داود علیزاده:
بامداد جمعه در
ساعت 2:17 زمینلرزهای به بزرگی 9/5 ریشتر شهر ترک از شهرستان میانه استان آذربایجان
شرقی را لرزاند و در پی این زمینلرزه تا زمان تنظیم این گزارش بر اساس آمار اعلامشده
از سوی هلالاحمر و نیروی انتظامی، شش نفر فوتشده و 548 نفر نیز مصدوم شدهاند.
سردار حسین عبدی،
فرمانده انتظامی آذربایجان شرقی در بازدید از روستای زلزلهزده ورنکش شهرستان میانه
در گفتوگو با ایسنا از برقراری امنیت در منطقه خبر داد و گفت: از ساعات اولیه وقوع
زمینلرزه نیروهای انتظامی در محل حضور دارند و امنیت کامل در مناطق زلزلهزده برقرار
است. جادههای منتهی به مناطق زلزلهزده هم باز بوده و هیچگونه مشکلی وجود ندارد،
فقط در محدوده روستای ورنکش محدوده ترافیکی گذاشتهشده تا ورود غیرضروری به روستا انجام
نشود.
شهرهای میانه،
سراب و ترکمانچای در استان آذربایجان شرقی تحت تاثیر مستقیم این زلزله قرارگرفتهاند
و تاکنون هفت روستای مناطق زلزلهزده بیشترین خسارت را دیدهاند و در این میان بیشترین
تخریب در روستای ورنکش میانه با تخریب صد درصدی 30 خانه گزارش شده است.
رئیس سازمان امداد
و نجات هلالاحمر در تشریح آخرین گزارش زلزله بامداد جمعه در آذربایجان شرقی گفت: تاکنون
۶۵ روستا ارزیابیشده است که هفت روستا بیشترین آمار تخریب را داشتهاند. مطابق ارزیابیها
بیشترین تخریب در ورنکش با ۳۰ واحد تخریبی گزارش شده است.
در همین زمینه
رئیس سازمان امداد و نجات هلالاحمر با اشاره به مناطق زلزلهزده بیان کرد: این زمینلرزه
را شش شهر و ۱۴۵ روستا با جمعیت ۱۲۱ هزار و ۳۰۷ نفر حس کردند. صبح جمعه هموطنان شهرهای
میانه، سراب، ترک، ترکمانچای، بستانآباد، هشترود از استان آذربایجان شرقی، روستاهای
ورنکش، بالسین، گاوینه رود، شورابیل سراب، تینعلی و از استان اردبیل شهرهای نیر، کوثر
و سرعین زمینلرزه را حس کردند.
مرتضی سلیمی با
بیان اینکه ۳۴ تیم عملیاتی و ارزیاب شامل ۱۱۰ نفر به مناطق مختلف استانهای زلزلهزده
شمال غرب ایران اعزام شدند، افزود: تاکنون تخریب ۴۰ خانه و ترک دیوار برخی خانهها
در برخی از روستاها، ریزش کوه در محورهای مواصلاتی، آتشسوزی بر اثر شکستگی لوله گاز
و اختلال شبکه تلفن همراه گزارش شده است. ضمن اینکه دو بالگرد هم برای ارزیابی دقیقتر
و در صورت لزوم برای امدادرسانی به منطقه اعزام شدهاند.
رئیس سازمان امداد
و نجات هلالاحمر با اشاره به ارزیابی مناطق زلزلهزده از ارزیابی مناطق آسیبدیده
خبر داد و تصریح کرد: تاکنون ۶۵ روستا ارزیابیشده است که هفت روستا بیشترین آمار تخریب
را داشتهاند. مطابق ارزیابیها بیشترین تخریب در ورنکش با ۳۰ واحد تخریبی گزارششده
است. در این ارزیابیها مشخص شد ۴۰ خانه در روستاهای ورنکش، ترکمانچای و ترک تخریب
کامل شدند، علاوه بر اینکه ترکخوردگی دیوارها و ریزش برخی از اماکن در ۱۴ روستا گزارش
شده است.
بر اساس گزارش
پایگاه اطلاعرسانی جمعیت هلالاحمر در حال حاضر اسکان اضطراری در مدرسه روستای ورنکش
شروع شده است؛ همچنین تغذیه اضطراری همزمان با اسکان اضطراری شروع میشود. اقلام زیستی
شامل چادر، پتو، چراغ والور با توجه به سرمای منطقه و سبدهای غذایی ۷۲ ساعته به منطقه
اعزام شده است. با آغاز اسکان اضطراری، بقیه مواد غذایی میان آسیبدیدگان توزیع میشود.
فاطمه کاهی، سخنگوی
شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران با بیان اینکه هیچکدام از تاسیسات و جایگاههای
مناطق زلزلهزده دچار آسیب نشده است، گفت: در حال حاضر وضعیت سوخترسانی در جایگاه
در شرایط نرمال است و هیچ مشکلی در این خصوص نیز وجود ندارد.
