داود علیزاده: 

استان بوشهر با داشتن مرز آبی گسترده و دارا بودن بندرهای تجاری یکی از بازارهای فروش اقلام خارجی خرد است که به‌صورت ته‌لنجی و ملوانی به کشور وارد می‌شود. کالاهایی که بیشتر شامل مواد خوراکی و اقلام آرایشی و بهداشتی است. البته این مساله را ‌می‌توان در همه شهرهای مرزی کشور دید.

مساله از آنجا شروع می‌شود که این کالاها بدون طی کردن مراحل تائید استاندارد و خارج از ضوابط در بازار پخش می‌شوند و در دسترس خرید عموم قرار می‌گیرند. پس از جهش قیمت دلار و گرانی اجناس خارجی در دو سال اخیر، طبیعی بود که قدرت مردم برای خرید کاهش یاید. یکی از پیامدهای این مساله تمایل مردم به خرید اجناس ارزان‌قیمت بود. مشتریانی که تا پیش از این سعی می‌کردند به‌خاطر قیمت تمام شدن کالاهای وارداتی قانونی و قاچاق گزینه قاچاق را انتخاب کنند و در مرحله بعد تمایل یافتند تا کالاهای قاچاق ارزان‌قیمت را انتخاب کنند.

در این شرایط دو نوع بازار شکل‌گرفته است. بازار کالای قاچاق و کالاهای قاچاق فیک و تقلبی. اگر بازار کالای قاچاق اقتصاد کشور را نشانه گرفته است و به‌صورت غیر مستقیم باعث تضعیف توان اقتصادی کشور می‌شود، کالای تقلبی به‌طور مستقیم با جان مردم بازی می‌کند.

میل به مصرف لوازم‌آرایشی در ایران یکی از مسائلی است که بارها مورد انتقاد قرارگرفته است؛ اما همین مساله همزمانی پیچیده می‌شود که شهروندان برای تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی به اقلام ارزان‌قیمت تقلبی رو می‌آورند. اقلامی که در کارگاه‌های غیربهداشتی و بدون رعایت استانداردهای سلامت تولید شده‌اند، به طرز غیراصولی حمل و توزیع ‌شده‌اند و در نهایت به‌صورت دستفروشی به فروش می‌رسند. این صورت مساله‌ای است که تا همین اواخر مدام تکرار می‌شد و همچنان هم پا برجاست؛ اما بحران دیگر وقتی شکل می‌گیرد که به‌دلیل جهش قیمت دلار و اقبال برخی برندهای بهداشتی و آرایشی، اقلام تقلبی آن به بازار راه می‌یابد و دیگر مثل گذشته تنها در دست دوره‌گردها جولان نمی‌دهد. اینک می‌توان به فروشگاه‌های شیک و بزرگ هم مراجعه کرد و با کالاهای فیک روبه‌رو شد.

یکی از این مواد تقلبی که از فروشگاه‌های بزرگ تا سوپرمارکت‌ها و دستفروش‌ها به‌وفور یافت می‌شود. ادکلن و عطرهاست. تقریبا دو دهه از ورود اسانس‌های روغنی با رایحه مشابهه ادکلن های گران‌قیمت به ایران می‌گذرد. در این دو دهه به دلیل ارزانی ظاهری این مواد رواج بسیاری یافته است. موادی که در مضرر بودن آن مقالات متعددی منتشرشده است و تقریبا به‌تازگی افراد سودجو از همان اسانس‌های روغنی در تهیه ادکلن و عطرهای فیک استفاده می‌کنند. غیر از اسانس غیر استاندارد و شیمیایی در این ادکلن ها از الکل صنعتی و دیگر افزودنی‌های غیرمجاز نیز استفاده می‌شود و در شمایل شیک سرطان را به مردم هدیه می‌دهد.

یکی از فروشندگان لوازم ‌آرایشی و بهداشتی، در گفت‌وگو با بامداد جنوب رو آوردن مردم ر به اقلام فیک کاهش توان مالی می‌داند و البته به دو نکته دیگر نیز اشاره می‌کند. سود فروش این اقلام از یک سو برای مشتریان و همچنین ناآگاهی بسیاری نسبت به اصالت کالا.

وی همچنین بیان می‌کند که با وفور کالاهای تقلبی، این روزها حتی تشخیص اصالت یک عطر واقعی برای فروشندگان نیز به سادگی نیست به خصوص اینکه در ذهنیت اکثر مردم ماندگاری و پخش بو را مشخصات یک عطر اصل می‌دانند. امری که الزاماً با اصالت عطر ارتباط مستقیمی ندارد.

