ابوعلی زرین‌قلم:

یک توئیت از رئیس‌جمهور کافی بود تا درهای بسته سایت هسته‌ای فردو بار دیگر به روی سانتریفیوژها باز شود. جایی که قرار است بیش از 1000 سانتریفیوژ در گام چهار تعلیق در تعهدات هسته‌ای کشورمان در پاسخ به خروج امریکا از توافق هسته‌ای و ناتوانی کشورهای اروپایی در تامین خواسته‌های کشورمان شروع به‌کار کند.

حجت‌الاسلام حسن روحانی در توئیتی که روز گذشته منتشر شد، چنین آورده است: امروز چهارمین گام ایران برای کاهش تعهدات برجامی‌اش با گازدهی به 1044 سانتریفیوژ آغاز می‌شود. به‌خاطر سیاست‌های امریکا و متحدانش، سایت فردو به زودی به طور کامل فعالیت می‌کند.

یادداشت توئیتری حسن روحانی روز گذشته برابر با 15 آبان در پایان مهلت زمانی تعیین شده از سوی ایران برای برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی بر روی صفحه ‌انگلیسی توئیتر وی منتشر شده است. این توئیت واکنش‌های بسیاری را در پی داشت، با این حال سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان روز گذشته هم‌زمان با آغاز به کار مرحله‌ای جدید در کاهش تعهدات هسته‌ای کشورمان بر نصب 1044 سانتریفیوژ تاکید کرد.

حسن روحانی روز سه‌شنبه ۱۴ آبان‌ به سازمان انرژی اتمی کشور دستور داد تا از ۱۵ آبان، گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را که گازدهی به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ فعال در سایت غنی‌سازی فردو است، آغاز کند. طبق برجام قرار بود ۱۰۴۴ سانتریفیوژ در فردو فقط بچرخند و ایران به آنها گاز تزریق نکند اما در راستای اجرای تصمیم کشور برای کاهش تعهدات برجامی و به دستور روحانی از چهارشنبه ۱۵ آبان، گازدهی در فردو آغاز می‌شود.

حسن روحانی در سخنان خود با اشاره به حساسیت‌های طرف مقابل، گفت: می‌دانیم که ممکن است آنها سروصدا کنند اما هر وقت آنها به تعهدات خود عمل کردند این گام ما قابل بازگشت خواهد بود. فعالیت ایران در گام چهارم نیز با نظارت آژانس انرژی اتمی انجام خواهد گرفت. گام چهارم ایران مثل سه گام دیگر قابل بازگشت است و اگر آنها به تعهدات خود در اول ژانویه ۲۰۱۷ بازگردند و ما هم بتوانیم نفتمان را بفروشیم و از سود بانک‌های خود استفاده کنیم ما هم به این تاریخ برمی‌گردیم.

بامداد پنجشنبه، شروع به کار فردو

بهروز کمالوندی در برنامه‌ای تلویزیونی به بیان توضیحاتی درباره آغاز گازدهی به سانتریفیوژهای فعال در مجتمع غنی‌سازی شهید دکتر علی‌محمدی (فردو) پرداخت و با تاکید بر این‌که امروز ایران به تمام چرخه سوخت هسته‌ای از مرحله اکتشاف، استخراج و غنی‌سازی تا مرحله پسمانداری مسلط است، اظهار کرد: تبدیل کیک زرد به هگزا فلوراید اورانیوم (UF۶) که مرحله مهمی در تولید سوخت هسته‌ای است پیش از این در جای دیگری در سایت نطنز انجام می‌شد و ترجیح دادیم به جای این‌که مواد مربوطه را از اصفهان منتقل کنیم، با توجه به فاصله جغرافیایی کمتری که وجود دارد و همچنین سرعت کار، کار را در همین جا انجام دهیم. در حال حاضر حدود ۵۰ تن هگزا فلوراید در کشور تولید شده است، مقداری که امروز (چهارشنبه) به فردو منتقل شد حدود دو تن است که بعدها به‌تدریج به میزان آن افزوده می‌شود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره حضور بازرسان آژانس انرژی اتمی نیز گفت: حضور بازرسان در جریان انجام فرایندهای مختلف، امری معمول است؛ ما باید اطلاعات مربوط به طراحی‌های انجام شده را به آژانس بدهیم و از آنها در مراحل مختلف دعوت کنیم که اقداماتی که انجام می‌شود را راستی‌آزمایی کنند؛ درباره آغاز گازدهی به سانتریفیوژهای فعال در فردو نیز نظارت بازرسان در حال انجام است و همین الان بازرسان آژانس در سایت فردو حضور دارند.