حاشیههای
حوادث طبیعی در ایران
استقرار ایرانزمین
در میان دو صفحه اروپا آسیا و عربستان، تجربه زلزلههای شدید در طول تاریخ، وقوع زلزلههای
شدید در دهههای اخیر و خسارتهای انسانی-اجتماعی و اقتصادی ناشی از آنها بیانگر لرزهخیزی
زیاد و آسیبپذیری شدید کشور در برابر زلزله است. متاسفانه در پی بعضی از این حوادث
طبیعی ناگوار اسناد و بناهای بسیار با ارزش تاریخ فرهنگ باستانی ایرانی نیز با خاک
یکسان شده است. تمامی حقایق فوق حاکی از لزوم تمرکز بر روی یافتن راهحلی برای جلوگیری
و کاهش این اثرات است.
اذهان همچنان
سابقه زلزلههای مهیبی چون بویینزهرا، رودبار منجیل، بم، ورزقان و کرمانشاه را در
دهههای اخیر را به یاد دارند. این در حالی است که طبق اعلام مرکز لرزهنگاری کشوری، ایران هر روز شاهد زلزلههای کوچکی در
نقاط مختلف است و باوجود گسلها مختلف احتمال رخ دادن برخی زلزلههای مهیب قابلتصور
است. با این حال همچنان زلزله در ایران بهعنوان یک اتفاق غیرمنتظره آسیبهای
جانی و مالی فراوانی در پی دارد. نبود ایمنسازی ساختمانها، فرسودگی بافتها
قدیمی و نبود آموزش کافی در مواقع خطر ازجمله مسائلی است که در این مواقع رخ خودش
را نشان میدهد.
در ایران
البته حوادث دیگری همچون سیل، آتشسوزی جنگلها و مراتع نیز بهعنوان حوادث طبیعی
تهدیدهایی بالقوه محسوب میشوند که بعد از وقوع، همیشه حواشی مشابه خاص خود را
دارند. در ادامه به برخی از این حواشی پرداخته میشود.
بحران اطلاعرسانی
از رسانه ملی
خبر حوادث
طبیعی به ذات خود تکاندهنده است و باعث نگرانی مردم میشود؛ اما نوع اطلاعرسانی
رسانهها با وجود رقبایی همچون فضای مجازی در چند سال اخیر به یک مساله پیچیده
مبدل شده است. از سویی رسانههایی همچون صدا و سیما با کنترل اخبار و تعدیل آن، سعی
در حفظ آرامش و امنیت جامعه دارد و از سوی دیگر فضای مجازی با غلو و موجسواری سعی
در تحریک احساسات مردمی. اینجاست که در تقابل این دو نیروی خبری، بارها صدا و سیما
بازی را به فضای مجازی باخته است. نوعی بیاعتمادی که در آماردهی صدا و سیما در
حوادث مشابه صورت گرفته، باعث شده است تا مردم دیگر به صدا و سیما اعتماد کافی
نداشته باشند. بهویژه که موضعگیریهای جناحی صدا وسیما در این چند دهه اخیر تا حدودی روش و
نمایه آن را مشخص میکند.
امدادرسانی و
حرفوحدیثهایش
یکی دیگر از
مسائلی که در اینگونه مواقع در ایران خودش را نشان میدهد، نوعدوستی و همدردی
مردمی با آسیبدیدگان این بلایا است؛ از دهههای گذشته نیز کسانی که اعتبار
اجتماعی داشتند، سعی میکردند برای جذب و جمع کمکهای مردمی سهیم باشند. شاید
نمونه تاریخی این موارد میتوان به حضور غلامرضا تختی در جمعآوری کمک برای زلزلهزدگان
بویینزهرا نام برد؛ اما این مساله با ظهور فضای مجازی تبعات دیگری یافت.
پس از زلزله کرمانشاه
تعدادی از چهرههای سرشناس ورزشی، دانشگاهی و سینمایی از جمله صادق زیباکلام، علی دایی،
نیکی کریمی، نوید محمدزاده، الهام پاوهنژاد، رامبد جوان، بهنوش بختیاری، گوهر خیراندیش،
محمدرضا گلزار، باران کوثری، نیوشا ضیغمی، حامد بهداد و همچنین نرگس کلباسی از طریق
حسابهای شخصی و همچنین حسابهای مربوط به موسسات و نهادهای سینمایی و حمایتی از مردم
درخواست کمک کردند.
