الهام بهروزی:
عکاسی یکی از هنرهایی است که هنرمند به کمک آن دنیا را از دریچه نگاه خود به مخاطب می‌شناساند. بی‌تردید ما بارها و بارها با تصاویر مهیج و خیرهکنندهای روبه‌رو شده‌ایم که در زمانی کمتر از یک ثانیه از سوی عکاسی ثبت شده و در آمیزش با تکنیک‌های عکاسی دنیای متفاوتی را پیش روی ما گذاشته است. افزون بر این، گرایش به رویکردهای مدرن در عکاسی موجب شده که ما با عکس‌های متفاوتی روبه‌رو شویم که هم تازگی دارند و هم طبیعت تصویر ثبت شده با عجین شدن با خلاقیت و دنیای حسی عکاس متفاوت‌تر مشاهده می‌شود.
فاین آرت یکی از رویکردهای مدرنی است که امروز در عکاسی بسیار پرکاربرد شده است. دانیال عربزاده، عکاس جوان گناوهای با انتخاب این رویکرد آثار تماشایی و متنوعی را خلق کرده است که حاصل تلاشش را در نمایشگاهی به نام «تجربه‌هایی در صفر درجه کلوین» به نمایش گذاشت. این نمایشگاه به همت موسسه «نیمدری سبز» از 20 تا 24 آبان‌ماه در تالار بهزاد گناوه برگزار شد.
عربزاده متولد 17 خرداد 74 در شیراز است. او نخست در رشته هوافضا در دانشگاه مشغول تحصیل شد؛ اما بعد از مدتی انصراف داد و رشته عکاسی را برای ادامه تحصیل انتخاب کرد و مدرک کاردانی این رشته را اخذ کرد. از افتخارات این عکاس می‌توان به کسب مقام اول جشنواره نگاه خلاق شیراز، کسب مقام اول جشنواره عکس ملی خنج، کسب مدال طلای فیاپ از جشنواره خیام 2017، برگزیده جشنواره و حضور در نمایشگاه عکس fineart رومانی، برگزیده جشنواره عکس ملی دریا (رشت- سال 95)، برگزیده جشنواره عکس خلیج فارس (بندر عباس- 95)، برگزیده جشنواره امید، برگزیده جشنواره سینما جوان اروند، کسب دیپلم افتخار و برگزیده جشنواره 35 awards روسیه، جزء 50 عکس برتر بخش آرت فوتوگرافی روسیه و... اشاره کرد.
عربزاده دنیای متفاوتی را در عکاسی پیش روی مخاطب می‌گذارد که این موضوع به‌وضوح در آثاری که در نمایشگاه «تجربه‌هایی در صفر درجه کلوین» به نمایش گذاشت، مشاهده شد. به گفته وی، 80 درصد آثار این نمایشگاه بر اساس تکینک سلفی‌پرتره تولید شده است. عربزاده در خصوص اصطلاح صفر درجه کلوین می‌گوید: «صفر درجه کلوین، سکوت و سکون محض در دنیای علم است. جایی که همه چیز مثل یک عکس ثابت می‌شود. صفر درجه کلوین دمای آن قسمت از ذهن من است که همه ایده یخ بسته و ثبت می‌شود. این مجموعه تجربه‌های عکاسی من در زمینه هنر مفهومی (conceptualart) و با رویکرد فاین آرت است؛ اما فاین آرت چیست؟ فاین آرت در عکاسی یک رویکرد است، نه ژانر و نه سبک. فاین آرت صرفا یک انتخاب ذهنی (و بر پایه مفهوم) از سوی عکاس است نه قاعده‌ای تالیف شده و مدون که رعایت اصول مشخصی از آن منجر به تولید عکس‌های فاین‌آرت شوند. به این دلیل این رویکرد بیش از هر چیز به پشت منظره‌یاب و در هزار توی ذهن و فکر عکاس اتفاق میافتد نه در سوژه‌ای که در مقابل دوربین قرار دارد و طبیعت خود را منعکس می‌کند. در رویکرد فاین آرت، پرهیز از ارائه پیام صریح، تقدم ایده و طرح ذهنی، تشخیص ذهنیت و فضای شخصی عکاس، ارجاع به خارج از قاب و دعوت به تفسیر موضوع از طریق ذهنیتی خاص، بیش از هر چیز به چشم می‌خورد و حقیقت آنکه این عکس‌ها بیشتر عکاس را به رخ می‌کشند تا موضوع را در این عکس‌ها، ابژه ما را به حیات خلوت عکاس دعوت می‌کنند تا منظری عمومی از واقعیت.»