به گفته وی، فرایند گازدهی به سانتریفیوژهای فعال تا ساعات آینده پایان می‌یابد و عملا از ساعت ۱۲ امشب فرایند تولید آغاز می‌شود. این تولید باید در وضعیت پایداری برای آینده قرار بگیرد.

واکنش آژانس

سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از آن‌که سازمان انرژی اتمی کشورمان اعلام کرد گازدهی به سانتریفیوژهای تاسیسات فردو را آغاز کرده است، گفت: ما از اخبار امروز رسانه‌ها درباره [تاسیسات هسته‌ای] فردو مطلع هستیم. بازرسان آژانس در محل هستند و هرگونه فعالیت مرتبط را به مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین گزارش خواهند داد.

این واکنش در حالی از سوی آژانس مطرح می‌شود که پیش از این یکی از کارشناسان آژانس به‌دلیل هشدار دستگاه‌های امنیتی موفق به ورود به ایران نشد. مقامات کشورمان تاکید می‌کنند که به سازمان بین‌المللی انرژی اتمی گفته‌اند که فرد نامبرده که هویت او هنوز مشخص نشده، اجازه ورود به کشور ایران را ندارد.

لاوروف: قابل درک است

روسیه که در طول چند ماه گذشته همنوایی بیشتری با ایران در مسائل مختلف داشته، در واکنش به اقدام کشورمان به گازدهی به سانتریفیوژها در مرکز اتمی فردو آن را اقدامی قابل درک ارزیابی کرد.

وزیر امور خارجه روسیه روز چهارشنبه در واکنش به آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران، از ایران خواست تعهداتش نسبت به توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی را اجرا کند اما همچنین گفت که مسکو درک می‌کند که چرا تهران تعهداتش را کاهش می‌دهد. لاوروف در مسکو به خبرنگارها گفت که رویدادهای پیرامون توافق هسته‌ای به شدت ترسناک است. او امریکا را مقصر این وضعیت دانست که از توافق هسته‌ای خارج و تحریم‌ها را دوباره علیه ایران اعمال کرد.

این در حالی است که نماینده روسیه در ژنو در واکنش به آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران در پیامی توئیتری نوشت: تغییر مسیر جزئی ایران از برجام، کاملا قابل پیش‌بینی است. تهران نسبت به تصمیمش مبنی بر انجام دادن طیفی از اقدامات هر دو ماه یکبار[گام‌های متعدد کاهش تعهدات برجامی] مصمم است. دوام توافق هسته‌ای، نیازمند انجام دادن اقداماتی ضروری برای برقراری تعادل میان بخش‌های هسته‌ای و اقتصادی این توافق است.

میخائیل اولیانف همچنین در پیام توئیتری دیگری بیان کرد: برای نجات برجام، تمامی اعضای آن باید هم به تعهدات هسته‌ای و هم به تعهدات اقتصادیشان عمل کنند. امریکا حداقل باید به سهم خود، مداخله در تلاش‌های غیرقانونی برای ممانعت از صادرات نفت را متوقف کند. این راه‌حلی است که راحت می‌توان آن را فرمول‌بندی کرد اما اجرای آن به‌شدت سخت است.

فرانسه، بیکارتر از همیشه

مقامات فرانسوی‌ها که هیچ‌وقت نتوانسته‌اند سیاستی همسان و همتراز را در برابر ایران و امریکا در پیش بگیرند و همواره زیر عبای کاخ سفید حرکت کرده‌اند، نیز به اقدام ایران واکنش نشان دادند.

