داود علیزاده:
چند روز پیش
در صفحه شخصی یکی از فعالان مدنی تصویری از ساحل مملو از زباله جزیره شیف را دیدم
که ذهنم را درگیر کرد. از این رو، سعی کردم در فرصت مناسب به این معضل محیط زیستی
بپردازم. متاسفانه سایر عوامل آلودهکننده محیطی نظیر پسابها، فاضلابهای صنعتی
و شهری به شدت موجب زشت و کثیف شدن سواحل دریا شدهاند و افزون بر آن آسیبهای جدی
به زیستگاهها و حیات جانوران آبزی و کنار آبزی وارد کردهاند. بدیهی است خلیج
فارس یکی از آبراهههای منحصر بهفرد جهان است که زیستگاههای کمنظیر و بیبدیل
طبیعی و بیش از 150 گونه آبزی را در خود جای داده است. سواحل ماسهای این خلیج در
استان بوشهر یکی از چشماندازهای خیرهکننده طبیعی است که متاسفانه امروز مورد
تاخت و تاز انسان و کنشهای نابخردانه او قرار گرفته است.
طبیعتا آلودگی
بزرگترین تحفه اهالی این استان برای خلیج فارس بوده است و از هر سوی سیل زباله،
نخاله، پساب و پسماند به آن روانه میشود و در فروپاشی شیرازه حیاتش کوشش میشود. هر
چند در اثر فعالیتهای برخی از سمنهای دغدغهمند و آیندهنگر در بسیاری از بنادر
استان بوشهر تا حدودی تلاش شده تا جلوی این آلودگیها گرفته شود اما تا زمانی که
مردم دغدغه حفظ و نگهداری از این ثروت هنگفت طبیعی را نداشته باشند، نمیتوان به
رهایی این خلیج زیبا امیدوار شد.
در حال حاضر جولان
زبالهها همچنان در سواحل خلیج فارس مشاهده میشود. بهخصوص این معضل را میتوان
در برخی از مناطق محرومتر و کمتر برخوردارتر مثل جزیره شیف بهوضوح به نظاره
نشست. یک فعال مدنی در این خصوص به بامداد جنوب گفت: بهتازگی سفری به جزیره شیف
داشتم که در این سفر با انباشت زبالهها و نخالهها در ساحل این جزیره روبهرو
شدم؛ این مساله بهشدت مرا منقلب کرد و افسوس خوردم که چرا ساحل به این زیبایی و
بکری باید در اثر ناآگاهی شهروندان جزیره اینگونه ناخوشحال و زشت جلوه کند.
محمد کنگانی
در ادامه با تاکید بر اینکه هرچند این وضعیت در بیشتر نقاط بندری استان نیز بارها
و بارها مشاهده شده است، افزود: ولی میتوان با آموزش و فرهنگسازی هم اهالی منطقه
و هم مسافران و گردشگران را به افراد مسوولیتپذیری در قبال محیط زیست تبدیل کرد.
وی با اشاره
به اینکه جزیره شیف یکی از جاذبههای منحصربهفرد گردشگری استان است، تصریح کرد:
اما متاسفانه از این ظرفیت در توسعه گردشگری استان کمتر استفاده شده است و البته
این موضوع برمیگردد به مردم ساکن این جزیره که ظاهرا مطالبهای در این زمینه
ندارند و تلاشی هم نمیکنند.
کنگانی با
تاکید بر اینکه این جزیره امروز بیش از هر زمانی به پاکسازی ساحل نیاز دارد و این
مهم در سایه یکسری اقدامات محقق میشود، گفت: مردم این جزیره باید مطالبهگر
باشند و در راستای تمیز نگهداشتن جزیره تلاش کنند، محرومیت نباید دستاویزی برای
آسیبزدن به محیط زیست شود. آنها در گام نخست باید با همکاری دهیاری و شورای شهر
به پاکسازی ساحل اقدام کنند. دهیاری باید با احساس مسوولیت بیشتری در این زمینه
گام بردارد. از ریختن زباله و نخالهها در ساحل بهشدت خودداری کنند. از مشاوره و
حضور سمنهای محیط زیستی در پاکسازی سواحل استفاده کنند. از بزرگان و کنشگران محیط
زیست به منطقه خود دعوت کنند تا از عمق فاجعه آسیبهایی که امروز در اثر ناآگاهی
بشر به دریا و محیط زیست زده است، آگاه شوند و آموزش لازم را در زمینه مراقبت از
محیط زیست ببینند.
