الهام بهروزی
آفرینش‌های هنری بی‌تردید متاثر از جامعه و کنش‌های جمعی است که خود نیز بر آن تاثیر میگذارد. هرچند میزان دقیق این تاثیر دوسویه به‌دلیل وجود عناصری نظیر روح آفرینندگی، بازتاب احساسات، توان زیبایی‌شناختی، پویندگی ضمیر ذهن و جوشش روان هنرمندان و همچنین بیان واقعیت زندگی اجتماعی همچنان پوشیده مانده است؛ اما این تاثیرپذیری و تاثیرگذاری را از طریق تجلی هنر در جامعه می‌توان درک کرد.
بدیهی است هنر در ایران همچنان به حمایت‌های دولتی نیاز دارد؛ چراکه آن‌گونه که باید روی اقتصاد هنر کار نشده است و خیزهایی هم که در سال‌های اخیر در این حوزه برداشته شده، برای پویایی آن کفایت نمی‌کند. در این رابطه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال جاری به بهانه فراهم کردن شرایط خوب برای رشد و تعالی هنر طرحی را مبنی بر ادغام انجمن‌های هنرهای نمایشی، موسیقی و هنرهای تجسمی در دست بررسی قرار داده که اعتراض بسیاری از هنرمندان را در پی داشته است تا جایی که تعدادی از روسای انجمن‌های هنرهای نمایشی سراسر کشور در نامه‌ای سرگشاده خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار توقف طرح ادغام انجمن هنرهای نمایشی، موسیقی و تجسمی شدند؛ چراکه به گفته حسین مسافر آستانه (از اعضای هیات موسس انجمن هنرهای نمایشی) طبق مفاد مندرج در اساسنامه انجمن، دولت توانایی انحلال انجمن هنرهای نمایشی را ندارد؛ چراکه انجمن یک نهاد خصوصی است.
مجید فروغی، مدیر روابط عمومی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره طرح ادغام این چهار انجمن و موسسه، در این باره به خبرنگار مهر گفته است: یکی از کلان برنامه‌های وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی اصلاح فرایندها است که در معاونت امور هنری نیز مورد توجه قرار دارد و پیگیری می‌شود. البته برنامه‌های وزارتخانه و کلان برنامه‌های وزیر محترم در ارتباط و تعامل با یکدیگر هستند و برنامه‌هایی مانند اصلاح فرایندها، شفاف‌سازی و هوشمند‌سازی در ارتباط با یکدیگر پیگیری می‌شود و با هم مرتبط هستند.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس هم پیش از این در گفت‌وگو با ایلنا درباره این طرح و نارضایتی و اعتراض هنرمندان نسبت به آن گفت است: با توجه به مسائلی که پیرامون طرح انحلال و ادغام انجمن‌ها و موسسات معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح شده، بسیاری از هنرمندان نسبت به شتاب‌زده بودن این تصمیم و طرف مشورت قرار نگرفتن انجمن‌های موردنظر معترض بوده و از آن به‌عنوان طرحی یاد می‌کنند که فعالیت‌های هنری را برخلاف قوانین و وعده‌های دولت، نه به سمت خصوصی‌سازی که هرچه بیشتر دولتی شدن اداره امور می‌برد.
سیده‌فاطمه ذوالقدر در ادامه با اشاره به اینکه از سوی دیگر با وجود گذشت چند هفته از طرح این مساله، معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی جزئیاتی از این طرح ادغام نه به هنرمندان و نه رسانه‌ها اعلام نکرده‌اند که همین موضوع نگرانی‌ها و ابهام‌های جامعه هنری را افزایش داده است، افزوده است: با توجه به گستردگی فعالیت این انجمن‌ها در سراسر کشور، وجود صدها شعب و دفاتر استانی و نیز اثری که این ادغام می‌تواند بر شکل اداره امور هنری در کشور بگذارد، خواسته هنرمندان این است که معاون هنری وزیر فرهنگ در اسرع وقت طرح مدون ادغام موسسات و انجمن‌های معاونت هنری را به صورت عمومی منتشر کنند تا هم ابهام‌ها برطرف شود و هم هنرمندان بدانند این طرح از ابتدا قرار است مسائل را شفاف کند.