این فروشنده همچنین گرانی بیش از حد عطر و ادکلن های اصلی را دلیل خرید رو آوردن مردم به ادکلن‌های مشابه ساخت امارات و ... می‌داند. به‌طور مثال، خرید یک ادکلن مشابه اماراتی تا یک‌دهم قیمت را می‌تواند کاهش دهد.

یکی دیگر از فروشندگان کالاهای به‌اصطلاح ملوانی نیز معتقد است که ذهنیت بی‌کیفیت بودن اجناس ایرانی را دلیل رغبت بسیاری به خرید کالاهایی می‌داند که تنها نام خارجی را یدک می‌کشند. به‌طور مثال در بحث نوشیدنی‌هایی همچون چای و قهوه... انتخاب اکثر مشتریان در بوشهر گزینه خارجی است. آن‌ها به وضوح از گزینه‌های موجود در فروشگاه‌های داخلی شکایت دارند و اقلام موجود در فروشگاه‌های ملوانی را انتخاب می‌کنند.

یکی از فروشندگان خانم لوازم‌آرایشی‌های خیابان نادر نیز به بامداد جنوب می‌گوید: یک رژلب برند متوسط ساخت فرانسه یا ایتالیا، چیزی حدود چندصد هزار تومان قیمت دارد و اگر مشتری دنبال برندهای مرغوب‌تر باشد، این رقم تا چندبرابر هم بالا می‌رود؛ اما خیلی‌ها معتقدند فرقی نمی‌کند. ما پول برند نمی‌دهیم و همین لوازم آرایش ارزان خیلی هم به پوست‌مان سازگار است. برای این دسته افراد، بازارهایی مثل بوشهر، دلوار، گناوه و... جای مناسبی برای خرید است. همان‌جا که هرچه بخواهند با هر قیمتی که مدنظرشان است، پیدا می‌کنند.

هر چند این مساله مطرح می‌شود که آیا تنها رضایت مشتری در تشخیص کیفیت یک کالا می‌تواند برای تایید یک کالا کافی باشد؟ اینکه مشتری بگوید فلان برند قهوه و یا چای به ذائقه‌اش نشسته است یا دیگر لوازم آرایش با پوست وی سازگار بوده است.

بدیهی است که فرد نمی‌تواند موارد استاندارد کالا را با استفاده کوتاه‌مدت، تجربه شخصی و... تشخیص دهد. امری مثل وجود میزان قارچ و باکتری موجود بر برگ چای خارجی و یا روند تهیه قهوه و ساشه‌های نوشیدنی‌های فوری ... میزان سرب و پارابن در اقلام آرایشی همه از مواردی است که نیاز به آزمایشگاه‌های مجهز استاندارد دارد.

از سوی دیگر یکی از مشتری‌ها در این‌باره می‌گوید: «همین‌ها را هم که می‌گویند اصل است و کلی پول بابتش می‌گیرند، از کجا معلوم اصل باشد؟ من که خودم بیشتر لوازم آرایشم را از همین دستفروش‌ها می‌خرم، هم ارزان‌تر از همه جاست و هم کیفیتش خوب است. مغازه‌دارها خرج اجاره مغازه‌شان را هم روی اجناس می‌کشند و از مردم می‌گیرند!»

با این حال دکتر مهرداد احمدی (دکتر داروساز) در پاسخ به بامداد جنوب درباره مضررات لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق و تقلبی و بدون مجوزهای بهداشتی که در بازار وجود دارد، می‌گوید: حساسیت پوستی، ریزش موی شدید، صدمات کبدی، آکنه و جوش سرسیاه و ایجاد لکه‌های پوستی از مهم‌ترین عوارض استفاده از این لوازم آرایشی هستند. شهروندان بهتر است که برای تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی به مراکز معتبر خرید کنند که بتوانند اصالت کالا را تائید کنند.»

با وجود تمام هشدارها که همواره از طریق رسانه‌ها اعلام می‌شود، باز هم عده‌ای تنها قیمت پایین را ملاک نو کردن کیف لوازم آرایشی‌شان می‌دانند یا برند خارجی را ملاک خرید اقلام خوراکی خارجی و همچنان بازار اقلام ملوانی همچنان داغ است و میل به خرید این اقلام در مردم رو به افزایش.