این فعال محیط
زیست در پایان یادآور شد: ریختن زباله در سطلها علاوه بر اینكه یك كار انسانی و
فرهنگی است نوعی احترام گذاشتن به شخصیت خود افراد است. بنابراین اگر نگاه تمامی
خانوادهها و شهروندان در حفظ طبیعت از جلوی در اتاق و خانه آغاز شود و به كوچه، خیابان،
محله، شهر یا روستا و طبیعت گسترش یابد شاهد مکانی زیبا و سالم برای زندگی خواهیم
بود.
دهیار جزیره
شیف نیز در این خصوص به بامداد جنوب گفت: دهیاری به تنهایی از عهده جمعآوری زباله
در ساحل برنمیآید، چون بیشتر اهالی جزیره در این زمینه کمترین همکاری را با ما
دارند. به همین دلیل است که این وضعیت نامطلوب در ساحل جزیره دائم مشاهده میشود.
محمد دامی در
ادامه با بیان اینکه بخشی از این زبالهها از سوی اهالی در ساحل ریخته میشود و
برخی دیگر هم در اثر جزر و مد آب به ساحل آورده میشود
که از سوی لنجها یا کشتیها در دریا رها شدهاند، تصریح کرد: مشاهده زبالهها و
نخالهها در ساحل جزیره تفریبا به امری عادی برای اهالی جزیره بدل شده است و
متاسفانه از این وضعیت هیچگاه شکایتی ندارند و ظاهرا راضی هستند؟
وی در ادامه
با بیان اینکه به طور میانگین هر روز 9 تن زباله از سطح جزیره جمعآوری میشود،
افزود: دهیاری برای جمعآوری زبالهها تنها سه نیرو و یک ماشین در اختیار دارد که
هر روز از ساعت 7 صبح تا یک بعد از ظهر به جمعآوری زباله اقدام میپردازند و تنها
میتوانند زبالهها را کوچهها و معابر جمعآوری کنند. متاسفانه شهروندان به این
بازه زمانی توجهی ندارند و هر زمان که اختیار کنند به بیرون ریختن زباله در کوچه
یا ساحل میپردازند.
دهیار جزیره
شیف با اشاره به اینکه متاسفانه برخی از اهالی خیلی راحت نخالههای خود را در ساحل
رها میکنند، گفت: وقتی که به این عمل آنها اعتراض میشویم، مدعی میشوند که این
وظیفه دهیاری است که نخالهها را جمعآوری کند! هر چند دهیاری در ماه یک یا دوبار
اقدام به جمعآوری نخالهها و انتقال آن به مکان دیگر میکند ولی نکته دردناک این
است که متاسفانه برخی از آنها هم ادعا دارند که نخاله را در زمینهای خودشان میریزند،
موضوعی که نگرانکننده است و بوی زمینخواری میدهد، چنانچه پیش از این هم این مساله
در جزیره مشاهده شده است و مسوولان امر در جریان هستند.
دامی با تاکید
بر اینکه مشکل اساسی جزیره شیف این است که دیواره ساحلی ندارد و ساحل آن کاملا
طبیعی و بکر است، یادآور شد: طبیعتا اگر ساحلسازی شود شهروندان نمیتوانند
آزادانه نخالهها و زبالههای خود را در ساحل رها کنند یا مدعی شوند که مالک آن
قسمت از ساحل هستند که در آن اقدام به ریختن نخاله میکنند! بدون تردید با ساحلسازی
میتوان از آلوده شدن ساحل و سوءاستفاده اهالی را گرفت اما با وجود پیگیریهای
مستمر دهیاری هیچکدام از دستگاههای متولی نظیر استانداری، حفاظت محیط زیست،
شیلات، دریابانی، راه و مسکن، اداره بنادر و دریانوردی و... تاکنون در این زمینه
همکاری لازم را نداشتهاند و از همین روی است که سالهاست که با ساحلی پر از زباله
در جزیره شیف روبهرو هستیم.
