جواد شکریان: 

پرداخت یارانه‌های نقدی و غیرنقدی به فقرا و اقشار کم‌درآمد جامعه به‌منظور متعادل شدن وضعیت معیشتی این خانوارها و کاهش شکاف طبقاتی، موضوعی است که در سال‌های گذشته کارشناسان اقتصادی کشور آن را تائید کرده‌اند و در دستور کار همه دولت‌ها بوده است با این حال حاصل تصمیم‌های گرفته شده دولت‌ها در این زمینه، نه‌تنها افزایش رفاه اجتماعی نبوده است بلکه افزایش شکاف طبقاتی، کاهش قدرت خرید اقشار ضعیف جامعه و کوچک‌تر شدن سبد معیشت خانوارهای کم‌درآمد را در پی داشته است. یکی از این تصمیم‌ها که این روزها حرف و حدیث‌های زیادی را به‌دنبال دارد، ادغام یارانه‌های نقدی و معیشتی است که اقشار کم‌درآمد برای دریافت آنها هزینه‌های زیادی را متحمل شده‌اند. در این زمینه، کمیسیون تلفیق مجلس، با ادغام یارانه‌های نقدی و معیشتی موجب کاهش 17 تا 28 درصدی یارانه دریافتی خانوارهای یک تا پنج نفره‌ای که یارانه معیشتی می‌گرفتند و عموما کم‌درآمد بودند و افزایش میزان یارانه دریافتی 18 میلیون نفری که یارانه معیشتی نمی‌گرفتند و عموما پردرآمد بودند، شد.

روز دوشنبه کلیات لایحه بودجه 99 در صحن علنی مجلس شورای اسلامیرد شدو پس از آن علی لاریجانی، رئیس مجلساعلام کردکه این لایحه برای اصلاح بار دیگر به کمیسیون تلفیق مجلس ارجاع می‌شود و روز یکشنبه 11 اسفندماه بار دیگر در دستور کار صحن علنی مجلس قرار خواهد گرفت. بنابراین کمیسیون تلفیق مجلس فرصت مجدد و کوتاهی پیدا کرده است تا برخی از ایرادات لایحه بودجه 99 و مصوبات خود در این زمینه را اصلاح کند.

یکی از مهم‌ترین و جنجالی‌ترین مصوبات کمیسیون تلفیق مجلس، ادغام یارانه‌های نقدی و معیشتی در قالب اصلاح جدول بند «الف» تبصره 14 لایحه بودجه 99 در جلسه مورخ 6 بهمن‌ماه این کمیسیون بود. یک روز بعد از تصویب این مصوبه،هادی قوامی، سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلسدر یک نشست خبری درباره این موضوع،گفت: با توجه به اینکه مردم از عملکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه پرداخت یارانه معیشتی گلایه‌هایی داشتند در کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال آینده مقرر شد؛ ۲۰ درصد از ۳۱ هزار میلیارد تومان حاصل از افزایش قیمت بنزین به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی پرداخت شود و باقیمانده منابع به دست آمده از اصلاح قیمت بنزین میان ۷۸ میلیون یارانه‌بگیر توزیع شود. از آنجا که تعداد مددجویان کمیته امداد امام خمینی ‌(ره) و سازمان بهزیستی حدود هفت میلیون نفر است در مرحله نخست به هر فرد حدود ۵۰ هزار تومان بابت یارانه معیشت پرداخت می‌شود. از فروردین سال ۹۹ رقم یارانه نقدی از ۴۵ هزار تومان به ۷۲ هزار تومان افزایش می‌یابد به این معنا که ۴۵ هزار تومان بابت یارانه نقدی و حدود ۲۷ هزار تومان به‌ازای کمک معیشتی به همه یارانه‌بگیران پرداخت خواهد شد.

همانگونه که در اظهارات قوامی مشخص است، مهم‌ترین دلیل کمیسیون تلفیق مجلس برای تصویب این مصوبه، گلایه‌های مردم از عملکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه پرداخت یارانه معیشتی بود.

در همین راستا، در حالی کمیسیون تلفیق مجلس مصوب کرد که یارانه‌های نقدی و معیشتی با یکدیگر ترکیب شده و بین 78 میلیون نفر (کل یارانه‌بگیران) توزیع شود که مجلس شورای اسلامی در قالب قوانین بودجه 94 (بند «ح» تبصره 20)، 95 (بند «الف» تبصره 14)، 97 (بند «الف» تبصره 14) و 98 (جزء 1 بند «الف» تبصره 14)، دولت را مکلف به شناسایی و حذف سه دهک پردرآمد از دریافت یارانه نقدی کرده بود و حتی کمیسیون تلفیق مجلس در قالب جزء 1 بند «الف» تبصره 14 لایحه بودجه 99 هم به این موضوع بار دیگر اشاره کرده است.

در راستای اجرای همین قوانین، دولت با تلاش فراوان توانسته بود حدود 18 میلیون نفر پردرآمد را شناسایی کند و آنها را از لیست دریافت‌کنندگان یارانه معیشتی حذف کند. اگرچه بی‌شک دولت در اجرای این اقدام مقداری هم خطا داشته است که باید اصلاح شود و اتفاقا در حال اصلاح آن بود اما پرداخت یکسان یارانه به همه بی‌شک بازگشت به عقب در برنامه‌ریزی و اجرا و خلاف عدالت است. به عبارت دیگر، این اقدام کمیسیون تلفیق مجلس عملا به‌نفع پردرآمدها و به ضرر کم‌درآمدهاست، زیرا موجب کاهش 17 تا 28 درصدی خانوارهای یک تا پنج نفره‌ای که یارانه معیشتی می‌گرفتند و عموما کم‌درآمد بودند (حدود 60 میلیون نفر)، می‌شود. همچنین با ادغام این دو یارانه ضمن آنکه عدالت در پرداخت از بین خواهد رفت زیرساخت‌‌های ایجاد شده برای شناسایی افراد پردرآمد نیز که با تلاش زیاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایجاد شده بدون‌ استفاده شده و نابود خواهد شد.

در همین زمینه یک کارشناس اقتصادیدر گفت‌وگو فارس درباره مصوبه اخیر کمیسیون تلفیق مجلس درباره ادغام یارانه‌های نقدی و معیشتی،گفت: اتفاق عجیبی که رخ داده این است که یکباره کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی بودجه 99، تصویب می‌کند کهیارانه نقدی و معیشتی با هم ادغام شوند و به 78 میلیون نفر پرداخت شوند.

سید‌حسن موسوی‌فرد با بیان اینکه دولت متاسفانه بر خلاف قانون افراد با تمکن مالی را از بین این 78 میلیون نفر شناسایی و حذف نکرد اما در یارانه معیشتی که عمده منابعش از محل افزایش قیمت بنزین است، برای این مساله تدبیر کرد، افزود: انتظار داشتیم مجلس هم از حذف بخشی از ثروتمندان حمایت کند. با این حال، به جای اینکه تعداد یارانه‌بگیران را کم کند، تعداد این افراد را افزایش دادند. اتفاقی که می‌افتد این است که یارانه 60 میلیون نفر نیازمند کاهش می‌یابد. 60 میلیون نفری که نیازمند هستند ولی یارانه عده‌ای که نمی‌‌گرفتند و مستحق نبودند و باید یارانه نقدی آنها را هم حذف می‌کردیم، افزایش می‌یابد. در واقع، به‌خاطر کسب رضایت 18 میلیون نفر ثروتمند، 60 میلیون نفر نیازمند را ناراضی می‌کنیم.