سیدعلی موسوی

بوشهر، نه تنها پهنه آبی مانند خلیج فارس را در کنار خود دارد بلکه در ژرفای خاکش دریایی از منابع خداوندی را جای داده است که هر کشور و دولتی را وسوسه می‌کند خواسته یا ناخواسته تمرکز خود را بر این منابع حیاتی قوت بخشد. شاید همه تهران را پایتخت سیاسی کشور بدانند ولی شکی نیست که این روزها تنها یک منطقه است که به قلب تپنده و پایتخت اقتصادی ایران زمین شهرت دارد، شهری در جنوب استان بوشهر که تا چندی پیش خود بوشهری‌ها نیز چندان شناختی از آن نداشتند، شهری زرخیز به نام عسلویه‌ که این روزها همه دنیا به‌خوبی نام آن را به‌واسطه منابعش می‌شناسند. حالا اما در کنار طرح بسیار عظیم پارس جنوبی که به واقع نمادی از غرور ایرانیان نیز تبدیل شده است، طرحی دیگر در دستور کار است که اگر به نتیجه برسد عملا پارس جنوبی را با آن همه عظمت به حاشیه خواهد برد و خود به تنهایی می‌تواند سود سرشاری را روانه کشور کند، طرحی با عظمت به‌نام «پتروپالایشگاه سیراف» که اگر اراده‌ای در کشور وجود داشته باشد و از روی کاغذ طرحش به روی زمین‌های داغ کنگان منتقل شود می‌تواند بار دیگر افتخاری بزرگ را برای کشور و استان بوشهر به ارمغان آورد. طرح‌های پتروپالایشگاهی که این روزها به‌شدت بر سر زبان‌ها افتاده است به این دلیل حائزاهمیت هستند که با وجود منابع عظیم برای شروع این طرح اما سود سرشاری که بعد از آن به دست خواهد آمد هم ارزآوری شیرینی را نیز به همراه دارد.

اما در کنار این موارد یک مساله دیگر نیز بسیار حائزاهمیت است و آن نیز از بین بردن تجمع گازهای متان در سطح کنگان و در پالایشگاه‌هایی است که در این منطقه وجود دارد و آن نیز این است که در وضعیت فعلی با توسعه پارس جنوبی، ظرفیت مازادی برای تولید اتان و میعانات گازی به‌عنوان دو خوراک راهبردی پتروشیمی کشور به وجود آمده است، به‌گونه‌ای‌که هم‌اکنون ظرفیت تولید اتان پارس جنوبی به حدود 10 میلیون تن و ظرفیت تولید میعانات گازی به بیش از 700 هزار بشکه در روز رسیده که پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری از بخش‌های باقیمانده فاز13 و 14، طرح استحصال اتان پالایشگاه فاز12 پارس جنوبی و طرح استحصال اتان پالایشگاه پارسیان این ظرفیت با افزایش بیشتری همراه شود. افزایش ظرفیت تولید میعانات گازی پارس جنوبی همانقدر که برداشت گاز متان را از پارس جنوبی اقتصادی‌تر می‌کند می‌تواند به‌عنوان یک خوراک مهم برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها نیز مورد استفاده قرار بگیرد ولی هم‌اکنون به‌دلیل شرایط اعمال تحریم‌های غیرقانونی نه تنها امکان صادرات میعانات گازی پارس جنوبی فراهم نشده است که حتی انباشت تولید این محصول نیز بر ریسک تولید گاز متان در عسلویه و کنگان نیز تاثیر گذاشته است. در طول حدود دو دهه گذشته استفاده از میعانات گازی به‌عنوان خوراک صنایع پتروشیمی در عسلویه تجربه موفقی بوده به‌طوری‌که با ساخت پتروشیمی نوری به‌عنوان بزرگ‌ترین زنجیره ارزش آروماتیک در صنعت پتروشیمی به‌طور متوسط روزانه 100 تا 120 هزار بشکه میعانات گازی در این مجتمع صرف تولید محصولات زنجیره آروماتیک همچون انواع زایلین‌ها، بنزن، برش‌های سبک و سنگین، آروماتیک‌های سنگین، رافینیت و غیره شده که هم منجر به ایجاد ارزش‌آفرینی بیشتر در صنایع پتروشیمی و هم کاهش ریسک تولید در حوزه پارس جنوبی می‌شود ولی هنوز هم انباشت‌های بسیاری وجود دارد که ریسک مهار را در این منطقه بیشتر کرده و باید طرحی مانند سیراف را هر چه سریعتر به نتیجه برساند تا هم وضعیت ایمنی کنگان تامین شود و هم هر چه سریع‌تر منافع ملی در مقابل چشمانمان به یغما نرود.

حالا اما در این روزهای سخت اقتصادی که باید مدیران کشور به‌شدت در تصمیم‌های حیاتی خود منجسم و با برنامه عمل کنند، خبر می‌رسد طرح سیراف شاید آنگونه که پیش از این بیان شده بود از پتروپالایشگاه به پالایشگاهی فرعی ختم شود که شاید تنها بخشی از تامین خوراک پتروپالایشگاه‌های بزرگ‌تر شود. حالا برخی می‌گویند طرحی در دست ساخت است به نام پتروپالایشگاه کیان که جایگزین احتمالی طرح سیراف خواهد شد و باید از نخست برخی هماهنگی‌ها صورت گیرد! در همین حال لازم به ذکر است که با گذشت بیش از سه سال از امضای قرارداد با شرکت فنی مهندسی لینده آلمان به‌عنوان مهندس مشاور این طرح‌های حیاتی به‌دلیل سردرگمی در تامین خوراک پتروشیمی کیان نه پالایشگاه‌های سیراف با خوراک میعانات گازی پارس جنوبی احداث شده و نه اجازه استفاده پتروشیمی کیان از این خوراک را دادند تا در اوج تحریم‌های ظالمانه زمینه ساخت یک پتروپالایشگاه سودآور که می‌تواند در کنار ارزش‌آفرینی برای اقتصاد ریسک تولید گاز پارس جنوبی را هم کاهش دهد، عملا به بن‌بست بخورد. به‌نظر می‌رسد آنچه در کشور جلوی به نتیجه رسیدن چنین طرح‌های عظیمی را می‌گیرد نه کمبود نقدینگی بلکه نبود یک راهبرد هوشمندانه بوده است، زیرا دیگر مدت‌هاست که خبرهای خوبی از طرح عظیم سیراف به گوش نمی‌رسد و جای آن را طرح‌های جایگزینی پر می‌کند که با شخصی بعدی که بر کرسی مدیرعاملی شرکت فرآورده‌های نفتی می‌نشیند عملا طرح‌های جدیدی نیز مطرح خواهد شد و این دور باطل تکرار خواهد شد که باعث می‌شود چشمان بوشهری‌ها همچنان منتظر یک طرح سودآورد دیگر در استانشان شود.