رئیس‌جمهور فرانسه در واکنش به آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران، آن را «تغییر موضعی اساسی» ارزیابی کرد. امانوئل مکرون در این مورد گفت: من فکر می‌کنم این اولین‌بار است که ایران به‌گونه‌ای آشکار و بی‌پرده تصمیم گرفته است از برجام خارج شود که این نشان‌دهنده یک تغییر موضع اساسی است.

او در حالی چنین صحبتی می‌کند که در اجرای تعهدات هسته‌ای خود برای تامین نیازهای اقتصادی ایران هیچ گامی برنداشته و همه تلاش‌هایی که تاکنون کرده، صرفا برای تامین منافع امریکا بوده است. ارائه طرح چهارماده‌ای برای وادار کردن ایران به نشستن پای میز مذاکره هم آن اندازه قابل درک بود که در تهران حتی بی‌خیال‌ها نیز آن را جدی نگرفتند.

ژاپنی‌ها هم احساس نگرانی کردند!

وزیر کابینه ژاپن روز چهارشنبه در واکنش به آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت که توکیو، با وجود تصمیم اخیر ایران برای از سرگرفتن غنی‌سازی اورانیوم هر اقدام دیپلماتیکی را برای کاهش تنش میان امریکا و ایران انجام خواهد داد.

یوشیهیده سوگا، همچنین گفت که ژاپن هر مسیر دیپلماتیک را با هدف بهبود روابط میان تهران و واشنگتن در پیش خواهد گرفت و امیدوار است که بتواند به حل مشکل در خاورمیانه کمک کند. این مقام ژاپنی، در ادامه تاکید کرد که ژاپن با وجود این‌که متحد امریکاست، روابط خوب با ایران را حفظ کرده و بنابراین، بیش از پیش به‌دنبال گفتمانی میان دو طرف و پیش‌برد صلح و ثبات در خاورمیانه خواهد بود.

واکنش هیستریک امریکایی‌ها

امریکایی‌ها را باید بزرگ‌ترین بازنده اقدام ایران در تزریق گاز به سانتریفیوژها در سایت فردو دانست. آنها 19 ماه پس از خروج از برجام و تهدیدها و تحریم‌های مختلف علیه ایران، هنوز موفق به متوقف کردن کشورمان نشده‌اند و به همین دلیل از اقدامات تلافی‌جویانه ایران عصبانی هستند.

وزیر امور خارجه امریکا به رونمایی نسل جدید سانتریفیوژها در ایران در آستانه گام چهارم کاهش تعهدات برجامی کشورمان واکنش نشان داده و آن‌ را باج‌خواهی از غرب تلقی کرد. مایک پمپئو، در گفت‌وگو با شبکه فاکس بیزینس درباره رونمایی نسل جدید سانتریفیوژها در ایران، گفت: به‌نظرم اروپایی‌ها به‌تازگی متوجه شده‌اند که ایران در مسیر اشتباهی حرکت می‌کند.

وی با این ادعا که به نظر من اروپایی‌ها به این درک رسیده‌اند که واقعیت را آنگونه که هست ببینند؛ یعنی حکومتی که هدفش استفاده از مواد هسته‌ای برای اخاذی پول از اروپا و غرب است، گفت: من می‌دانم که اروپایی‌ها از این بابت نگران هستند و امیدوارم که آنها به کمپین فشار حداکثری ما بپیوندند.

وزیر خارجه امریکا در حالی از واژه‌های اخاذی و باج‌خواهی استفاده می‌کند که به‌دلیل باج ندادن، ایران را تحریم کرده و یک درخواست 12 ماده‌ای که بدترین باج‌های تاریخ در آن نوشته شده را پیش روی ایران گذاشته تا امضا کند. تعریف او از باج‌خواهی مانند حرف‌هایش است که عموما در هیچ جای جهان فرد قابل احترامی به‌شمار نمی‌رود.