داود علیزاده
پیشرفت فناوری خصوصا اینترنت، فضایی را فراهم کرده که هر فرد فارغ از محیطی که در آن زندگی می‌کند می‌تواند به منابع نامحدودی از دانش و امکانات دسترسی داشته باشد. یکی از این امکانات ایجاد شغل‌هایی همچون آزادکاری، دورکاری، برون‌سپاری است که امکان کسب درآمد برای افراد متخصص و علاقه‌مند به دورکاری و آزادکاری را فراهم می‌کند. آزادکاری‌ها یا به عبارت مصطلح فریلنسرها، معمولا در محیطی که خودشان انتخاب می‌کنند، کار می‌کنند و مدیریت کسب‌وکار با خودشان است.
این مساله می‌تواند معایب و محاسن بسیاری در پی داشته باشد و با توجه به اینکه در ایران این مفاهیم نوپا و ایجاد چنین شغل‌هایی با دید عرف و فرهنگ عمومی کمی متفاوت است، اقدام به آزادکاری بدون تبعات نیست. برای مثال، کسی که قصد دارد به‌صورت آزادکاری کسب درآمد کند به‌عنوان صاحب یک کسب‌وکار کوچک که خود شخص آن را اداره می‌کند و مدیریت جنبه‌های مختلف آن را به عهده دارد، باید به مسائل مربوط به حوزه مالی و قرارداد نیز توجه داشته باشند.
این روش در دوران پیش از معاصر تقریبا مشابه شغل افرادی بسیاری بود که پروژه‌ای کار می‌کردند، با این تفاوت که در آزادکاری قدیم ارتباطات به شکل امروزی نبود. در دوران معاصر و رواج سیستم‌های اداری باعث شد تا کار به‌صورت دو بخش کارفرما و کارمندی رواج یابد. حقوق ثابت، محل کار دائم، ارتقای شغلی از پیش تعیین‌شده، حمایت قانونی و پوشش بیمه‌ای، خدمات بازنشستگی و کار روتین و ثابت همه مختصاتی بود که افراد محتاط را برای چسبیدن به چنین شغل‌های اقناع می‌کرد. با وجود این، همچنان کسانی هستند که تمایلی به این مختصات ندارند و مایل هستند سکان شغلی خود را به دست بگیرند.
در سال‌های اخیر برخی مکانیسم‌های حمایت از این افراد طراحی شده است. به‌طور مثال بیمه خویش‌فرما که افراد آزادکار می‌توانند خود را تحت پوشش بیمه قرار دهند و یا سایت‌هایی که به‌عنوان مرجع پروژه‌های کاری را مطرح و آزادکارها را معرفی می‌کنند و در این میان برخی میانجی اختلافات نیز می‌شوند. با همه این احوال نبود قانون متمرکز در حمایت از آزادکارها، انجام کار به‌صورت آزادکاری را به پروژه‌های ریسک‌پذیر مبدل می‌کند.
با این حال، برون‌سپاری کار و ترویج آزادکاری می‌تواند از هزینه‌های جاری دولت و شرکت‌ها تا حد زیادی بکاهد و از کاغذبازی مرسوم کم کند. در این روش دیگر نیازی نیست که دولت یا شرکت متبوع خدمات محیطی یک آزادکار را تامین کند و حتی گاهی آزادکارها هزینه‌هایی همچون اینترنت، برق، مکان کار و ... را نیز خودشان تقبل می‌کنند.
از طرف دیگر نیازی نیست اداره یا شرکت در زمانی که کاری ندارد، نیرو را در خدمت داشته باشد و هزینه‌های وی را بپردازد. بامداد جنوب به سراغ مائده حوایی از نویسندگان و تولید محتواکنندگان حال حاضر سایت زومیت و ... رفته است تا درباره معایب، مزایا و جوانب مختلف شغل آزادکاری گفت‌وگو کند.
