بامداد جنوب: بانک مرکزی با انتشار گزارشی مبلغ چکهای برگشتی
شهریورماه سال جاری را 108 هزار میلیارد ریال اعلام کرد که حدود ١٠٣ هزار میلیارد
ریال (معادل ۹۵ درصد) آن بهعلت کسری یا فقدان موجودی بوده است. بر این
اساس، در آخرین ماه فصل تابستان، در کل کشور حدود 2/9 درصد از کل تعداد
چکهای مبادلهای و ۱۳ درصد از مبلغ چکهای مبادلهای برگشت خورده است.
در همین راستا، در شهریورماه سال جاری تعداد ۶۸۸ هزار چک به ارزش
حدود ۱۰۸ هزار میلیارد ریال در کل کشور برگشت خورده که در مقایسه
با مردادماه از نظر تعداد 4/6 درصد افزایش داشته اما از نظر
مبلغ 3/0 درصد کاهش داشته است. بر این اساس، حدود هفت میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به
ارزشی حدود ٨٣٤ هزار میلیارد ریال در شهریورماه ١٣٩٨ در کل کشور مبادله شد.
بر اساس تازهترین آمار بانک مرکزی، استان تهران که دارای بیشترین
جمعیت و مبادلات مالی در کشور است سهم بزرگی از تبادلات چک را به خود اختصاص داده،
بهطوریکه در شهریورماه 3/32 درصد از شمار چکها و 2/51 درصد از ارزش کل چکهای
مبادلهای کشور متعلق به این استان بوده است.
با توجه به حجم بالای شمار و ارزش چکهای صادره در تهران، شمار چکهای
برگشتی این استان نیز بالاست، بهطوری که در شهریورماه در استان تهران بالغ بر دو
میلیون و ۴۰۰ هزار فقره چک به ارزش حدود ٤٢٧ هزار میلیارد ریال
مبادله شد که از میان آنها، حدود ۲۰۳ هزار چک برگشت خورد که ارزش
مجموع آنها به ۴۸ هزار میلیارد ریال میرسد.
بر این اساس، 6/29 درصد تعداد چکهای برگشتی کشور
و 8/44 درصد ارزش این چکها مربوط به تهران بوده است. با
وجود سهم برتر تهران در صدور چک اما از نظر خوشحسابی و برگشت چک، جزء استانهایی
قرار گرفته که نسبت به میانگین کشور، در وضعیت میانه قرار دارد. بررسی
آمار نشان میدهد که میزان چکهای برگشتی در استان تهران، پایینتر از میانگین
کشور قرار دارد.
در حالی که میانگین چکهای برگشتی در کشور از مجموع چکهای مبادلهای
صادره از نظر تعداد 2/9 درصد و از نظر ارزش ۱۳ درصد است، این نسبت
در تهران از نظر تعداد 4/8 درصد و از نظر ارزش 4/11 درصد است.
بیشترین دارندگان چکهای برگشتی
بررسی وضعیت چکهای برگشتی نشان میدهد که بیشترین نسبت تعداد چکهای
برگشتی به کل چکهای مبادلهای در میان استانهای مختلف کشور به استان کهگیلویه و
بویراحمد با 2/15 درصد اختصاص دارد. یعنی در این استان از هر ۱۰۰ چک صادر شده معادل 2/15 چک برگشت خورده است.
استانهای چهارمحال و بختیاری با 1/13 درصد و کرمان با 7/12 درصد نیز در جمع
دارندگان بیشترین نسبت چکهای برگشتی قرار دارند. در جایگاههای بعدی استان کردستان با 2/12 درصد، استان خراسان
شمالی با 1/12 درصد و استان هرمزگان با 9/11 درصد چک برگشتی جای
گرفتهاند.
اما از نظر بیشترین نسبت ارزش چکهای برگشتی به کل ارزش چکهای
مبادلهای، بالاترین جایگاه به استان هرمزگان تعلق گرفته است، بر این اساس 7/25 درصد (معادل یک
چهارم) از ارزش چکهای صادرشده در این استان برگشت خورده است.
پس از آن استانهای آذربایجان شرقی با 1/21 درصد و کرمان با 7/17 درصد قرار گرفتهاند.
ردههای بعدی از نظر ارزش چکهای برگشتی به استانهای خراسان شمالی و
رضوی هر کدام با 6/17 درصد و اردبیل با 8/16 درصد اختصاص دارد.
بررسیها نشان میدهد که در شهریورماه، خوشحسابترین استان، گیلان
بوده بهطوریکه تنها 8/6 درصد چکهای این استان برگشت خورده است. استان
البرز با هشت درصد و خراسان رضوی با 3/8 درصد و یزد با 3/8 درصد در جایگاه
بعدی قرار گرفتهاند. کمترین نسبت ارزش چکهای برگشتی نسبت به چکهای
مبادلهای در دوره مورد
بررسی بهترتیب به استانهای بوشهر، گیلان و البرز تعلق گرفته است.
بر اساس این گزارش، تنها 3/9 درصد از چکهای
مبادلهای استان بوشهر از نظر ارزش برگشت خورده است که استان بوشهر را در رده خوشحسابترین
استانهای کشور در زمینه میزان ارزش چکهای برگشتی قرار داده است. این نسبت در
استان گیلان نیز 3/9 درصد و در استان البرز 6/10 درصد است. استان
خوزستان نیز با 7/10 درصد در جایگاه چهارمین استان دارنده کمترین
نسبت ارزش چکهای برگشتی قرار دارد.
چکها به چه علت برگشت میخورند؟
چکها بهدلایل مختلفی برگشت میخورند که شامل تطابق نداشتن امضا،
نقص امضا، مغایرت تاریخ عددی و حروفی، مخدوش بودن امضای چک، مخدوش بودن مندرجات
چک، مغایرت مبلغ حروفی با عددی چک، مسدود شدن حساب مورد نظر با درخواست مشتری،
مسدود شدن حساب مورد نظر با دستور مرجع قضائی، مسدود شدن سری و سریال چک، کسر
موجودی و فقدان موجودی است.
بررسیها نشان میدهد که کسری یا فقدان موجودی اصلیترین عامل برگشت
خوردن چکهای صادره بوده است. بر این اساس حدود 2/96 درصد کل چکهای
برگشتی (معادل ٦٦٢ هزار فقره چک) در شهریورماه بدین دلیل برگشت خوردهاند.
ارزش چکهای برگشتی بهعلت کسری
یا فقدان موجودی حدود ١٠٣ هزار میلیارد ریال (معادل ۹۵ درصد) بوده است.