جنجالی که در
اعلام حساب سلبریتیها برای واریز کمکهای نقدی مردم به زلزلهزدگان ورزقان،
کرمانشاه و بعدها در سیل شمال و جنوب اتفاق افتاد، نمونهای از این پیچیدگی مساله
است. افراد مشهور با استفاده از شهرت خود در ظاهر سعی در جلب کمکهای مردمی داشتند
که این مساله دو پیامد کلی داشت. اول موازیکاری در خدمات امدادی و هزینه کرد
مدیریت نشده در مناطق بحران، دوم سوءاستفاده از مبالغی که جمعآوری شده بود.
حوادث طبیعی
همچون زلزله و یا سیل که دامنه تخریب و آسیب گستردهای دارند در سه فاز امداد
اولیه، اسکان و بازسازی نیاز به مدیریت منابع و خدمات دارد. دخالت فردی و شخصی میتوانند
این مساله را مختل کند. شاید بهتر این باشد سلبریتیهایی که با استفاده از اعتبار
اجتماعی میتوانند کمکهای مالی را جلب کنند با مراجع متولی همکاری کنند. مثل
سازمانهایی همچون هلالاحمر که در اصل متولی امدادرسانی در اینگونه موارد هستند.
از سوی دیگر، در
حال حاضر هیچ مرجع رسمی برای نظارت بر نحوه هزینه کرد کمکهای مردمی به سلبریتیها
وجود ندارد و تخلف مالی مشاهیر در جمعآوری و هزینه کردن کمکها بههیچوجه قابل رصد
دقیق و نظارت نیست. این امر موجب افزایش مداخله تعداد کسانی میشود که به قول خودشان
میخواهند باری از دوش مردم آسیبدیده بردارند و البته در اغلب موارد، این تنها ظاهر
ماجرا است؛ نمونه بارز سوءاستفاده سلبریتیها از احساسات پاک مردم، سرنوشت نامعلوم
کمکهای مردمی به زلزلهزدگان کرمانشاهی است که از سوی چهرههای مشهوری چون بازیگران،
فوتبالیستها و سایر افراد مشهور جمعآوری شد.
بدیهی است که
کمکرسانی مردم به همنوعان از مسائل انسان دوستانهای است که در همه جای دنیا
وجود دارد و کسی مخالف آن نیست؛ اما در شرایط بحرانی این کمک رسانیها باید به
صورت مدیریت شده و به وسیله نهادهای متولی صورت گیرد. از سوی دیگر سازمانهایی
همچون هلال احمر، کمیته امداد و بهزیستی که در اینگونه موارد متولی امدادرسانی
هستند با ارائه آمار شفاف سعی در جلب اعتماد مردمی کرده و با مدیریت هزینهها،
آسیبهای وارد شده را مرتفع کنند.
سرقت از مناطق
آسیبدیده
یکی دیگر از
حواشی که در این گونه مواقع رخ میدهد. هجوم افراد سودجویی است که اقدام به سرقت
از منازل تخریب شده میکنند. بهطور مثال به گزارش مهر، در اردیبهشتماه 97 فرمانده
انتظامی سرپل ذهاب از متلاشی شدن یک باند سرقت ده نفره از مناطق زلزله زده خبر میدهد.
این در حالی است که زلزله کرمانشاه در آبانماه 96 رخ داده است و باند مذکور چندین
ماه به سرقت مشغول بودهاند.
پس از زلزله کرمانشاه
در حادثه سیل اخیر هم متاسفانه در ابعادی بسیار گستردهتر و در چندین شهر اتفاق افتاد.
دکتر علی نجفی
توانا در گفتوگو با انتخاب با بیان اینکه وجود شرایطی مثل سیل و زلزله بستری را فراهم
میکند تا افرادی که بالقوه آمادگی بزهکاری دارند تحت تاثیر این شرایط به صورت بالفعل
مرتکب جرم شوند، افزود: در عین حال وجود شرایط نامساعد مانند عدم نظارت ساکنین و مالکین،
حضور نداشتن فعال نیروهای انتظامی و قضائی و اصولا تقلیل مراقبتهای اجتماعی چه بهصورت
مردمی و چه بهصورت رسمی، آمادگی گذر از تفکر، طراحی و دستبرد به اموال مردم را فراهم
میکند و این امر شرایط سرقت را برای مرتکبین تسهیل میکند.
وی در رابطه با
مجازات قانونی افرادی که در زمان وقوع حوادثی مانند سیل و زلزله اموال حادثهدیدگان
را مورد سرقت قرار میدهند یا غارت میکنند، تصریح کرد: در خصوص سرقت از مناطق آسیبدیده
که یا بهدلیل قهر طبیعت و یا بهدلیل علل انسانی دچار سانحه و بحران میشوند در اکثر
قوانین جهان واکنشهای کیفری شدیدی نسبت به مرتکبین این گونه اقدامات و تعرضات آنها
در نظر گرفته شده است.
در قانون مجازات
اسلامی هم به موجب ماده ۶۵۸ شرایط اینگونه سرقتها و مجازات آن بیان شده است.