حوایی دانش‌آموخته رشته کامپیوتر نرم‌افزار از دانشگاه صنعتی اصفهان است و پایان‌نامه‌اش در مورد طراحی وبسایت با کمک برنامه‌نویسی است. وی تا مدت‌ها مشغول طراحی سه‌بعدی و گرافیکی برای یک شرکت ساختمانی بود تا اینکه تصمیم گرفت از شغل ثابت خود دست بکشد و به‌عنوان یک آزادکار، مدیریت شغلی خود را به دست بگیرد. وی در این سال‌ها به نویسندگی و تولید محتوا برای سایت‌ها مختلف از جمله زومیت پرداخته است. در ادامه متن کامل گفت‌وگو با وی را می‌خوانیم.
در شروع برای ما بگویید که فریلنسر یا همان آزادکار به چه کسی گفته می‌شود؟
فریلنسر یا آزادکار به کسی گفته می‌شود که پروژه‌های مختلفی از کارفرماهای مختلف بنا به توافق بین او و کارفرما دریافت می‌کند و بر اساس تاریخ تعیین‌شده پروژه‌ها را تحویل می‌دهد. فریلنسر کارفرمای مشخص و دائمی ندارد و موقعیت این را دارد که هر بار کارفرمای جدیدی انتخاب کند.
چه انگیزه‌ای باعث شد که سراغ این کار بروید؟
انگیزه من برای فریلنسر بودن اول از همه در اختیار داشتن زمان خودم بود؛ چون من می‌توانم زمان کاری خودم را خودم انتخاب کنم. علاوه بر این همیشه موقعیت تجربه کارهای بهتر و حرفه‌ای‌تر را دارم و مجبور نیستم در تمام طول سال برای یک کارفرمای خاص کار کنم و امکان تجربه‌ی کار با دیگر کارفرماها را دارم.
فریلنسرینگ یا آزادکاری چه مزایا و معایبی دارد؟
یکی از مزایای فریلنسینگ داشتن زمان کاری دلخواه است. علاوه بر این امکان انتخاب کارهای بهتر و تجربه‌های جدیدتر همیشه وجود دارد. فریلنسر با افراد زیادی در ارتباط قرار می‌گیرد و تجربه‌های متفاوتی از این ارتباطات را به‌دست می‌آورد و همچنین می‌تواند فضاهای کاری متنوعی را تجربه کند و از آن‌ها بیاموزد.
از معایب کار آزادکاری این است که ممکن است پروژه به‌اندازه کافی در دسترس نباشد و درآمد فریلنسر در بعضی از ماه‌ها کمتر شود. فریلنسر حقوق ثابت و تضمین‌شده پایان ماه را ندارد و باید برای گرفتن پروژه تلاش کند. علاوه بر این از آنجایی که کارهای آزادکاری با توافق بین کارفرما و فریلنسر انجام می‌شود. تضمینی جز اخلاق‌مداری و انسانیت کارفرما برای پرداخت هزینه‌ها به‌درستی وجود ندارد. قانون مشخصی برای حمایت از آزادکاران نیست.
نبود ثبات کاری و تزلزل امنیت مالی در زندگی شما تاثیر داشته است؟
در ابتدای کار که تجربه کمی داشتم، نبود ثبات کاری و تزلزل امنیت مالی مشکل بود اما من این کار را زمانی شروع کردم که قبل از آن برای سه ماه پس‌انداز داشتم و در مدت این سه ماه تلاش کردم تجربه‌ام را افزایش دهم تا جایی که بتوانم حقوق مناسبی را به دست آورم. کسی که می‌خواهد فریلنسر شود، می‌تواند بعد از اینکه به درآمد مناسبی رسید کار ثابتش را کنار بگذارد.
برای این کار فرد چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
مهم‌ترین مهارت فرد برای یک فریلنسر موفق بودن، توانایی مدیریت زمان است. او باید بتواند با کارفرما ارتباط مناسبی برقرار کند و خودش و توانایی‌هایش را به‌خوبی ارائه دهد. همچنین آزادکار نیاز دارد که در مهارت خاصی بسیار توانمند باشد تا از سوی کارفرمای مدنظرش انتخاب شود.
