیرساختهای
مرتبط و بهبود مستمر خدمات و ارائه تجربه بهیادماندنی، خاطرهانگیز، ایمن و ایجاد
فضایی متناسب با استاندارد و انتظارات گردشگران است.
وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه نقش اقامتگاهها
در توسعه گردشگری بهویژه گردشگری روستایی چیست، توضیح داد: مسلما خود روستاییان میدانند
که مهاجرت به شهر سبب از بین رفتن فرهنگ و نمادهای اصیل زندگی آنان میشود؛ اما
مهمترین علت مهاجرت آنان به شهرها، اشتغال و بهبود وضعیت معیشتی است درحالی که
فرصتهای متنوعی برای ماندگاری، ایجاد اشتغال و حتی معرفی جاذبههای گوناگون
روستاها وجود دارد؛ البته لازمه حفظ بسترهای اصلی زندگی روستایی ایدهپردازی،
راهنمایی و حمایت است. آخرین تعریف ارائهشده از سوی جامعه بینالمللی اکوتوریسم
در سال ۲۰۱۵ بومگردی یا اکوتوریسم سفری مسوولانه به جاذبههای طبیعی است که در آن
گردشگر در کنار استفاده از مواهب طبیعی و لذت بردن از سفر با ویژگیهای فرهنگی
گذشته و فعلی منطقه آشنا میشود و افزون بر رعایت اصول حفظ زیستبوم، با حضور و خرید
از جوامع محلی، باعث ایجاد فعالیتهای سودآور اجتماعی و اقتصادی مردم آن منطقه میشود
و اين خود مهاجرت معكوس از شهرها به مناطق روستايي را بهدنبال خواهد داشت. يكي از
مهمترين نكات در ايجاد اقامتگاههای بومگردی اين است كه در محیطهای طبیعی همچون
روستاها که با معماری بومی و جاذبههای طبیعی سازگاری دارد، احداث شود.
شیرویس در پایان تاکید کرد: از بدو ورود گردشگر به مقصد
ترانسفر با وسیله نقلیه و اقامت در هتل، متل، اقامتگاههاي سنتي و دیدار از جاذبههای
گردشگری و سرو غذا در رستوران، كافيشاپها و توضیحات راهنمای تور و خرید از مراکز
فروش صنایع دستی و سوغاتی و ديدن اداب رسوم و فرهنگ مقصد از قبيل موسيقي، معماري،
هنر، ميراث ملموس و ناملموس همه را درگیر سفر خود میکند و این یعنی اشتغالزایی
گردشگری و این اهمیت، نگاه جهانی را به سوی مشاغل در گردشگری جلب کرده است تا با
حمایت همهجانبه همه سازمانها و دولتها، توسعه شغل در گردشگری جدی گرفته شود و این
درآمد جذاب جهان مورد توجه دولتها قرار بگیرد تا از بخش خصوصی حمایت کنند و
گردشگری یکی از صنایعی است که بخش خصوصی میتواند برنامه توسعه و رشد و سرمایهگذاری
در آن را به نتیجه برساند و استان ما با دارا بودن سواحل بكر ميتواند محلي امن
براي توسعه گردشگري ساحلي و دريايي باشد.