محمدعلی دستمالی:
دیدار و گفت‌وگوی مفصل اردوغان و پوتین در سوچی بیش از ۶ ساعت طول کشید چرا که اردوغان تلاش می‌کرد تا بیشترین امتیاز را از پوتین بگیرد و طبیعتاً پوتین نیز در مقام یک رئیس‌جمهور کارکشته و باتجربه حاضر نبود به تمام خواسته‌های اردوغان پاسخ مثبت بدهد.
اردوغان پیش از سفر به روسیه اعلام کرده بود که قصد دارد شهرهای کوبانی (عین‌العرب) و قامشلی را هم بگیرد و برای منبج (شهری در استان حلب) هم درخواست کند. او می‌خواست به پیشروی ادامه دهد و در شمال سوریه فضایی به پهنای ۴۴۴ کیلومتر و ژرفای ۳۲ کیلومتر را در اختیار بگیرد.
طبیعتاً هیچکدام از این خواسته‌ها منطقی و بجا نبود و ارتباط و انطباقی با حقوق بین‌الملل نداشت و بدیهی است که پوتین، صاحب خاک سوریه نیست که بخواهد بخشی از آن را به ترکیه یا دیگران بدهد. در این میان، اردوغان دست بالا را گرفت تا او را راضی کند؛ یعنی موضوعاتی در حد بالا مطرح کرد که حتماً تیم او می‌دانست چنین خواسته‌هایی اجابت نخواهند شد. وی البته دست خالی از سوچی بازنگشت و امتیازات خوبی به دست آورد. مثلاً یکی از این امتیازات این بود که ترکیه در عمل روسیه را در کنترل امنیت شرق فرات درگیر کرد. اتفاقاً این به نفع روسیه هم تمام شد. چرا که پیش‌تر فقط آمریکایی‌ها می‌توانستند در شرق فرات جولان دهند.
یکی دیگر از امتیازات این بود که اردوغان به شکلی زیرکانه کاری کرد که مناطقی که از تل‌ابیض تا راس‌العین در عملیات اخیر در اختیار گرفت به گونه‌ای رسمیت پیدا کند و به واسطه‌ی پوتین مورد تایید ضمنی دمشق هم قرار بگیرد. به اختصار باید گفت ترکیه هم در میدان جنگ و هم پشت میز مذاکره امتیازات خوبی به دست آورد.
جغرافیای خاص ترکیه، مشی عمل‌گرایانه اردوغان و حزب حاکم و مجموعه‌ای از منافع ترکیبی ترکیه در ارتباط با شرق و غرب، این امکان را به رئیس‌جمهور ترکیه داده که در میادین مختلفی به کار و فعالیت دیپلماسی بپردازد. اگر چه از منظر روابط بین‌الملل، ارتباط همزمان با دو کشور دارای منافع متعارض امر شگرفی نیست اما معمولاً چنین چیزی با ذهنیت ما خاورمیانه‌ای‌ها چندان منطبق نیست و همواره تصور می کنیم کشوری که با آمریکا نهار صرف کند، نمی‌تواند با چین و و روسیه شام بخورد. اما لااقل ترکیه با چنین فرمانی پیش نمی‌رود.
در مورد نگرانی اردوغان از واکنش برخی ایرانیان به عملیات اخیر ترکیه در سوریه باید گفت: اردوغان به طور صریح و آشکار به مقامات و مسوولان اشاره نکرد و به شکل دقیق و واضح از عبارت «برخی صداهای آزاردهنده» استفاده کرد. اردوغان انتظار داشت در این عملیات هیچگونه انتقاد و صدای مخالفی نشنود. شاید تنها واکنش‌های رسمی لغو برخی سفرهای دیپلماتیک بود که قاعدتاً یک تصمیم موقتی بوده است اما ترکیه نیز باید این موضوع را در نظر داشته باشد که این مسائل، پیوستارهای قومی و زنجیره‌ای دارد و ایران نیز به‌عنوان کشوری که دارای ثروت و سرمایه‌ای بنام تکثر و تنوع قومی است، خواسته یا ناخواسته، تحت تاثیر این مسائل قرار می‌گیرد. لذا تصور می‌کنم مشکل خاصی پیش نیامده و چیزی برای گلایه وجود ندارد.
اقدام ترکیه نوعی چالش برای ایران ایجاد کرد. تصور می‌کنم که ایران در این ماجرا معذوریت‌هایی دارد که نمی‌توان آنها را بی‌اهمیت تلقی کرد. مثلاً باید به این نکته توجه کرد که ایران با سوریه مرز مشترک ندارد اما ترکیه نهصد کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد. این را هم نباید از یاد برد که منش عمل‌گرایانه‌ی ترکیه امکان آن را فراهم می‌کند که در آن بازی در کنار همه‌ی کشورها باشد.
همچنین موضوع ارتباط ترکیه با گروه‌های مختلف معارض سوری، مساله‌ی بسیار مهمی است که مطلقاً نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. همین الان بسیاری از افرادی که برای کار و فعالیت در کمیته تدوین قانون اساسی جدید سوریه در نظر گرفته شده‌اند، با ترکیه ارتباط جدی دارند و این مساله بر روند تحولات آتی سوریه تاثیر خواهد گذاشت.
پربازدید ها