ذوالقدر در پایان یادآور شده است: توجه به این نکته هم ضروری است که بسیاری از هنرمندان از این طرح برداشت‌هایی گوناگون داشته و معتقدند شائبه سیاسی پشت سر آن وجود دارد که لازمه رفع ابهام در این زمینه، صحبت‌های صریح و شفاف‌سازی سریع معاونت هنری وزارت ارشاد است. آنچه مشخص است هنرمندان تئاتر از دخالت‌های وزارت ارشاد در امور اجرائی بسیار نگران هستند و خواستار ورود نمایندگان مجلس به این مساله شده‌اند؛ چراکه با این طرح، اساس اختصاص بودجه هنری هم تغییر می‌کند.
مسوول انجمن هنرهای نمایشی استان بوشهر نیز در خصوص طرح ادغام انجمن‌های هنرهای نمایشی، موسیقی و هنرهای تجسمی به بامداد جنوب گفت: این طرح در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر ادغام انجمن‌های هنرهای نمایشی، موسیقی و هنرهای تجسمی تحت لوای موسسه فرهنگی هنری ایرانیان مطرح شده است که بر اساس آن کلیه طرح‌های فرهنگی و هنری کشور زیر پوشش این موسسه قرار بگیرد که ما سخت به این طرح معترض شدیم و در نامه‌ای اعتراض خود را به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کردیم و افزون بر آن، در جلسه‌ای به‌عنوان یکی از پنج نماینده انجمن هنرهای نمایشی کشور با حضور سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی، شهرام کرمی مدیرکل هنرهای نمایشی کشور، حمید نیلی مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی کشور، آقای مویدی مسوول طرح موسسه فرهنگی هنری ایرانیان و ... گفتم که این طرح از اساس غلط است و به هنر کشور آسیب‌های جدی وارد می‌کند.
جهانشیر یاراحمدی در ادامه با تاکید بر اینکه اگر هدف این طرح ایجاد بستر و شرایط مناسب برای رشد هنر است، طبق تجربه زیسته این مهم نه تنها حاصل نمی‌شود بلکه هنر را در شرایط بسیار بدی قرار خواهد داد، افزود: چراکه هنر ما نیاز به آرامش دارد که اجرائی شدن این طرح آرامش آن را از بین می‌برد. بنابراین اگر قرار است که آرامش هنر را تامین شود، مشکلات و موانع همین مسیری که اکنون دارد طی می‌کند باید حل شود تا به آرامش برسد.
وی با اشاره به اینکه طرح موسسه فرهنگی هنری ایرانیان راه و روش درستی برای تعالی هنر امروز نخواهد بود، تصریح کرد: زیرا ساختار هنر نمایشی با ساختار هنر موسیقی بسیار متفاوت است؛ یکی از این انجمن‌ها انتخابی است و دیگری انتصابی! بدیهی است که انجمن هنرهای نمایشی اکنون در کشور ۳۴ شعبه و قریب به ۳۸۰ دفتر نمایندگی در کشور دارد. بنابراین ادغام دو یا چند هنر که با یکدیگر ساختار بسیار متفاوتی دارند، کار درست و اصولی نیست! حال اگر متولیان طرح موسسه فرهنگی هنری ایرانیان بر این باور هستند که با ادغام هنرهای مختلف می‌توانند موسسات و انجمن‌های غیرفعال را که در بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل شده، مدیریت کنند، سخت در اشتباه هستند؛ چراکه با اجرائی شدن این طرح انجمن‌های فعالی را هم که با کمترین بودجه در این سال‌ها توانسته‌اند خوب پیش بروند، به سوی نابودی سوق می‌دهند؛ برای مثال تئاتر در جزیره خارگ امروز با کمترین بودجه دولتی دارد فعالیت می‌کند و در کشور می‌درخشد یا در مریوان در نقطه صفر مرزی این هنر جریان دارد!
مسوول هنرهای نمایشی استان بوشهر با تاکید بر اینکه ظاهرا هدف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اجرای طرح ادغام انجمن‌های مختلف هنری این است بودجه نداشته فرهنگ و هنر را تحت سیطره خود درآورد، گفت: چون مدیر موسسه فرهنگی هنری ایرانیان با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون هنری این وزارتخانه منصوب می‌شود، بنابراین بودجه این موسسه با نظارت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون هنری وی مصوب و تقسیم می‌شود، پس دیگر این موسسه نمی‌تواند خصوصی باشد! و این غیرقانونی است.