در ادامه گفتوگویی را با دانیال عربزاده، مسوول برگزاری نمایشگاه عکس «تجربه‌هایی در صفر درجه کلوین» که سابقه حضور در بیش از هشت نمایشگاه گروهی و انفرادی را دارد، صورت دادیم که شما را به خواندن آن در ادامه دعوت می‌کنیم.
چند سال است عکاسی می‌کنید و این هنر را زیر نظر چه کسی آموزش دیدید؟
تقریبا 9 سال است عکاسی می‌کنم؛ ولی فعالیت حرفهای و تصمیم جدی برای عکاسی و انتخاب سبک به چهار سال پیش و یک سال قبل از شروع تحصیل در رشته عکاسی در دانشگاه برمی‌گردد. عکاسی و این سبک و تجربه‌ها را به‌صورت شخصی دنبال کردم و خودم بیشتر به‌صورت فردی عمل کردم؛ اما در این راه انجمن عکاسان شهرستان و دوستانم و از همه مهم‌تر سیما حبیبی و مژده موذن‌زاده، اساتید دانشگاه در این مسیر به رشد من کمک قابل توجهی کردند.
چطور شد که به فکر برگزاری نمایشگاه «تجربه‌هایی در صفر درجه کلوین» افتادید؟
منفی 273 درجه سانتی‌گراد یا همان صفر درجه کلوین سکون و سکوت مطلق علمی است. جایی که حتی الکترون‌ها از حرکت می‌ایستند. من سعی کردم ایده‌هایی را که در ذهنم دارم، در سکون و بی‌حرکتی تصور کنم؛ یعنی همان عکس که تصویر ثابت است. پس ایده‌ها را در دمای صفر درجه کلوین به فرم عکس تشبیه کردم. سپس تصمیم گرفتم حاصل کارم را در نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار بدهم.
چند اثر در این نمایشگاه عرضه کردید و طبیعت چقدر در پیش‌زمینه عکس‌های شما حضور دارد؟
بیست و سه اثر در این نمایشگاه عرضه کردم که چهار اثر به‌صورت دو به دو مجموعه بودند. از آنجا که سوژه بیشتر آثار خود من هستم؛ یعنی به‌صورت سلف پرتره عکاسی می‌کنم پس محیط‌ها بیشتر داخلی و طبیعت و ذات انسان در عکس‌ها حضور دارد.
سبک عکاسی شما فاین آرت نام دارد که حاصل خلاقیت هنرمند در هنر عکاسی است، این سبک به مخاطب چه چیزی را منتقل می‌کند و چقدر به دنیای خلاقه عکاس متصل است؟
فاین آرت یک رویکرد است نه یک ژانر و سبک و یک انتخاب ذهنی از سوی عکاس است؛ یعنی ابژه‌ها در عکس به جای منعکس کردن طبیعت خودشان سابژه‌های عکاس را القا می‌کنند و اثر کمی شخصی می‌شود. بنابراین پشت ویزور دوربین از اهمیت بیشتری برخوردار است تا سوژه جلوی ذهن. پس زمانی می‌توان در این رویکرد موضوعات را به خوبی عکاسی کرد که از خلاقیت ذهنی استفاده کرد تا تصاویری بدیع و تازه خلق کرد و به ذهنیت بیشتر نزدیک شد تا عینیت.
در این نمایشگاه چقدر تلاش کردید ذهنیات خود را در قالب عکس‌های متفاوت منعکس کنید؟
من تجربه دو سال مطالعات خودم را در سبک‌ها، ژانرها، فلسفه و روانشناسی به‌صورت عکس به تصویر کشیدم و در هر عکس اعتقاد و نظر شخصی خود را غالب قرار دادم. از آنجا که زمینه مطالعات متفاوت بود پس طبعا عکس‌های متفاوتی خروجی کار بود. از آنجا که نمی‌خواستم نمایشگاه شامل یک مجموعه‌عکس یا عکس‌هایی با تم و موضوع یکسان باشد که موجب یکنواختی بشود، در گزینش عکس‌ها مخاطب عام و خاص و تفکرات مختلف را در نظر گرفتم تا آثار فقط از طریق ذهنیت من به هم مرتبط باشند نه از طریق موضوع و سبک.