وی با بیان
اینکه متاسفانه اهالی این جزیره آموزش کافی را در زمینه حفظ محیط زیست ندیدهاند و
در این زمینه فرهنگسازی نشده است، گفت: طبیعتا نمیتوان ادعا کرد که آلوده کردن
ساحل دریا از سوی اهالی همیشه تعمدی است؛ زیرا بسیاری از آنها به پیامدهای سوء
کارهایشان فکر نمیکنند و نمیدانند که زبالهها برای انسان، محیط زیست و جانوران
چقدر زیانبار هستند. بیشک اگر اطلاع داشتند اینقدر به محیط زیست و سلامت آن و
خودشان آسیب نمیزدند.
دامی با تاکید
بر اینکه پیش از این چندین بار با همکاری سمنهای مردمنهاد و با مشارکت دانشآموزان
و برخی از اهالی اقدام به پاکسازی ساحل شده است، افزود: اما متاسفانه دوباره در
مدت زمان کوتاهی ساحل مملو از زباله شده و مردم منطقه هم واکنشی به این آلودگی
نشان نمیدهند! این مایه تاسف است هنوز که هنوز است مردم زبالههای خود را در کنار
آب میریزند و نسبت به 10 سال قبل هیچ تغییر و تحولی در آنها ایجاد نشده است!
در پایان این
گزارش یاد آوری میشود، شیف جزیرهای ماسهای که در شمال بندر بوشهر قرار گرفته
است و فرصتی مستعد برای توسعه صنعت توریسم در منطقه است؛ چراکه از جاذبه طبیعی
منحصربهفردی برخوردار است که میتواند برای گردشگران دیدنی باشد. این جزیره در
انتهای تالاب حله از به هم پیوستن آب رودخانههای شاپور و دالکی به وجود آمده است.
جمعیت روستای شیف حدود ۳۷۰۰ نفر طبق آمار سال ۱۳۹۰ برآورد شده است. حدود ۸۰۰
خانواده در این جزیره زندگی میکنند. زبان غالب دراین روستا عربی است و اهالی آنجا
لهجه عربی مخصوص به خودشان را دارند. شغل اکثر مردم این جزیره صیادی است.
این جزیره با
همه زیباییهایی که دارد امروز از انبوه زبالهها و نخالهها در ساحل بکر خود رنج
میبرد و همین مساله موجب کماقبالی مسافران به آن شده است. افزون بر آن به محیط
زیست آسیب جدی وارد ساخته است. شوربختانه بر اساس پایشی که صورت گرفته است، 80 درصد زبالههای ساحلی پلاستیكها هستند كه
به مرور زمان تبدیل به میكروپلاستیك شده و آبزیان از آنها تغذیه میكنند. این آبزیان
كه عمدتا پس كرانهای هستند و میكرو پلاسیتك تغذیه كردهاند وقتی وارد چرخه غذایی
انسانها شوند باعث ابتلا انسان به انواع سرطانها و تومورها میشوند.
حال با توجه
به اینکه جزیره شیف یکی از صیدگاههای آبزیان بهشمار میرود این آلودگی ساحلی میتواند
زنگ خطری برای انسانها باشد و اینجاست که این ضربالمثل صدق میکند: «از ماست که
بر ماست» امید میرود پیش از اینکه دیر شود مسوولان امر و متولیان محیط زیست در
زمینه آموزش و آگاهیبخشی مردم در راستای اهمیت محیط زیست و اقدامات بیخردانه
انسان و دخالتش در چرخه طبیعت گام بردارند.