یاراحمدی با اشاره به لزوم باقی ماندن ۱۰ درصد بودجه کل در حساب این موسسه تصریح کرد: طبق آنچه مطرح‌شده اگر در سال ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه به این موسسه تزریق شود، ۱۰ درصد این بودجه یعنی ۱۰ میلیارد تومان باید در حساب باقی بماند که این رقم قابل‌توجهی است؛ اما نکته مهم اینجا چگونگی تشکیل انجمن‌ها در کشور است که باید در استان‌ها در قالب انحمن‌های تک‌منظوره ثبت شود، حال این موسسات با چه شرایطی و از سوی چه کسانی باید تشکیل شود!
وی با بیان اینکه مقامات وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این دغدغه گفته‌اند افرادی که شرایط درج شده در آیین‌نامه و بخشنامه‌ای را که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این خصوص تصویب می‌کند و به ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کل کشور ابلاغ می‌شود، دارا باشد، می‌توانند این موسسات را ثبت کنند، افزود: در اینجا این سوال پیش می‌آید که اگر در استانی ۴۰ نفر این شرایط را داشته باشند، اولویت با کدام خواهد بود و اصلا اولویت‌ها را چه کسانی تعیین خواهند کرد؟! و اصلا آیین‌نامه‌ای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ثبت این موسسات نوشته، خواه ناخواه آن موسسه را دولتی می‌کند، پس چگونه می‌توان ادعا کرد که آن موسسه خصوصی خواهد بود؟!
یاراحمدی در پایان با اشاره به اینکه با توجه به دلایل مطرح شده در بالا شکل‌گیری موسسه فرهنگی هنری ایرانیان کاری بسیار اشتباه است و ما به‌شدت به این طرح معترض هستیم، یادآور شد: البته تمام این تذکرات و دغدغه‌ها به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کارشناسان این طرح گفته شده؛ ولی هنوز جواب مشخصی نگرفتیم؛ چون این پاسخ را به ما دادند که در حال حاضر هیچ کاری در این خصوص انجام نشده است و طرح در مرحله مطالعه قرار دارد که ما در همان نشست از آنها خواستیم که طرح را برای انجام مطالعات بیشتر در اختیار ما هم قرار بدهند که قرار شد دو ساعت بعد آن را به ما بدهند اما الان پنج ماه از آن تاریخ می‌گذرد و باوجود قولی که دادند ولی خبری از ارائه طرح نشده است که این موضوع بیانگر شفاف‌نبودن کارشناسان و طراحان طرح موسسه فرهنگی هنری ایرانیان است.
بر اساس این گزارش، انجمن هنرهای نمایشی ایران که بعد از انحلال انجمن نمایش در اداره‌کل هنرهای نمایشی شکل گرفت، ساز و کار مالی و اداری امور مربوطه به اداره‌کل هنرهای نمایشی و فعالیت‌های آن را بر عهده دارد. انجمن موسیقی ایران نیز از سال ۱۳۶۴ تاسیس شد تا با بخش خصوصی در ارتباط بوده و مسوولیت ورود زیرساخت‌های موسیقی را برعهده گیرد و همچنین با تاسیس این انجمن مشکل قانونی دولت در تامین حقوق و مزایا و نیز حمایت از بخش خصوصی مرتفع شود. موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر هم در سال ۱۳۷۸ تاسیس و با عضویت افتخاری ۱۵ نفره، متولی برگزاری دوسالانه‌ها، جشنواره‌ها، کمک به حضور هنرمندان فعال و مطرح در عرصه‌های ملی و بین‌المللی است. موسسه توسعه هنرهای معاصر هم چهارمین مرکزی است که در این طرح برای ادغام مدنظر قرار گرفته است؛ موسسه‌ای که اطلاعات دقیقی از شکل عملکرد و اساسنامه آن در اختیار نیست ولی بر حسب اطلاعاتی که وجود دارد، ساز و کار مالی کلیه بخش‌های معاونت هنری اعم از هنرهای نمایشی، موسیقی و تجسمی را در اختیار دارد.