چطور شد در عکاسی رویکرد فاین آرت را برای ادامه فعالیتتان انتخاب کردید؟
ذهنیت من همیشه به سمت کارهای فانتزی و سورئال و رئالیسم جادویی جذب می‌شد و علاقه شخصی من به آثاری بود که چیزی را فرای ظاهر خود نشان می‌دادند. همیشه به‌جای ظاهر جذب باطن آثار می‌شدم و دوست داشتم من هم حرفهای خودم و دنیای ذهنی خودم را داشته باشم؛ علاقه به نشان دادن چیزی جز واقعیت عینی. بنابراین جواب تمام این دغدغه‌های ذهنی را در رویکرد فاین‌آرت کشف کردم.
طبیعت جنوب چقدر شما را در نمایش ذهنیات و تولید آثار هنری‌تان همراهی می‌کند؟
آیین‌ها، افسانه‌ها و نمادهای جنوب سوژه خیلی از عکس‌های من شده است. هر ایده‌ای باید از یک دنیای بیرونی و خارج از ذهن شروع شود و به‌یقین من از دنیای پیرامونم تاثیرپذیری زیادی داشته‌ام. از آنجا که فاین ارت رویکرد ذهنی هنرمند است. پس جامعه، فرهنگ و طبیعت هنرمند روی ساخت این ذهنیت تاثیر مستقیم می‌گذارد.
نخستین‌بار فاین‌آرت چگونه ظهور کرد و چقدر این رویکرد توانسته در انتقال سکوت و سکون اثر هنری نقش داشته باشد؟
فاین آرت به صورت یک تفکر در قرن 20 و بعد از شکل‌گیری کانسپتچوال ارت‌ها به‌صورت همه‌جانبه تشکیل شد. می‌توان آن را زیرشاخه‌ای از هنر مفهومی دانست که فلسفه شخصی هنرمند را تصویر می‌کند. این رویکرد با پیوند خوردن با تمامی ژانرها از طبیعت گرفته تا مفهومی سکوتی از جانب هنرمند به‌صورت یک عکس است و عکاس تمام تلاشش را می‌کند تا حرفهای خودش و معانی درونی خودش را به تصویر بکشد و اثری به مراتب شخصی‌تر از لحاظ فهم بصری خلق کند.
عکاسی فاین‌آرت با چه هدفی خلق شد و حس زیباشناختی را چگونه به بیننده القا می‌کند؟
فاین ارت چون زیر شاخه‌ای از هنر مفهومی است برای القای تفکر و فلسفه ذهنی و شخصی هنرمند خلق شد و از طریق نمایه‌ها، نشانه‌ها و نماد‌ها با منطق هنری حس زیبایی‌شناختی را القا می‌کند. در تصاویر مفهومی زیبایی اهمیت خاصی ندارد و ایده بر هرچیزی مقدم است؛ اما فاین آرت به‌عنوان یک تفکر مشتق گرفته شده از هنر مفهومی علاوه بر ایده و مفهوم زیبایی را نیز برابر با بقیه ارکان تصویر مورد اهمیت قرار می‌دهد. برای همین فاین‌آرت را به‌صورت تحت لفظی هنر زیبا می‌خوانند.
آیا این درست است که عکس فاین آرت تنها دنیای ذهن عکاس را به مخاطب نشان می‌دهد؟!
هم بله و هم نه! از آنجا که فلسفه ذهن عکاس را تداعی می‌کند و سوژه‌ها منعکس‌کننده ذهنیت خود هنرمند هستند اثر کاملا شخصی می‌شود و از آنجا که زیرشاخه‌ای از هنر مفهومی است و در آن از روانشناسی، فلسفه، نمادشناسی و دیگر شاخه‌های علم استفاده می‌شود، اثر جهان‌شمول می‌شود و ذهنیات خود هنرمند نیز متشکل از واقعیات بیرون و مطالعات مختلف است؛ پس فایل‌آرت می‌تواند رویکردی همه‌جانبه داشته باشد و اثری شخصی عنوان نگیرد.
به‌نظر شما هنر عکاسی چقدر می‌تواند حظ هنری را در مخاطب ایجاد کند؟
هنر عکاسی چون از جهان بیرون استفاده می‌کند، قابل لمس‌تر و عینی‌تر از نقاشی است، پس مخاطب می‌تواند ارتباط بیشتری با ابژه‌ها و المان‌ها برقرار کند و این ارتباط بیشتر همراه با خلاقیت می‌تواند به راحتی مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد.
سخن پایانی؟
عکاسی برای من همیشه یک دیالوگ است؛ گفتوگویی دونفره که به جای آواها و کلمات از تصاویر استفاده می‌شود، پس من در این نمایشگاه مخاطب را دعوت به گفتمان می‌کنم.