در آزادکاری درواقع خودتان رئیس خودتان هستید و سیستم نظارتی که بر کارمندی حاکم است، برای یک آزادکار وجود ندارد. این مساله برای شما مشکل‌ساز نبوده اینکه مدام باید خودتان و نظم امور را مدیریت کنید؟
چرا، سخت‌ترین بخش آزادکاری مدیریت زمان است. نظم امور در بسیاری از موارد از دستم خارج می‌شود؛ اما این کار نیاز به تمرین زیاد و تلاش برای بهبود دارد. به نظر من این قسمت از کار فریلنسری، مشکل‌ترین بخش کار است.
وضعیت بیمه افراد آزادکار به چه صورت است؟
افراد آزادکار از سوی هیچ کارفرمایی بیمه نمی‌شوند و اگر بخواهند بیمه باشند باید خودشان برای خودشان بیمه به‌صورت خویش‌فرما بیمه پرداخت کنند. البته می‌توانند در پروژه‌هایی که در آن بیمه لحاظ شده به صورت مقطعی نیز تحت پوشش بیمه قرار بگیرند.
آزاد کارها معمولا محل کار و زندگی‌شان یکی می‌شود، شما با تداخل این مورد مشکلی نداشتید؟
من تلاش کردم در منزلم یک اتاق را به‌عنوان محل کار در نظر بگیرم و تصور کنم آنجا در محل کارم هستم؛ اما با این حال یکی بودن محل کار و زندگی در بعضی از موارد می‌تواند باعث از بین بردن تمرکز و مختل شدن برنامه‌ریزی‌ها شود. به‌خصوص اگر فریلنسر تنها زندگی نمی‌کند و همراه با خانواده است بهتر است محل کار و زندگی‌اش را جدا کند. محل کار فریلنسر می‌تواند کافی‌شاپ یا یک دفتر کوچک یا هرجای عمومی دیگری باشد، منوط بر اینکه او بتواند با تمرکز کار کند. فریلنسر گاهی نیاز دارد که به میان جمع برود و در میان مردم باشد و مکان کار خودش را تغییر بدهد. این کار بسیار ضروری و برای تجدید انرژی و تازه شدن روحیه لازم است. به‌طور مثال من برای خودم برنامه پیاده‌روی‌های روزانه یا قرارهای دوستانه در بیرون از خانه را دارم.
به چه کسانی تاکید می‌کنید که به این کار وارد نشوند؟
به کسانی که نمی‌توانند زمان و کار خود را مدیریت کنند و کسانی که نمی‌توانند نه بگویند و کسانی که روحیه مستقلی ندارند و نمی‌توانند انتخاب‌گر خوبی باشند. همچنین کسانی که به‌شدت نگران امنیت مالی خود هستند، نباید وارد کار فریلنسری شوند.
یکی دیگر از مشکلاتی که معمولا فریلنسرها دارند، تسویه‌حساب پروژه‌هاست و وجود کارفرماهایی که بدحساب هستند. این مورد برای شما هم پیش‌آمده است؟
بله متاسفانه این یکی از مشکلات فریلنسرهاست که اگر کارفرما بدحساب باشد، دستمان به‌جایی بند نیست. به‌طور مثال، من برای یکی از کارفرماها به مدت یک ماه کار کردم و در پایان یک ماه قرار بود مبلغی را دریافت کنم که ابتدای کار توافق کرده بودیم؛ اما او به این بهانه که از نوشته‌های من رضایت نداشتند، می‌خواستند پولی به من پرداخت نکنند. در حالی‌که با دیدن یکی دو نمونه از کارم همان ابتدای کار می‌توانستند بفهمند که کار من را می‌پسندند یا خیر و لزومی نداشت یک ماه صبر کنند.
پربازدید ها